گفت‌وگو با دکتر رضا ملک‌زاده ، رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران

پیوند کبد در ایران باعث افتخار در دنیاست

مرکز تحقیقات بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران چند سالی است که به عنوان موسسه همکار سازمان بهداشت جهانی در تحقیقات سرطان در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا فعالیت می‌کند؛ این مرکز از 10 سال پیش تحقیقات وسیعی را در رابطه با سرطان‌های فوقانی دستگاه گوارش ـ که بخصوص در شمال ایران شایع است ـ انجام داده که نتایج این تحقیقات در قالب بیشتر از 50 مقاله علمی در معتبرترین مجلات علمی دنیا به چاپ رسیده است. در همین راستا یک برنامه پژوهشی در رابطه با چگونگی پیشگیری از سرطان مری در منطقه گنبد‌کاووس و سرطان معده در منطقه اردبیل از سال آینده به اجرا درمی‌آید. با دکتر ملک‌زاده، رئیس این مرکز به گفت‌وگو نشسته‌ایم تا از این برنامه و سایر برنامه‌های مرکز بیماری‌های گوارش و کبد مطلع شده و پیشرفت‌های به دست آمده در درمان بیماری گوارش و کبد بخصوص دستاوردهای محققان ایران در پیوند کبد را برای شما خوانندگان بازگو کنیم.
کد خبر: ۴۰۲۰۴۲

اجرای برنامه پیشگیری از سرطان‌‌ها با همکاری چه مراکزی انجام می‌شود و به طور کلی چرا این دو منطقه برای مراکز بین‌المللی اهمیت دارد؟

این طرح با همکاری سازمان بهداشت جهانی، دانشگاه کمبریج انگلستان و سازمان ملی تحقیقات سرطان آمریکا و چند دانشگاه معتبر دیگر دنیا به صورت یک پروژه بین‌المللی بزرگ اجرا خواهد شد. دلیل اهمیت مناطق گنبد کاووس و اردبیل برای مراکز علمی و تحقیقاتی دنیا این است که سرطان‌های معده و مری در این دو نقطه کشور، بالاترین شیوع را دارند؛ بنابراین چنانچه این احتمال وجود داشته باشد که بتوانیم علل این بیماری‌ها را پیدا کنیم یکی از نقاط خوب دنیا، این مناطق هستند.

دلایل بروز این بیماری‌ها در این دو منطقه چیست؟

بخشی از دلایل بروز این بیماری مربوط به اکولوژی، جغرافیا، آب و خاک است و بخشی دیگر نیز به آداب و فرهنگ مردم منطقه در روش تغذیه، نوع استفاده از سوخت، روش زندگی و فرهنگ میزان استفاده از مسواک برمی‌گردد؛ البته تاکنون بیش از 7 علت را در تحقیقات به‌دست آورده‌ایم که باعث افزایش این سرطان‌ها می‌شود. همچنین جنبه ژنتیکی و نژادی، مصرف چای بسیار داغ (در ابتلا به سرطان مری)‌ استفاده از گوشت سوخته (در ابتلا به‌سرطان معده)، نبود بهداشت کافی دهان، استفاده کمتر از سبزیجات و میوه تازه و زندگی در شرایط نامناسب ازجمله دلایل ابتلا به سرطان‌های مری و معده در این مناطق محسوب می‌شود. معمولا سرطان در نقاط مختلف دنیا، علل گوناگونی دارد؛ به همین دلیل اگر می‌خواهیم از سرطان پیشگیری کنیم باید ابتدا تحقیقات وسیعی را انجام دهیم چرا که ما حداقل 10 سال تحقیق کردیم تا به این دلایل برسیم و حداقل 10 سال دیگر هم نیاز داریم تا این تحقیقات به نتیجه مطلوب برسد.

مراکز معتبر علمی برای اجرای این برنامه حمایت‌هایی هم انجام داده‌اند؟

خوشبختانه با آمادگی مرکز تحقیقات بیماری‌های گوارش و کبد و سایر مراکز علمی بین‌المللی در حال حاضر یک تیم پژوهشی بسیار قوی در زمینه این بیماری‌ها در سطح دنیا ایجاد شده که جزو گروه‌های بسیار فعال در سطح بین‌المللی به شمار می‌رود.

برنامه تحقیقاتی این دو سرطان در مرکز تحقیقات گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران از سال 2000 میلادی آغاز و طی 3 سال، برنامه‌ها تدوین شد. سپس مطالعات پایلوت شروع شد و در حال حاضر حدود 7 سال است که مطالعات اصلی آغاز شده و هم‌اکنون به نقطه‌ای رسیده‌ایم که باید نتایج را به کار ببریم تا سرطان‌ها را تشخیص داده و پیشگیری کنیم.

توصیه‌های شما به هموطنانمان در این مناطق چیست؟

به ساکنان این مناطق توصیه می‌شود سبزیجات و میوه‌جات تازه مصرف کرده و هر روز مسواک بزنند و چای را ولرم و در حجم کم مصرف کنند، همیشه سعی کنند آب‌آشامیدنی سالم بنوشند و رژیم غذایی متعادل داشته باشند؛ چرا که هم لاغری عوارض داشته و هم چاقی عارضه‌های بسیاری دارد. البته این موضوعات که چگونه در عمل بتوانیم فرد در معرض ابتلا را قبل از ابتلا به سرطان تشخیص دهیم یا پس از ابتلا در مرحله مناسب، سریع شناسایی و درمان کنیم، در ادامه این مطالعات مورد بررسی قرار می‌گیرند.

