ریفلاکس، بیماری شایع زندگی ماشینی

برای اطلاع بیشتر از علل بروز این بیماری و راه‌های درمان آن گفت‌وگویی اختصاصی با دکتر سیدمحمود اسحاق‌حسینی، فوق‌تخصص گوارش، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران و رئیس بخش داخلی بیمارستان امیر اعلم انجام دادیم تا بیشتر درباره عوامل ایجاد‌کننده این بیماری و روش‌های درمانی آن بدانیم.

شایع‌ترین علامت ریفلاکس چیست و به طور کلی چه عواملی در ایجاد آن نقش دارند؟

ریفلاکس معده، یکی از بیماری‌های شایع‌ قرن حاضر است که روز به روز بر میزان آن افزوده می‌شود. ترش کردن یکی از شایع‌ترین علامت‌های ریفلاکس است که در جوامع بشری نزدیک به 90 درصد افراد یک بار این علامت را تجربه می‌کنند. همچنین طبق آمارهای جهانی نزدیک به 7 درصد بیماران به صورت روزانه، ‌14 درصد هفتگی و نزدیک به 28 درصد ماهانه از این علامت رنج می‌برند، اما آنچه باعث شده ریفلاکس در بین عموم مردم شایع شود، مساله تغییر شیوه زندگی آنهاست. متاسفانه امروزه گرایش مردم به سمت مواد غذایی پرچرب و فست‌فودها زیاد و در نهایت استفاده و تناول بیش از حد مردم از این مواد غذایی باعث چاقی و تشدید ریفلاکس معده شده است. به عنوان نمونه این شیوه نامناسب غذایی باعث شده در حال حاضر 50 درصد نوجوانان و جوانان تهرانی با افزایش وزن و چاقی مفرط مواجه شوند. مساله دیگر نیز مربوط به مصرف داروهاست؛ مصرف داروها ـ داروهای ضدبارداری که بیش از 3 تا 5 سال به طور دائم مصرف شود یا داروهایی همچون تئوفیلین که اغلب برای بیماران ریوی مصرف می‌شود ـ باعث شل شدن استنکفرمری و تشدید عمل ریفلاکس می‌شود. همچنین استرس، زندگی شهرنشینی، عدم تحرک و ورزش مستمر از عوامل مهم در تشدید این بیماری است که اغلب مردم کلانشهرها و شهرهای بزرگ با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند.

همچنین پوشش نامناسب نیز می‌تواند در مساله ریفلاکس نقش داشته باشد به طوری که لباس‌های تنگ باعث فشار آمدن به داخل شکم و تشدید اسید معده می‌شود.

اغلب این بیماران با علامت ترشح کردن یا سوزش سر دل به پزشک متخصص مراجعه می‌کنند که ابتدا به ساکن باید همه عوامل ایجادکننده این بیماری شناسایی و قطع شوند. تحرک زیاد، انجام مستمر فعالیت‌های بدنی، کاهش استرس و وزن بدن، استفاده از غذاهای کم‌حجم با کالری مناسب در تغییر شیوه تغذیه یعنی جایگزینی غذاهای سنتی به جای فست‌فودها می‌تواند در کاهش این بیماری مفید باشد، به طوری که 80 درصد این بیماران به این روش درمان می‌شوند، اما اگر روند این بیماری ادامه یابد فرد باید به پزشک معالج مراجعه و از طریق دارو مداوا شود، زیرا اگر این پروسه بیماری تداوم یابد زمینه‌ساز سرطان‌های مری خواهد شد؛ البته این نوع سرطان‌ها در مقایسه با سایر سرطان‌های ناحیه شمالی کشور یا کمربند جنوبی دریای خزر متفاوت است.

امروزه مصرف PPI حدود 80 تا 85 درصد علامت بیماران را کاهش می‌دهد، اما نکته مهم، تغییر رژیم غذایی بیماران است که باید همزمان با مصرف دارو اعمال شود، یعنی این افراد باید از خوردن غذاهای ترش، ادویه‌دار، نوشابه‌های الکلی و غیرالکلی، قهوه، شکلات‌های کاکائودار به شدت خودداری کنند. همچنین نباید بلافاصله پس از تناول غذا بخوابند. بنابراین توصیه می‌شود بیماران یک تا یک و نیم ساعت پس از صرف غذا اقدام به خوابیدن کنند و در صورت خوابیدن پس از صرف غذا هم باید زاویه‌ای با افق 30 درجه برای خود انتخاب کنند. متاسفانه بسیاری از بیماران فقط به گذاشتن دو بالش زیر سرشان اکتفا می‌کنند که این امر نه‌تنها دردی از دردهای آنان دوا نمی‌کند، بلکه احتمال ابتلای آنان به آرتروز گردن را نیز زیاد می‌کند.

زخم‌ها، تنگی‌‌ها و سرطان‌ها از مهم‌ترین عوارض این بیماری هستند که با تشخیص زودهنگام می‌توان از بروز آنها پیشگیری کرد. بنابراین بیمارانی که احساس سختی در بلع دارند یا دچار کم‌خونی هستند و شکل آنها علی‌رغم درمان، فروکش نکرده و بدون علامت لاغر شده‌اند باید به پزشک معالج مراجعه و آندوسکوپی شوند، زیرا یکی از عوارض این بیماری مری‌بارتز است که خود زمینه‌ساز سرطان مری است و هرچه زودتر باید تشخیص و درمان شود. در بیمارانی که در آستانه سرطان مری هستند، می‌توان با برداشتن قسمتی از مری، کمک قابل توجهی کرد. بنابراین افرادی که نگران سلامت‌شان هستند باید مدام به پزشک مراجعه کنند و شیوه غذایی‌شان را تغییر دهند.

ریفلاکس معده مربوط به گروه سنی خاصی نیست و ممکن است از اولین لحظات زندگی یعنی از دوران طفولیت و نوزادی در فرد ایجاد ‌شود.

فرزانه صدقی