رازی؛ پزشک، فیلسوف و شیمیدان ایرانی

 اهمیت رازی در طب به خاطر اطلاعات بسیار وسیع و کامل و علمی او در این فن است که او را به واقع لایق جانشینی بقراط و جالینوس در دنیای قدیم می‌سازد، ثانیا در تالیفات متنوعی است که در این علم به هدف و منظورهای مختلف طبی انجام داده و ثالثا در تجربه‌ها و تحقیقات جدید، به یافتن داروهای تازه و معالجات تازه یا کشف معالجه بعضی از امراض مانند آبله و امثال آنها منجر شده است.

کتاب دیگر رازی در طب به جز الحاوی، «طب‌المنصوری» است که مشتمل بر تمام مباحث طب و از جمله کتاب‌هایی است که پزشکان به آن مراجعه می‌کرده‌اند و در قرون وسطی چند بار به زبان لاتینی ترجمه و چاپ شده است. کتاب مشهور دیگری از رازی وجود دارد با نام «من لایحضره الطبیب» مشهور به «طب الفقرا» که رازی در این کتاب ایرادهای بسیاری بر جالینوس وارد کرده است. از کتاب‌های دیگر او در طب می‌توان به الجدی، الفاخر، الفصول و المدخل اشاره کرد. عمده تاثیر رازی در شیمی، طبقه‌بندی او از مواد است. او نخستین کسی بود که اجسام را به 3 گروه جمادی، نباتی و حیوانی تقسیم کرد. او پایه‌گذار شیمی نوین است.

1 او کاشف الکل است. 2 ‌ از تاثیر آب آهک بر نشادر (کلرید آمونیوم)‌ اسید کلریدریک به دست آورد.3 از تاثیر محیط قلیایی برکانه پیلیت، اسید سولفوریک فراهم کرد که به آن جوهر گوگرد نیز می‌گویند.4 با اثر دادن سرکه با مس، استات مس یا زنگار را فراهم کرد که با آن زخم‌ها را شستشو می‌داد.5 برای اولین بار از نارنج، اسیدسیتریک تهیه کرد.6 از سوزاندن زرنیخ، اکسید آرسنیک یا مرگ موش به دست آورد.

او اولین پزشکی است که داروهای سمی الکالوئیدی ساخت و از آنها برای درمان بیمارانش بهره گرفت. زکریای رازی علاوه بر طب و شیمی در فلسفه نیز صاحب عقاید خاص و منفرد از حاضران خود در بسیاری از اصول عقاید حکما بوده است. رازی به حق بنیانگذار واقعی طب و پیشوای پزشکان در طب اسلامی و ایرانی است. از این رو به پاس زحمات فراوان رازی در امر داروسازی روز 5 شهریور روز بزرگداشت زکریای رازی و روز داروسازی نامگذاری شده است.

طاهره سهرابی‌نژاد