با توجه به نیاز فراوان بیماران ایرانی به پیوند کبد، درحال حاضر وضعیت این پیوند در کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

ملک‌زاده: مهم‌ترین علت پیوند در ایران هپاتیتB است که واکسیناسیون علیه آن در کشور آغاز شده و امیدواریم در 50 سال آینده هپاتیت B در ایران از بین برود

سالانه حداقل هزار نفر بیمار وجود دارند که نیازمند پیوند کبد هستند. در این راستا برنامه بسیار خوبی در بیمارستان شهید نمازی شیراز وجود دارد. البته در شیراز با پیگیری‌های دکتر ملک‌حسینی، یک تیم بسیار قوی برای پیوند کبد در این بیمارستان تشکیل شد که شیراز را به عنوان یکی از فعال‌ترین مراکز پیوند کبد تبدیل کرده است. سالانه بیش از 250 مورد پیوند با نتایج بسیار خوب در این بیمارستان انجام می‌شود. پیوند کبد، هم از جسد(کاداور) و هم از فامیل‌های درجه اول صورت می‌گیرد چرا که کبد قابل رشد بوده و امکان جدا کردن تکه‌هایی از آن وجود دارد.

در چه زمانی پیوند کبد برای بیماران ضرورت دارد؟

زمانی که به هر دلیلی عملکرد کبد دچار اختلال شود و این اختلال برگشت‌پذیر نباشد، پیوند کبد مطرح می‌شود. در اغلب موارد کبد پیوندی از شخصی که دچار مرگ مغزی شده و بستگان وی با اهدای اعضا موافقت کردند، تامین می‌شود اما کودکانی که دچار نارسایی مزمن کبدی می‌شوند و نیاز به پیوند کبد دارند، می‌توانند از والدین خود یا فامیل درجه‌یک کبد دریافت کنند.

در چنین شرایطی بعد از تعیین گروه خونی والدین و کودک سازگاری آنها با هم از نظر عروقی، والدین بررسی بیشتری می‌شوند و قسمتی از کبد والد به کودک پیوند زده می‌شود. بعد از گذشت مدتی کبد اهداکننده به اندازه طبیعی برمی‌گردد و این به دلیل خاصیت دوباره بازسازی‌شدن بافت کبد است.

پیشرفت پیوند کبد در ایران قابل مقایسه با سایر مراکز بین‌المللی هست؟

برنامه پیوند کبد ایران در دنیا موجب افتخار است؛ چون که در تمام منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا برنامه ایران برجسته است. البته مراکزی هم در بیمارستان طالقانی مشهد و کرمان وجود دارند که در آینده می‌توانند به مراکز مهمی تبدیل شوند. مرکز پیوند کبد شیراز در روز 2 تا 3 پیوند همزمان انجام می‌دهد و یک مرکز پیوند اعضای دیگر با ظرفیت 400 تختخواب در شیراز در حال احداث است که فکر می‌کنم شیراز در آینده قطب بی‌نظیر پیوند اعضا در سطح منطقه خواهد شد.

چرا بیماران نیازمند پیوند کبد می‌شوند؟

مهم‌ترین علت پیوند در ایران ، هپاتیتB است که واکسیناسیون علیه آن در کشور آغاز شده و امیدواریم در 50 سال آینده هپاتیت B در ایران از بین برود. البته حدود 2 میلیون نفر از قبل مبتلا به هپاتیت B شده‌اند و در هر سال درصدی از آنها دچار نارسایی کبد شده و نیازمند پیوند می‌شوند.

بیماری‌های مزمن، خود ایمن، سرطان‌های کبد و کبدچرب منجر به پیوند کبد می‌شوند که در صورت ریشه‌کنی هپاتیت B، این بیماری‌ها جای آن را خواهند گرفت. البته مهم‌ترین و نوظهورترین عامل پیوند کبد، چاقی و کبد چرب هستند چرا که یکی از علل نارسایی کبد، چاق‌شدن و افزایش قندخون است که باعث کبد چرب می‌شوند و رسوب چربی در کبد مانند این‌که چربی در خون رسوخ کند سکته قلبی ایجاد می‌کند.

با توجه به پیشرفت‌های علمی ایران در عرصه پیوند کبد در حال حاضر باز هم نیاز اعزام بیماران به خارج از کشور وجود دارد؟

نه! اصلا نیاز به اعزام بیماران جهت درمان به خارج از کشور نیست، اما نکته قابل توجه این است که در خارج از کشور به دلیل کمبود کبد قابل اهدا، به بیماران کبد نخواهند داد. از سوی دیگر، هزینه یک پیوند کبد در خارج از کشور 250 هزار پوند یا 400هزار دلار است که اکثر ایرانی‌ها قادر به پرداخت آن نیستند. خوشبختانه ظرفیت و توانایی درمان این بیماری در کشور وجود دارد.

در حال حاضر با توجه به بروز دلایل جدید پیوند کبد، توصیه‌هایتان به مردم چیست؟

باتوجه به ظهور عوامل جدید بیماری نارسایی کبد، افراد جامعه باید وزن خود را متعادل نگه دارند و نباید پرخوری کنند. همچنین باید برنج، نان، شیرینی‌جات، سیب‌زمینی و چربی کمتر استفاده کنند، هر هفته 5 روز و هر روز نیم ساعت ورزش کنند به نحوی که در حین ورزش عرق کنند. البته اگر مردم دچار برخی بیماری‌ها مانند چربی خون بالا می‌شوند باید هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنند.

امیر بامه / جام‌جم

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها