قزوین به سبک قاجار

مهمانخانه عظیمی در سمت یمین خیابان ساخته‌اند که بنای آن بسیار عالی است، درب طویله و کالسکه‌خانه از طرف یمین خیابان است و درب دیگرش از پهلوی خیابان عالی‌قاپی است.

بالاخانه‌ها و اطاق‌های تحتانی و فوقانی عمارت مهمانخانه محاذی همین خیابان عالی‌قاپی است و در جنب مسجد واقع گشته است. و دیوارهای برابر عمارت که محاذی خیابان است از 3 سمت شباک چوبین دارد که خیابان و اشجارش از عمارت نمودار است. شب‌ها که چراغ‌های مهمانخانه را روشن می‌نمایند خیلی باشکوه و باصفاست. بالاخانه‌های این مهمانخانه بسیار وسیع و عالی است و جنوبا و شمالا به مهتابی بازمی‌شود.

مهتابی شمالی عرضا و طولا وسیع‌تر از مهتابی جنوبی است و در سمت شرقی و غربی مهتابی نیز دو اطاق بنا کرده‌اند که بسیار مزین است. و در تمام بیوتات تحتانی و فوقانی اسباب پذیرایی و لوازم راحت آماده و جمع است، مشتمل بر میز و صندلی و لاله و شمع. پله‌هایی که از آنها به بالاخانه‌ها روند از تخته ساخته شده.

فرش زیبایی از دیبای فرنگی با مبل‌های ظریف در ردیف یکدیگر بر آن گسترده‌اند. بالجمله وضع بنای این مهمانخانه بسیار باشکوه است؛ حتی در فرنگستان نیز با همه اسباب تزئین کمتر مهمانخانه به این طرز و آیین ساخته شده است. در اول ورود به شهر قزوین مهمانخانه را گردش کرده، بعد به عمارت دیوانی آنجا که از عهد صفویه به دولتخانه موسوم و معروف است، رفتم. چون ماه رمضان بود مخصوصا شب وارد شدم که به حاکم و محکوم زحمت استقبال ندهم.

اجزا و اتباع را در مهمانداری جناب حاجی ملاباقر واعظ در سرای مهمانخانه قرار دادم و خود با فرزندی ابوالنصر میرزا و محمد میرزا به منزل نواب عضدالدوله رفتم.

چون قزوین در سمت غربی طهران واقع است، حرکت از طهران به قزوین غالبا رو به مغرب است و شهر قزوین در دامنه کوه البرز واقع است و از شهر تا ابتدای دامنه کوه، یک فرسخ مسافت است و بانی شهر قزوین چنانچه مورخین نوشته‌اند شاپور ذوالاکتاف بوده و اَلَموت هم در 6 فرسخی قزوین واقع است.

امرای دولت اسماعیلیه قلاع محکمه در جبال الموت بنا کرده‌اند که آثار آنها باقی است و گویند از قلاع نامی آنها قلعه لامسه است که بسیار محکم و مستحکم است و الموت مابین مشرق و شمال قزوین است و سور قزوین را زبیده، زن هارون‌الرشید بنا کرده است. و لفظ قزوین که برحسب اعداد حروف 176 می‌باشد تاریخ بنای سور است.