سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
اما آمارها و پژوهشها حاکی از آن است که سن ازدواج در کشور به صورت محسوسی افزایش یافته و این مساله باعث نگرانی مسوولان شده است؛ به عنوان مثال میانگین سن ازدواج در ایران در سال 1354 برای پسران 25 سال بوده در حالی که بعد از آن، این روند سیری صعودی داشته است.
این پژوهش سیر صعودی با شیب ملایم برای سن ازدواج پسران را نشان میدهد در حالی که شیب منحنی افزایش سن ازدواج برای دختران تندتر بوده و از 18 سال در سال 1354 به 21 سال در سال 1387و 24 سال در 3ماهه اول 1389 رسیده است.
شهلا کاظمیپور، معاون پژوهشی مرکز مطالعات جمعیتی آسیا و اقیانوسیه در گفتگو با «جامجم» با اشاره به رشد بیشتر سن ازدواج در دختران میگوید: معمولا در کشورهای توسعهیافته و در حال توسعه سن ازدواج افزایش پیدا میکند، و با توجه به اینکه ما مدعی هستیم توسعه پیدا کردهایم باید انتظار افزایش سن ازدواج را هم داشته باشیم.
کاظمیپور میافزاید: چون در دهههای اخیر پیشرفت تحصیلی و آموزشی و شغلی در حوزه زنان بیشتر بوده، نوسان رشد سن ازدواج هم در این جنس بیشتر از مردان بوده است.
وی همچنین مهریههای سنگین، تجمل گرایی، هزینههای سنگین ازدواج، بیکاری جوانان و بالا رفتن توقعات آنها را از دیگر دلایل افزایش سن ازدواج جوانان عنوان میکند.
شاغل شدن دختر، بر عکس شاغل شدن پسر که سبب زیاد شدن انگیزه ازدواج است، انگیزه او را نسبت به ازدواج کاهش مىدهد. این عامل امروزه در کشورهاى غربى تأثیر چشمگیرى در کاهش رغبت دختران به ازدواج داشته و حتى بسیارى از دختران و زنان غربى به خاطر همین عامل، تا آخر عمر مجرد مىمانند که خود مىتواند سبب به وجود آمدن بسیارى از مشکلات اجتماعى و اخلاقى شود. در کشور ما نیز تأثیر شغل دختران در تأخیر ازدواج، گرچه مانند جوامع غربى نیست، ولى کمابیش دیده مىشود و خطر گستردهتر شدن آن وجود دارد.
رابطه مسائل اقتصادی با افزایش سن ازدواج
در بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایران شرایط فرهنگی به گونهای است که اقدام به ازدواج از سوی پسران آغاز میشود و پروسه انجام یک ازدواج با پیشقدمی آنها کلید میخورد؛ در چنین اوضاعی شرایط زندگی، تحصیلی، شغلی و درآمدی پسران عامل تعیینکننده در زمان و چگونگی رخداد یک ازدواج است و به طور طبیعی وجود مشکلات در هریک از کیفیتهای بالا میتواند ازدواج را به تاخیر بیندازد یا حتی به طور کلی منتفی کند.
تغییر در الگوی مصرف، نوع پوشاک، مسکن و سطح انتظارات خانوادهها موجب شده مفهوم ازدواج به کلی دگرگون شود، به طوری که امروزه رفاه اقتصادی از مهمترین مسائلی است که خانوادهها توجه بیشتری به آن دارند؛ در حالی که تا چند دهه پیش، این مسائل در درجه دوم اهمیت بودند.
بسیاری از جوانان با این استدلال که تامین هزینههای عقد و عروسی، تهیه منزل و اسباب و لوازم زندگی بسیار سخت است و نمیتوان از عهده مخارج زندگی برآمد، حتی برخلاف میل باطنی از ازدواج در زمان مناسب خودداری میکنند، در کنارچنین تاخیری ورود گسترده دختران به دانشگاهها و تمایل به ادامه تحصیل حتی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری از سوی دختران به نوبه خود بالا رفتن سن ازدواج را در پی دارد.
سیدجواد زمانی، نماینده مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون اجتماعی، با اشاره به تحصیل و اشتغال جوانان بهعنوان 2 عامل مهم افزایش سن ازدواج میگوید: در اغلب اوقات تحصیلات عاملی است که در ازدواج بهنگام آنها وقفه ایجاد میکند که این مساله جزء جداییناپذیر توسعه کشور است و نمیتوان به آن ایرادی وارد کرد.
اما وی فقدان شغل مناسب و بیکاری را از دیگر دلایل این مشکل ذکر میکند و میافزاید: اگر شرایطی برای جوانان ایجاد شود که در سن مناسب یک شغل مناسب با درآمد کافی داشته باشند، خود به خود مشکل افزایش سن ازدواج آنها حل خواهد شد.
داریوش قنبری، عضو دیگر کمیسیون اجتماعی هم بحث اشتغال، اقتصاد نامناسب و فقدان امنیت شغلی را از اصلیترین دلایل ایجاد این مشکل عنوان میکند و میگوید: شرط اساسی تشکیل خانواده، داشتن تمکن مالی و داشتن یک شغل مناسب است تا فرد بتواند حداقلهای زندگی را تامین کند و به این دلیل است که مشکلات اقتصادی کشور خود را به شکل بالا رفتن سن ازدواج و متاسفانه بالا رفتن نرخ طلاق نشان میدهد.
