بخوریم، نخوریم‌های نوروزی

خشکبار و آجیل منابع سرشاری از پروتئین، مواد معدنی و ویتامین‌های آنتی اکسیدانی هستند.

مطالعات نشان می‌دهد مغزها یکی از مهم‌ترین منابع غنی سلنیوم هستند که این ریز مغذی برای تامین سلامت سیستم ایمنی بدن ضروری و همچنین دارای برخی خواص ضد سرطانی است.

مثلا خوردن بادام زمینی به مقدار 5 بار یا بیشتر در هفته و هر بار 28 گرم، احتمال بروز دیابت نوع دوم را در زنان کاهش می‌دهد.

بادام زمینی دارای مقادیر زیادی چربی اشباع نشده‌، منیزیم و فیبر غذایی است که همگی خطر بروز دیابت را کاهش می‌دهند. همچنین حاوی فیبر و منیزیم است که باعث کاهش مقاومت انسولین می‌شوند. وجود چربی امگا3 نیز باعث حفظ سلامت سلول‌ها، نرمی پوست و نیز کاهش میزان کلسترول کلی در خون می‌شود. بادام زمینی منبع سرشاری از آهن، روی، ویتامین E، منیزیم و فولیک اسید است که تاثیر مهمی در مبارزه با مواد سرطان زا دارند.

اما در کنار همه این فواید مصرف زیاد این مواد،اصلا توصیه نمی‌شود، ضمن این‌که برخی از بیماران در این خصوص باید پرهیزهایی هم انجام دهند.

مثلا مصرف آجیل‌های شور در افرادی که مبتلا به فشار خون بالا هستند می‌تواند منجر به شوک ناگهانی و ایست قلبی شود.

پزشکان در این خصوص توصیه می‌کنند در صورت تمایل به مصرف آجیل و بهره‌مندی از پروتئین موجود در این مواد غذایی، افرادی که فشار خون دارند می‌توانند تا حد ممکن از آجیل‌های خام به جای آجیل‌های نمکی استفاده کنند.

یک متخصص تغذیه با بیان این که مردم باید در انتخاب خشکبار به رنگ و مزه آن دقت کنند، می‌گوید: آجیل را قبل از غذا بخورید تا چاق نشوید.

دکتر کوروش جعفریان، متخصص تغذیه و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با ذکر این مطلب که تغذیه در ایام عید به 2 دسته سالم و غیرسالم تقسیم می‌شوند،ادامه می‌دهد: مغزها و خشکباری که در ایام عید مصرف می‌شود منابع خوب غذایی هستند و از مواد غذایی سالم محسوب می‌شوند در حالی که شیرینی و شکلات‌های مصرفی در این ایام جزو مواد غذایی ناسالم به حساب می‌آیند.

او در توضیح خشکبار مصرفی در ایام عید می‌گوید: مغزها حاوی مواد مغذی و ریزمغذی‌هایی مانند ویتامین A، فسفر، منیزیم و دارای ترکیبات امگا 3 هستند که این مواد مغذی نقش مهمی در بدن ایفا می‌کنند.

به گفته او افراد باید تعادل را در مصرف خشکبار رعایت کنند. همچنین مصرف روزانه و مداوم مقدار کمی خشکبار، مناسب و موثر بوده و باعث افزایش 3 تا 5 درصدی طول عمر انسان می‌شود. مطالعات زیادی نشان می‌دهد که مصرف مناسب مغزها ریسک بیماری‌های قلبی عروقی را بین 20 تا 50درصد کاهش می‌دهد. همچنین این مواد، کاهنده خطرات دیابت هستند و مصرف مداوم مغزها خطر ابتلا به انواع سرطان‌ها از جمله پروستات، ریه و سینه را کاهش می‌دهد و حتی در کنترل فشار خون موثر است.

این متخصص تغذیه با اشاره به این مطلب که برخی افراد ممکن است به خشکبار آلرژی داشته باشند، به ایسنا می‌گوید: برخی از افراد به خشکبار به ویژه بادام زمینی حساسیت دارند.

این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه می‌دهد: در این ایام به دلیل آن که شیرینی‌ها به صورت فله‌ای عرضه می‌شوند مردم باید دقت کنند که از مصرف شیرینی‌هایی که با روغن نامناسب تهیه شده خودداری کنند، چرا که باعث افزایش چربی بد خون افراد می‌شود.

به گفته او هر 100گرم خشکبار و شیرینی 500 تا 600 کیلو کالری به همراه دارد و مصرف نامناسب و بی‌رویه این مواد باعث چاقی افراد درعید می‌شود.

خشکبار به دلیل دارا بودن مواد فیبری باعث احساس سیری در فرد می‌شود و به کسانی که چاق هستند یا مایل نیستند در این ایام دچار اضافه وزن شوند توصیه می‌شود از آنجایی که آجیل جزو تنقلات لاینفک ایام عید است این مواد را قبل از غذا مصرف کنند، چرا که باعث پر شدن حجم معده و در نتیجه احساس سیری در افراد می‌شود.

بهتر است در ایام عید از میوه‌ها، شیرینی‌های کوچک، آجیل کم نمک، قطعات کوچک از میوه‌های خشک شده یا برگه‌ها از مهمانان پذیرایی شود، همچنین برای پیشگیری از اضافه وزن و شادابی بیشتر، در این ایام بیش از سایر مواقع ورزش و تحرک بدنی لازم است.

