بلوط‌ها می‌خشکند سنجاب‌ها می‌میرند

سنجاب‌ها و بلوط‌ها؛ هردو وابسته به یکدیگرند. اگر بلوط‌ها نباشند، سنجاب‌ها بدون مامن می‌مانند و دانه‌های بلوطی که توسط سنجاب‌های ایرانی جمع‌آوری و زیر خاک مدفون می‌شود، ارزش بالایی در گسترش و تجدید حیات جنگل‌های بلوط غرب کشور دارد.

اما خبرها حاکی است، نسل سنجاب ایرانی از پستانداران خاص به دلیل جمع‌آوری میوه‌های بلوط توسط مردم و شکار این حیوان زیبا توسط شکارچیان برای فروش، نسل این حیوان را در معرض نابودی قرار داده است.

جنگل‌های زاگرس که دارای درختان بلند و کهنسال بلوط است ، زیستگاه این حیوان زیباست؛ آنها درختان بلند و کهنسال را به درختان کوتاه و پرشاخ و برگ ترجیح می‌دهد. اما بی‌توجهی به جنگل‌های بلوط در استان‌هایی مانند ایلام و کرمانشاه که سلسله‌جبال زاگرس در آن قرار دارد، زیستگاه سنجاب‌ها را تهدید می‌کند.

در چند سال اخیر درختان بلوط استان ایلام به عنوان گونه غالب درختی جنگل‌های استان ایلام بر اثر مشکلات مختلف دچار خشکیدگی شده‌اند.

عبدالسلام پیری، معاون فنی اداره‌کل منابع طبیعی استان ایلام در گفت‌وگو با مهر می‌گوید: سطح جنگل‌های استان ایلام 642 هزار هکتار است و گونه غالب جنگل‌های ایلام بلوط است، اما متاسفانه بر اثر عوامل شروع‌کننده از جمله خشکسالی، تغییر اقلیم در استان، ریزگردها و عوامل مستعدکننده مثل حضور دام در جنگل، زراعت، فعالیت‌های عمرانی و آتش‌سوزی باعث شده درختان بلوط استان ایلام دچار خشکیدگی شود.

وی می‌افزاید: مجموع عوامل بالا باعث شده سطح خشکیدگی درختان بلوط در استان ایلام افزایش یابد. به همین منظور اداره‌کل منابع طبیعی استان ایلام به عنوان دستگاه پیشرو برای مقابله با خشکیدگی درختان بلوط وارد عمل شده است.

به گفته وی اواخر تابستان امسال رئیس سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور، دستورالعمل اجرایی طرح مقابله با خشکیدگی درختان را به استان‌های درگیر از جمله ایلام ابلاغ کرده است.

این مسوول با بیان این‌که بر اساس برآورد انجام شده نزدیک به 10 درصد از 642 هزار هکتار جنگل‌های بلوط استان ایلام خشک شده‌ است، تاکید می‌کند: متاسفانه میزان و شدت خشکیدگی درختان بلوط در استان ایلام نسبت به دیگر استان‌های زاگرس‌نشین بیشتر است.

افزون بر این بهره‌برداری غیرمجاز قاچاقچیان چوب، رخداد آتش‌سوزی در جنگل‌های بلوط، ابتلای درختان به برخی بیماری‌ها و ... موجب شده نسل سنجاب ایرانی هم تهدید شود.

از سوی دیگر رئیس اداره محیط‌زیست پیرانشهر با اشاره به رهایی 30قلاده سنجاب ایرانی در طبیعت پیرانشهر می‌گوید: این سنجاب‌ها که با تلاش ماموران حفاظت محیط‌زیست پیرانشهر از متخلفان خرید و فروش و نگهداری حیوانات وحشی کشف و ضبط شده بود در جنگل‌های بلوط پیرانشهر که زیستگاه اصلی آنهاست، رها شدند.

سلیمانی با اعلام این‌که این نسل گونه سنجاب در حال انقراض است، می‌افزاید: انقراض این گونه ارزشمند باعث نابودی جنگل‌های بلوط خواهد شد، زیرا سنجاب‌های ایرانی دانه‌های بلوط را زیر خاک مخفی کرده و باعث تجدید حیات جنگل‌های بلوط می‌شوند.

وی از برخورد قانونی و جدی اداره محیط‌زیست با افراد سودجو و قاچاقچیان سنجاب ایرانی خبر داده و تاکید می‌کند: 2 قاچاقچی در این زمینه دستگیر و تحویل مقامات قضایی شدند.

موهای پشت به رنگ خاکستری متمایل به قهوه‌ای و زیر بدن این‌گونه سنجاب زردرنگ است، رنگ موهای سر و سطح پشتی دم‌قرمز حنایی و زیر بدن زردرنگ است، به طور کلی هر چه از شمال جنگل‌های زاگرس به سمت جنوب پیش می‌رویم از رنگ حنایی کاسته می‌شود و به رنگ نخودی نزدیک‌تر می‌شود.

مشخصه سنجاب ایرانی رنگ قرمز حنایی سر و دم است که آن را از سایر سنجاب‌های ساکن در ایران جدا می‌کند. این حیوان از میوه‌ها و دانه‌های مختلف مانند گردو، بادام، فندق، بلوط، توت، جوانه برگ و پوست درختان، میوه‌ها و گاهی از تخم پرندگان تغذیه می‌کنند.

جفت‌گیری سنجاب در اواخر زمستان و اوایل بهار صورت می‌گیرد و دوران بارداری حدود 30 روز است، بچه‌ها در هنگام تولد بی‌مو و با چشمان بسته هستند که در یک سالگی بالغ می‌شوند و حدود 12 سال عمر می‌کنند.

این سنجاب روزها فعال است و بیشتر به صورت انفرادی زندگی می‌کند، در هنگام خطر با ناخن‌های تیزش به سرعت از درختان بالا می‌رود و به وسیله دم پشمالویش که وسیله تعادلی آن است از این شاخه به آن شاخه می‌پرد و معمولا خودش لانه نمی‌سازد و از حفره‌های درختان استفاده می‌کند و سطح آن را با علف‌های نرم می‌پوشاند.

نجات 30 قلاده سنجاب ایرانی از دست قاچاقچیان، زنگ خطری است برای مردم و مسوولان تا راه‌های صیانت از گونه‌های در خطر انقراض و با ارزش را تقویت کنند.