اما معاون پژوهشی مرکز مطالعات جمعیتی آسیا و اقیانوسیه نظر متفاوتی دارد؛ شهلا کاظمیپور با اشاره به تصور عموم مردم مبنی بر این که مشکلات اقتصادی و بیکاری مهمترین مانع ازدواج به موقع است، میگوید: اگر این طور باشد، جوانان بیسواد و کم سواد که مشکل بیشتری در یافتن شغل و حل مسائل اقتصادی دارند، اصلاً نباید ازدواج کنند در حالی که نتایج مطالعات نشان میدهد این افراد بسیار زودتر از سایرین ازدواج میکنند، در واقع این موضوع ثابت میکند که میزان تحصیلات با افزایش سن ازدواج رابطه مستقیم دارد، به طوری که هر چه فرد تحصیلات بیشتری دارد، توقع بالاتری از اشتغال و سطح زندگی دارد بنابراین دیرتر ازدواج میکند.
ازدواج و کاهش جرایم
تحقیقات مختلف نشان داده است میان افزایش سن ازدواج و جرم در یک جامعه رابطهای معنادار وجود دارد. انواع مختلف فحشا، بیبندوباری، تجاوز به عنف و... با افزایش سن ازدواج رابطهای مستقیم و قابل پیشبینی دارند. علاوه بر آن جنایت، قتل، دعواهای خیابانی و خانوادگی، دزدی، اوباشگری، مزاحمت، روابط نامتعارف و خشن، فرار از خانه و... نیز با افزایش سن تاهل بیشتر میشوند و در بلندمدت آسیبهای بزرگ اجتماعی را دامن میزنند.
کارشناسان معتقدند که در میان عوامل موثر بر کاهش سن جرم، مشکلات روانی ناشی از عدم ارضای نیازهای عاطفی، هیجانی و جنسی به طور جدی مطرح میشود و بر همین اساس توصیه میکنند یکی از راههای پیشگیری از چنین مشکلاتی فراهم کردن امکان ازدواج جوانان در سنین مناسب است.
تاثیر ماهواره روی افزایش سن ازدواج
دکتر عباس گلدوست، جمعیتشناس و استاد جمعیت و تنظیم خانواده دانشگاه تهران، در گفتگو با «جامجم» ضمن اشاره به تغییرات جامعه جهانی در مورد نقش و کارکرد خانواده میگوید: از آنجا که جامعه ما از جامعه جهانی منفک نیست، این تغییرات ناخودآگاه روی جامعه و به طور اخص خانوادهها تاثیر میگذارد.
گلدوست میافزاید: ماهواره به عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار روی خانواده است و با تخریب خانواده و تغییر کارکرد آن، روی افزایش سن ازدواج جوانان هم اثر میگذارد.
وی با اشاره به تاثیرات برنامههای مخرب بعضی از شبکههای فارسی زبان مخصوصا شبکه فارسی وان که اخیرا حرف و حدیثهای بسیاری هم در رسانهها داشته است، میگوید: باید با برنامهریزیهای فرهنگی توسط رسانهها به مقابله با تاثیرات اینگونه برنامهها پرداخت و این مساله جز با همکاری دانشگاهیان و صدا و سیما با هم امکانپذیر نیست و اگر عکسالعملی در رابطه با این موضوع صورت نگیرد ، باید شاهد تخریب هرچه بیشتر خانوادههای ایرانی و در نتیجه آن افزایش سن ازدواج و شیوع بیبند و باری در جامعه باشیم.
گلدوست میگوید: وقتی خانواده کارکرد و نقش قدیم را ندارد و همچنین با توسعه شهرنشینی، پیشرفت، ادامه تحصیل، آموزش و اشتغال زنان نمیتوان انتظار داشت سن ازدواج و تشکیل خانواده هم مثل گذشته باشد و آنها مانند گذشته در سن 15 سالگی ازدواج کنند.
وی همچنین به پدیده تکفرزندی به عنوان یکی دیگر از عوامل افزایش سن ازدواج جوانان ایرانی اشاره میکند و میگوید: وقتی در چند سال اخیر پدیده تکفرزندی به وجود آمده است دختران با تصور اینکه حتی اگر بعد از 30 سالگی هم ازدواج کنند، میتوانند آن یک فرزند را به دنیا بیاورند، ازدواج را به تعویق میاندازند.
مشکلاتى چون افسردگى و از بین رفتن نشاط در جوانان، مبتلا شدن به وسواس زیاد در انتخاب همسر، افزایش اضطراب و نگرانى خصوصا در دختران، احتمال افزایش انحرافات و دهها مشکل از این قبیل نتیجه افزایش سن ازدواج میباشد که جوانان ما را که گرانبهاترین ذخیرههاى کشورمان هستند، به چالش انداخته است.
از آنجا که افزایش امنیت درونی، بازیابی شخصیتی و حتی رفع برخی مشکلات ذهنی و روانی ارزشهایی هستند که درکنار بلوغ فردی و اجتماعی، افزایش مهارت، جزو پیامدهای ازدواج بهموقع است؛ شاید بهتر باشد با فرهنگسازی برای ازدواج ساده، برپایی کلاسهای آموزشی درباره ضرورت ازدواج برای فرد و نظام اخلاقی و هنجاری اجتماع، فراهم شدن امکانات ضروری زندگی زوجین توسط نهادهای دولتی یا «ان.جی.او»ها، حمایتهای متنوع بیمهای و مالی از جوانهای در آستانه ازدواج، قرارگیری متاهلان در اولویت برخی خدمات اجتماعی و شغلی، ساخت مسکن ارزان قیمت و واگذاری به زوجین جوان و... به ازدواج به موقع جوانان کمک شودکه در این بین نقش خانواده و دولت در این حوزه و ارتباط هماهنگی میان آنها، نکته مهمی است که در تشویق جوانان به ازدواج بهموقع نقشی پر رنگ دارد.
الهام طباطبایی / جامجم
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
علی اصغر هادیزاده، رئیس انجمن دوومیدانی فدراسیون جانبازان و توانیابان در گفتوگو با «جامجم» مطرح کرد