خانواده در پناه سخن خداوند

چطور به‌ برنامه «زندگی با قرآن» رسیدید؟

با گذشت هشت سال از برنامه زنده با نغمه‌های آسمانی، به‌طور طبیعی از دیدگاه رسانه‌ای‌ می‌بایست تغییراتی در این برنامه ایجاد می‌شد از طرفی از سوی مخاطبان فعال رادیو نیز چنین تغییر و تحولی انتظار می‌رفت. از یکی دو سال قبل نیز برای ساعت 9 تا 10 صبح که در بین رادیویی‌‌ها بهترین ساعت ارتباط با خانواده‌هاست ده‌ها ساعت جلسات کارشناسی طراحی شد که نهایتا به «زندگی با قرآن» رسیدیم.

آیا «زندگی با قرآن» ادامه «آیه‌های زندگی» است؟

گرچه هر دو مرتبط با زندگی هستند و با ایده‌های قرآنی وارد زندگی می‌شوند، اما این دو برنامه کاملا از هم متفاوت‌اند. برنامه «آیه‌های زندگی» همان‌گونه که شنوندگان و مخاطبان این برنامه اطلاع دارند آموزش همراه با مسابقه در یک کارگاه فعال رسانه‌ای در رادیوست که با یک بسته کامل برای مدت زمان معین و غالبا یک فصل از پیش طراحی شده و ارائه می‌شود. در حالی که برنامه جدید «زندگی با قرآن» برنامه‌ای با گستره محتوایی متفاوت و وسیع و ماموریتی متفاوت طراحی شده است. این دو برنامه کاملا در عرض هم قابل اجرا و عرضه هستند. در «زندگی با قرآن» که فعلا یک ساعته است بخشی از برنامه مانند فقه و زندگی، تولیدی است و بخشی مانند یادداشت روزانه در همه قسمت‌ها جاری است که به طرح حسنات و سیئات جاری زندگی و جامعه می‌پردازد.

شاخصه اصلی برنامه «زندگی با قرآن» که آن را از برنامه‌های دیگر متمایز می‌کند چیست؟

 یک ویژگی‌ این برنامه وجود مسابقه تدبر در قرآن است. این مسابقه به این نحو است که هر روز از ابتدای قران یک صفحه تلاوت ترتیل پخش می‌شود و آیه‌ای از آن صفحه به عنوان مسابقه معرفی می‌شود و به شنوندگان فرصت داده می‌شود با تدبر در آن آیه برداشت‌های خود را اعلام کنند.

از ابتدای برنامه نیز کارشناس قرآنی در نظر گرفته شده تا با ثبت تمامی نظرات در انتهای برنامه در 5 دقیقه ضمن داوری نظرات برداشت صحیح و برتر و نزدیک‌تر را بیان کند. به این ترتیب هم حضور شنوندگان در برنامه فعال است و هم آموزش غیرمستقیم صورت گرفته است.

با توجه به این که محوریت این برنامه از حیث مخاطب خانواده است چه ویژگی‌هایی آن را مورد استفاده برای تمام اعضای خانواده می‌کند؟

در این برنامه هر روز موضوعی در نظر گرفته شده است که پیوند اصلی برنامه با خانواده‌هاست به نحوی که شنبه‌ها موضوع تربیت فرزند، یکشنبه اقتصاد و خانواده،‌ دوشنبه روان‌شناسی خانواده سه‌شنبه اخلاق خانواده و پنج‌شنبه موضوع همسرداری مطرح می‌شوند که در هر کدام کارشناس خاص و ویژه‌ای از برجستگان حوزه و دانشگاه هدایت مباحث را بر عهده دارند و پاسخگوی سوالات، چالش‌ها و مشکلات شنوندگان خواهند بود.

به نظر می‌رسد «زندگی با قرآن» از نظر قالب و اجرا شباهت‌هایی با برنامه‌های گذشته رادیو قرآن از جمله «مجموعه با نغمه‌های آسمانی» داشته باشد، درست است؟

در مجموعه با نغمه‌های آسمانی فقط دو موضوع از موضوعاتی که در «زندگی با قرآن» هست وجود داشت یکی تربیت فرزند و یکی مباحث اخلاقی خانواده، این برنامه به شکل جامع‌تر و کامل‌تر سعی کرده به صورت فراگیر به تمام موضوعات خانواده بپردازد. مضاف بر این که حوزه طرح مسائل در دوره جدید کاملا جزیی و ریز و با گستره موضوعی وسیع‌تری عرضه می‌شود و مباحثی مانند همسرداری به طور خاص، اقتصاد خانواده، بهداشت، تغذیه و روان‌شناسی به طور خاص از موضوعات جدید است. شنوندگان با شنیدن این برنامه حتما متوجه تفاوت‌های بیشتری خواهند شد.