دکتر ربابه شیخ‌الاسلام، متخصص بهداشت عمومی و اپیدمیولوژی تغذیه با بیان توصیه‌هایی ساده برای پذیرایی از مهمان در نوروز می‌گوید: میز پذیرایی عید را میوه‌ها، شیرینی‌های کوچک، آجیل کم نمک، قطعات کوچک از میوه‌های خشک شده یا برگه‌ها تشکیل دهد. از پذیرایی با شیرینی‌های تر و چرب، شکلات‌ها، شیرینی‌های بزرگ و کیک پرهیز شود.

او با بیان این که در ایام عید بهتر است از میهمانان با چای کمرنگ و در استکان یا فنجان‌های کوچک پذیرایی شود، افزود: بهتر است به جای قند از کشمش، توت خشک یا خرما استفاده شود. افراد چاق باید یاد بگیرند که چای را تلخ بنوشند.

به گفته دکتر شیخ‌الاسلام هنگام خرید آجیل نیز به تازگی آن توجه شده و تا حدامکان از فروشگاه‌های معتبر خریداری کنید. همچنین از خرید خشکباری که علایم کپک زدگی در آنها مشاهده شده یا کهنه به نظر می‌رسند خودداری کنید. کودکان نیز باید حدی را در مصرف مواد شیرین رعایت کنند تا دچار مشکل نشوند.

او با بیان این‌که از آنجا که در ایام عید به دلیل دید و بازدیدها، فرصت پختن غذا محدود می‌شود بهتر است غذاهای حاضری، کم چرب همراه با انواع سالاد استفاده شود و با تاکید بر استفاده از انواع سالاد در این ایام، ادامه می‌دهد: در این ایام لازم است سبزیجات شسته شده به طور مناسبی در یخچال نگهداری شوند. کاهو، کرفس، هویج، انواع کلم، انواع فلفل‌های دلمه‌ای، خیار، گوجه فرنگی و گل کلم از دوستان همیشگی سلامت هستند.

بهتر است سس سالاد را خودتان با روغن زیتون، ماست، سبزی‌های خشک معطر و ادویه‌ درست کنید. اگر گاهی با توجه به سلیقه و ذائقه اعضای خانواده تن ماهی یا انواع حبوبات پخته، کشمش شسته شده یا پنیر رنده شده را به این سالاد اضافه کنید غذای سالم و کاملی مصرف شده است.

دکتر شیخ الاسلام، متخصص تغذیه با اشاره به مسافرت‌های نوروزی و توصیه‌های تغذیه‌ای می‌گوید: در مسافرت‌ها لازم است مصرف غذاهای چرب، سرخ شده، شیرینی‌ها، شکلات و خامه محدود شده و تا حد ممکن به جای مصرف غذاهای سرخ شده، از غذاهای آب پز، کبابی و تنوری استفاده شود.

به گفته او برای جلوگیری از کم آبی و یبوست در مسافرت‌ها، بهتر است مقادیر مناسب آب همراه مسافران نوروزی باشد. همچنین بهتر است در صورت امکان از آب معدنی استفاده شود و در غیر این صورت به بهداشت پارچ و لیوان‌ها توجه شود. از آنجا که میوه‌ها و سبزی‌هایی مانند هویج، گوجه فرنگی و ساقه کرفس حاوی آب، املاح و ویتامین‌های مورد نیاز بدن هستند، در طول مسافرت بهترین دوستان سلامت به شمار می‌روند.

آب، بهترین نوشیدنی است اما در صورت استفاده از نوشیدنی دیگر، بهتر است به جای نوشابه، از دوغ کم نمک و نوشیدنی‌های کم کالری استفاده شود. افراد اگر چاق نباشند ماءالشعیر جانشین خوبی برای آب است.

او با تاکید بر آن که در طول سفر مصرف لبنیات به عنوان دوست استخوان‌ها نباید فراموش شود به ایسنا می‌گوید: لازم است روزانه حدود 2 تا 3 لیوان شیر یا ماست کم‌‌‌چرب استفاده شود. همچنین در ایام تعطیلات و در طول سفر تا حد امکان از مصرف سوسیس وکالباس پرهیز شود.

دکتر شیخ‌الاسلام برای حفظ ایمنی غذا و پیشگیری از انواع مسمومیت‌ها، توصیه می‌کند: غذای مورد مصرف باید کاملا پخته شود. ممکن است با توجه به مدت تعطیلات و احتمالا تعجیل در ساعت حرکت در تهیه غذا کوتاهی شود، به گونه‌ای که غذا بویژه گوشت‌ها به طور کامل پخته نشده باشد، این امر سبب آلودگی و فساد آن می‌شود. از ظاهر گوشت می‌توان به میزان پخت آن پی برد؛ به عنوان مثال رنگ گوشت پخته باید قهوه‌ای باشد، اما اکثر مواقع مغز (درون) کباب کوبیده یا برگ، قرمز رنگ است. اغلب تصور می‌شود چون گوشت روی شعله مستقیم قرار گرفته، قسمت درونی آن پخته می‌شود، اما چنین تفکری اشتباه است. بارها دیده شده که سطح کباب به حالت سوخته درآمده اما درون آن همچنان نپخته مانده است. در چنین مواردی باید گوشت را دوباره روی آتش ملایم قرار داد تا به اصطلاح مغز پخت شود.او ادامه می‌دهد:ماهی زمانی پخته است که گوشت آن به صورت لایه‌لایه در آید. مرغ آب پز نیز زمانی پخته است که آب مرغ شفاف و گوشت مرغ سفید شود.

مریم روزبهانی