توسعه بوستان‌های روستایی در انتظار بودجه

طرح احداث بوستان‌های روستایی به عنوان یک طرح مشارکتی در سال 86 ـ‌85 در سازمان جنگل‌ها به وجود آمد و قرار شد این طرح با همکاری دهیاری‌ها با هدف توسعه فضای سبز در کشور اجرایی شود. سازمان جنگل‌ها برای تمام طرح‌ها ردیف اعتباری ویژه دارد، اما متاسفانه طرح احداث بوستان‌های روستایی فاقد این ردیف بودجه است برای همین تفاهم‌نامه‌ای را با سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور منعقد کردیم تا بر مبنای آن کار تامین نهال و هدایت‌های فنی برای احداث بوستان‌ها را از طریق ادارات کل منابع طبیعی در استان‌ها به پیش ببریم و نگهداری از این بوستان‌ها را به دهیاری‌ها واگذار کنیم. اما همچنان مشکل ما در بحث بوستان‌های روستایی، نبود ردیف‌های اعتباری مشخص است، البته ما این کار را با جدیت پیگیری می‌کنیم چون این مکان‌ها مورد استقبال روستاییان قرار گرفته و زمینه تفریح و سرگرمی آنها را فراهم کرده است.

چون این بوستان‌ها مورد استقبال مردم واقع شده و تا حد زیادی آنها را به ماندن در روستا دلگرم کرده است، سازمان جنگل‌ها نیز سعی می‌کند اعتبار مورد نیاز برای تامین نهال، هدایت‌ها و نظارت‌های لازم برای احداث این بوستان‌ها را از سایر ردیف‌های اعتباری تامین کند. اما باز هم می‌گویم به خاطر نبود بودجه این کار به کندی پیش می‌رود. در حال حاضر کمی بیشتر از 300 هکتار بوستان روستایی داریم که به واقع رقم اندکی است، اما اگر بودجه در اختیار این طرح قرار بگیرد مسلما سطح زیرپوشش بیشتر از این رقم خواهد بود.

ما رقم مشخصی برای این طرح تعیین نکرده‌ایم چون احداث بوستان‌ها به استقبال روستاییان و درخواست دهیاری‌ها برمی‌گردد. در واقع در این طرح، عملیات کاشت و نگهداری نهال‌ها به عهده مردم است و هر منطقه باید پتانسیل آب و خاک را نیز داشته باشد،‌ اما چون ما مشکل بودجه داریم نمی‌توانیم برای این بوستان‌ها چشم‌اندازی تعریف کنیم.

به خاطر هزینه‌های این کار و این که هنوز مشارکت در این طرح در روستاها نهادینه نشده و چون کاشت و نگهداری باید توسط خود روستاییان انجام شود این کار نیاز به آموزش و بسترسازی هم دارد. در حال حاضر در استان‌های‌ هرمزگان و چهارمحال‌وبختیاری استقبال زیادی از این طرح می‌شود، اما هنوز در برخی نقاط کشور احداث بوستان‌ها نیاز به فرهنگسازی دارد.

شوراهای اسلامی روستا، دهیاری‌ها و ادارات منابع طبیعی می‌توانند با تشریح فواید این بوستان‌ها برای مردم دست به فرهنگسازی بزنند.

ما برای مسوولان اجرایی در نقاط مختلف کشور کلاس‌های آموزشی می‌گذاریم تا در مورد نحوه احداث بوستان‌ها، گونه‌های گیاهی بومی، نحوه طراحی بوستان‌ها و نحوه نگهداری به آنها اطلاعات بدهیم.

سازمان جنگل‌ها فقط در حوزه تامین نهال و ارائه کمک‌های فنی و تخصصی وارد می‌شود چون تجهیز بوستان‌ها به عهده دهیاری‌ها است. البته بعضی از بوستان‌ها نیازی به لوازم تفریحی ندارند و فقط کارکرد طبیعت‌گردی دارند.

به خاطر نداشتن بودجه تا به حال نتوانسته‌ایم چنین بررسی‌ای انجام دهیم ولی بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد این بوستان‌ها تاثیر مثبتی بر روحیه روستاییان و انگیزه آنها برای زندگی داشته است.

اگر بخش خصوصی وارد کار شود حتما به فکر منافع خود و کسب درآمد است، اما این بوستان‌ها چنین نظری را تامین نمی‌کنند. ولی با وجودی که این طرح بودجه ندارد کار هرگز متوقف نشده به طوری که مردم خودشان به عنوان بخش خصوصی وارد کار می‌شوند و عملیات نهال‌کاری، آبیاری، نگهداری و حصارکشی را انجام می‌‌دهند و سازمان جنگل‌ها نیز اعتبارات موردنظر را تامین می‌کند.

بسته به نوع و مکان هر بوستان متفاوت است، اما به صورت میانگین هر بوستان که حدود یک هکتار مساحت دارد، برای کاشت نهال حدود 5 میلیون تومان و برای نگهداری و آبیاری تا زمانی که نهال‌ها کاملا مستقر شوند، حدود 2 میلیون تومان بودجه می‌خواهند که اعتبار مورد نظر برای تجهیزات نیز حتما 2 برابر این میزان خواهد بود. در مجموع برآورد می‌شود که احداث یک هکتار بوستان 20 تا 25 میلیون تومان هزینه در بر دارد.

ما در هرمزگان چند بوستان نمونه داریم که تمام استانداردها را رعایت کرده‌اند و استقبال خوبی نیز از آنها شده است؟

بوستان‌های روستایی در اراضی ملی و در قالب ماده 3 قانون بهره‌برداری و حفاظت از عرصه‌های ملی ساخته می‌شوند به همین علت، مالکیت عرصه‌ها با دولت است و بهره‌برداری از آنها به روستاییان واگذار شده است.

به اعتقاد ما این طرح، طرح بسیار سودمندی است چون هم می‌تواند جلوی مهاجرت را بگیرد، هم موجب تفریح شود و هم توسعه پایدار روستایی را به دنبال بیاورد، اما به خاطر نبود ردیف بودجه نمی‌توان با اطمینان در مورد آن حرف زد. البته سازمان جنگل‌ها در برنامه پنجم توسعه پیگیر تامین اعتبار این طرح است. به اعتقاد ما اگر اعتبار این طرح تامین شود چشم‌انداز خوبی خواهد داشت.

در زمان برنامه چهارم توسعه چون معاونت نظارت و راهبردی ریاست جمهوری مصوب کرده بود که طرح‌های جدید را در برنامه‌ نمی‌پذیرد و چون طرح بوستان‌ها طرحی جدید بود، ردیف خاصی برای آن پیش‌بینی نشد؛ برای همین ما طرح بوستان‌ها را به صورت مشارکتی و در قالب تفاهم‌نامه اجرایی شروع کردیم و امیدواریم بودجه درخواست بزودی مصوب شود.

بله، ما در حوزه بوستان‌های روستایی به نظارت نیاز جدی داریم، چون درست است که سطح بوستان‌ها کم است، اما تعدادشان زیاد است و نیاز است تا ادارات کل منابع طبیعی نظارت‌های پراکنده‌ای داشته باشند. این کار هم نیاز به نیروی انسانی متخصص دارد که البته ادارات کل ما با کمبود نیروی انسانی روبه‌رو هستند، درواقع اگر این بوستان‌ها احداث شوند، اما نیروهای متخصص بر آنها نظارت نداشته باشند طرح‌ها به بیراهه می‌روند.