در طرح موضوعات بیشتر به آیات و روایات پرداخته می‌شود یا بر نظریات علمی روز تکیه می‌شود؟ منظور این که آیا در مسیر سعادت می‌توان بر نظریات نسبی علوم انسانی تکیه کرد؟

البته این هنر برنامه‌سازان است که تلفیقی بین این دو به وجود آورند و در واقع هنر رادیو قرآن نیز همین است که مشکلات مختلف مردم و جامعه را در زمینه‌های مختلف رصد کرده و با این استدلال که قرآن کتاب بیان همه چیز است و هیچ امری از امور جزئی و کلی از دیدگاه شارع مقدس مغفول نمانده، پیوند دین و دانش و زندگی را در برنامه‌ها به نمایش بگذارند. یافته‌های تجربی و علمی بشر می‌توانند با هدایت توحیدی کتاب وحی به هدف اصلاح امور برای رسیدن به زندگی بهتر ارائه شوند.

آیا احتمال نمی‌دهید با کشاندن مباحث وحی به حوزه علوم انسانی بویژه در مواجهه با مخاطب عام برنامه و موضوعات دچار نوعی عوام‌زدگی شود؟

البته این که مخاطب واقعی ما کیست، صددرصد نمی‌توانیم درباره آن قضاوت کنیم، اما گرایش قالبی و محتوایی برنامه است که می‌تواند ذائقه مخاطبان را تحریک و جذب موضوع کند. البته آسیب و تهدید عوام‌زدگی می‌تواند برای این قبیل برنامه‌ها به طور جد مطرح باشد. اما اگر متولیان (برنامه‌سازان و کارشناسان)‌ دائما ماموریت رسانه، خاصه رادیو قرآن و بویژه این برنامه را مدنظر بگیرند  که در بخش رسانه عبارت از هدایت فرهنگی جامعه و در رادیو قرآن عبارت از هدایت فرهنگی جامعه به وسیله گسترش انس با قرآن و در این برنامه خاص از میان همه موضوعات موضوع خانواده در نظر گرفته شده است  در این صورت است که از آسیب عوام‌زدگی مصون می‌ماند و می‌کوشد تا سطح مخاطبان را از نظر فکری ارتقاء بخشد.

کارشناسان برنامه «زندگی با قرآن» بیشتر براساس شهرت انتخاب شده‌اند یا فاکتورهای دیگری در نظر بوده است. به هر حال مخاطبان به کارشناسان مشهور بیشتر عادت دارند؟ کارشناسان این برنامه معروفند یا بعدا معروف می‌شوند؟

برنامه «زندگی با قرآن» در دو سطح از وجود کارشناسان بهره می‌برد در سطح اول ما کارشناس قرآنی داریم که در واقع پشت صحنه برنامه است و از نظر محتوایی برنامه را پشتیبانی می‌کند و در سطح دوم کارشناس حضوری داریم که در خود برنامه حضور دارد. در بخش حضوری سعی شده از کارشناسان متخصص و برجسته در آن موضوع بهره‌گیری شود. البته این نکته می‌تواند از یک زاویه آسیب و تهدیدی برای رسانه‌ها خصوصا صداوسیما محسوب شود. اگر برنامه‌های محتوایی برای جذب مخاطب بیشتر به دنبال شهرت‌ها و شخصیت‌های مشهور باشند ضمن این که بخشی از آنان به دلیل مشغله‌های فراوان فرصت مطالعات به روز ندارند از یک طرف و از طرفی رسالت رسانه که معرفی نخبگان به جامعه است مورد غفلت قرار می‌گیرد. ضمن این که همین افراد مشهور هم توسط همین رسانه‌ها شناخته شده‌اند و رسانه‌ها پل میان نخبگان و دانشمندان که در عمق جامعه هستند و آحاد مردم که در سطح جامعه هستند، است.

مجید میرزایی‌