خداحافظی با آفت کش ها، شاید به همین زودی

این آمار درحالی اعلام شده که کمتر از 2 سال پیش، در همایش نیم قرن مصرف آفت‌کش‌ها در ایران، این میزان یک درصد کل آفت‌کش‌های تولیدی جهان عنوان شده بود. اگر به این آمار و ارقام و تفاوت معنا‌دار آنها اعتماد کنیم، می‌بایست به خداحافظی قریب‌الوقوع باغ‌ها و محصولات ایرانی با تلخی آفت‌کش‌ها و سموم شیمیایی امیدوار باشیم.

آفت‌کش یک نام عمومی است که شامل حشره کش ها، قارچ کش ها، علف کش‌ها و موارد مشابه دیگر می‌شود. ضرورت کاهش مصرف این سموم در حالی مطرح می‌شود که طی یک دهه اخیر، مصرف آنها نگرانی‌های جدی را برای سلامت انسان ومحیط زیست ایجاد کرده است. در واقع افزایش مصرف آفت‌کش‌ها موجب رها شدن مواد سمی در محیط زیست می‌شود و به دنبال آن بهداشت انسان و محیط زیست مورد تهدید قرار می‌گیرد.این اثرات منفی در کشورهای در حال توسعه که منابع تجدید شونده کافی برای کاهش خطرات و حل مشکلات خود ندارند، بیشتر است.

ضرورت مصرف آفت‌کش‌ها از یک طرف و احتمال بروز مشکلات بهداشتی و زیست‌محیطی ناشی از مصرف آنها از طرف دیگر ایجاب می‌کند با در نظر گرفتن جنبه‌های مختلف تأثیر آنها، برنامه‌ریزی اصولی و علمی برای فرآیند تولید تا مصرف انواع مواد شیمیایی صورت پذیرد. این در حالی است که اطلاعات موجود در این رابطه نشان‌دهنده افزایش میزان فروش و مصرف آفت‌کش‌ها دارد و آن‌طور که پیش‌بینی می‌شود این افزایش بخصوص در کشورهای درحال توسعه تا دهه بعد نیز ادامه خواهد داشت؛ چراکه کشاورزان امروزه برای تولید محصول بیشتر از گیاهان اصلاح شده استفاده می‌کنند و برای حفظ بیشتر محصولات تولیدی خود، به استفاده از روش‌های کنترل شیمیایی روی می‌آورند که مجموعه این عوامل موجب افزایش کاربرد آفت‌کش‌ها می‌شود.

در کشور ما هم با وجود آن که کاربرد آفت‌کش‌ها دارای ابعاد گسترده‌ای است، به نظر می‌رسد اقداماتی نظیر حذف یارانه‌های سموم، انجام تحقیقات مناسب درخصوص تعیین زمان مناسب برای مبارزه با آفات، راه‌اندازی کلینیک‌های خصوصی گیاه‌پزشکی و نیز استفاده از دانش فنی افراد متخصص در زمینه مبارزه با آفات توانسته است گام موثری در جهت کاهش مصرف آفت‌کش‌ها و سموم شیمیایی باشد. هرچند به اعتقاد برخی کارشناسان با تمام تلاش‌های صورت گرفته درخصوص کاهش مصرف این سموم در کشور، به دلیل عدم اطلاع و آگاهی بهره‌برداران، آلودگی زیست محیطی همچنان مشاهده می‌شود.

گفته می‌شود کانون هماهنگی دانش و صنعت آفت‌کش‌ها به دنبال نظام‌مندی و گسترش همکاری بین مراکز علمی، اجرایی و صنعت آفت‌کش‌های کشور است و این اقدام مهم را از طریق هماهنگی‌های لازم بین تمامی نقش‌آفرینان اصلی چرخه نوآوری در حوزه آفت‌کش‌ها و با تدوین نقشه راه این کانون انجام می‌دهد. بنابراین حتی اگر تا امروز به نیم درصد میزان مصرف جهانی آفت‌کش‌ها در ایران نرسیده باشیم، شاید بتوانیم با نظام‌مندی این حوزه، به خداحافظی با این سموم شیمیایی در آینده نه چندان دور امیدوار باشیم.

بهاره صفوی / گروه دانش