شیر پاستوریزه بخورید تا سالم بمانید

به همین منظور برای نگهداری، توزیع و عرضه محصولاتی مثل شیر، ماست، کره، خامه، پنیر و سایر فرآورده‌های لبنی باید به نکات مختلفی توجه کرد.

از جمله این که هنگام خرید شیر و فرآورده‌های لبنی حتما به تاریخ تولید، انقضا و پروانه ساخت آن دقت کنید.

همچنین محصولات پاستوریزه از قبیل شیرهای بطری، کیسه‌ای و پاکتی، شیر کاکائو، خامه، پنیر، دوغ‌های نایلونی و ماست را حتما داخل یخچال نگهداری کنید و از قرار دادن آنها در هوای آزاد و خارج از یخچال جدا خودداری نمایید.

بهتر است بدانید عرضه و فروش محصولات لبنی که تاریخ مصرف آنها گذشته باشد، ممنوع است و پیگرد قانونی دارد.

از طرف دیگر استفاده از خامه‌های غیرپاستوریزه در کارگاه‌های قنادی ممنوع است و مواد لبنی غیرپاستوریزه نظیر بستنی محلی، شیر، خامه و سرشیر نباید توزیع شوند. برای اطمینان از حفظ کیفیت، حمل و نقل مواد لبنی باید توسط ماشین‌های مجهز به سردخانه که سردخانه آنها نیز در تمام مدت زمان حمل و نقل روشن باشد، انجام گیرد.

همچنین قرار دادن مواد لبنی در خارج از محل‌های فروش و جلوی نور آفتاب و خارج از یخچال ممنوع است.

لازم است با توجه به فساد پذیربودن شیر و فرآورده‌های آن، این مواد به میزان لازم خریداری شود.

محصولات استرلیزه تا زمانی که بسته‌بندی هستند، قابل نگهداری در دمای اتاق هستند؛ در صورت باز شدن باید در یخچال نگهداری شوند. مدت نگهداری در یخچال 24 ساعت است. چنانچه شیر پاستوریزه بیش از 48 ساعت بماند و فساد و بریدگی در آن مشاهده نشود، قبل از مصرف به مدت یک دقیقه حتما جوشانده شود.

تقلب در شیر: شیر حیوانات مختلف در برخی از نقاط دنیا دارای قیمت متفاوتی است. برای نمونه در مملکت ما، شیر گوسفند مطلوب‌تر از شیر گاو است. به همین سبب متقلبان، شیر گوسفند را با مقداری شیر بز یا گاو مخلوط می‌کنند و به فروش می‌رسانند.

اضافه کردن آب به شیر: چون با اضافه کردن آب، حالت و رنگ شیر تغییر چندانی نمی‌کند؛ لذا برخی از فروشندگان سودجو، مقداری آب به شیر اضافه کرده و به بازار عرضه می‌کنند.

عده‌ای از متقلبان ابتدا مقداری از چربی شیر را می‌گیرند، در این صورت وزن مخصوص شیر افزایش می‌یابد؛ حال اگر مقداری آب افزوده شود، این دو تقلب با استفاده از وزن مخصوص شناخته نمی‌شود.

اضافه کردن نشاسته به شیر: برای این که شیر مخلوط شده با آب بسادگی تشخیص داده نشود، متقلبان مقداری نشاسته به شیر اضافه می‌کنند؛ به نحوی که غلظت آن در حد شیر طبیعی باشد.

اضافه کردن جوش شیرین به شیر: شیر طی مراحل تولید، نگهداری و توزیع از راه‌های گوناگون آلوده می‌شود و چنانچه در شرایط نامساعد و غیربهداشتی نگهداری شود، بسرعت فاسد می‌شود.

شیر آلوده و فاسد در اثر حرارت لخته و به 2 بخش مایع و دلمه تبدیل می‌شود که این عمل به علت بالا رفتن اسید‌های آلی سنتز شده توسط میکروب‌های آلوده‌کننده شیر است و نشان می‌دهد شیر فاسد شده است.

برای پوشاندن عیب و فساد شیر، دامداران یا فروشندگان متقلب، مقداری جوش شیرین به آن می‌افزایند که موجب خنثی شدن اسید‌های سنتز شده توسط میکروب‌ها می‌شود و به این ترتیب شیر در اثر حرارت لخته و دلمه نمی‌شود و فساد آن مخفی می‌ماند؛ در حالی که سایر مواد مضر حاصل از میکروب‌ها ممکن است همچنان فعال باقی بمانند و با مصرف شیر فاسد اختلالاتی در بدن به وجود آید. با توجه به ضرورت استفاده از مواد لبنی سالم و کاهش احتمال تقلب در محصولی که خریداری می‌کنید بهتر است محصولات لبنی را به هیچ عنوان به صورت فله‌ای و باز نخرید و درضمن تا حد امکان از مواد پاستوریزه و هموژنیزه استفاده کنید.

لاله جمشیدزاده

 کارشناس بهداشت محیط مرکز بهداشت شمال تهران