سالانه در سراسر جهان هفت میلیون مرگ زودرس قابل انتساب به آلودگی هوا رخ میدهد و اگرچه آلودگی هوا با مکانیسمهای متعدد از جمله واکنشهای التهابی با رادیکالهای آزاد برتمام سیستمهای بدن تأثیرمیگذارد،۸۰درصد ازاین مرگومیر ناشی از بیماریهای قلبی ــ عروقی است؛ بهویژه بیماریهای ایسکمیک قلبی (اختلال خونرسانی)، آریتمیها، نارسایی قلبی و ایست قلبی.هر۱۰میکروگرم بر مترمکعب افزایش درسطح آلایندهها با ۸ ــ ۱۸ درصد افزایش خطر مرگ قلبی ــ عروقی همراهی دارد.ارتباط بین آلودگی هواوبیماریهای قلبی ــ عروقی به قدری آشکاروقابل توجه است که به عنوان مبنایی برای تدوین قوانین محدودکننده آلایندههای صنعتی وترافیکی در کشورهای پیشرفته مورد استفاده قرارمیگیرد. از نظر تأثیر بر سلامتی، آلودگی هوا اثراتی مشابه اثرات سیگار یا بیماری پرفشاری خون یا عدم فعالیت فیزیکی دارد.
کل افراد جامعه در معرض خطر بیماریهای
قلبی ــ عروقی درمواجهه با آلودگی هوا قرار دارند اما افراد مسن، سیگاریها وکسانی که بیماری زمینهای مثل دیابت دارند، نسبت به نارسایی قلبی حساستر هستند. آلایندهها با افزایش فشارخون، اختلالات چربی خون و انعقادی، مقاومت به انسولین و واکنشهای التهابی و تحریکپذیری بهطور سیستمیک بر بدن تأثیر میگذارند.
جهت بیان اهمیت موضوع چند مثال خالی از لطف نیست:
*شیوع بیماری پرفشاری خون درافرادساکن درکمتراز۱۰۰مترازجاده اصلی نسبت به افراد ساکن درهزارمتری ازجاده اصلی ۹درصد بیشتر است.
*مواجهه با آلایندهها حتی در یک مدت کوتاه یک، دو یا شش ساعتی با افزایش خطر سکته قلبی همراه است و این خطر تا دو روز بعد مواجهه بالا باقی میماند.
*در صورت حذف مواجهه با آلودگی هوای ناشی از ترافیک تقریبا ۷.۵درصد از موارد سکته قلبی ناگهانی کاهش مییابد.
برای کاهش تمام این آسیبها وعوارض،مهمترین و مؤثرترین اقدام درسطح فردی اجتناب از نواحی با آلودگی بالا بهخصوص در افرادباریسک بالاست.ماسکها درآلودگی هوابهطورکامل وبرتمام انواع ذرات مؤثرنیستندوماسکهای فیلترداراثربیشتری دارند. تأثیر تغذیه بر مضرات آلودگی هوا هنوز به بررسی بیشتر نیاز دارد، ولی به صورت تئوری افزایش مصرف مواد غذایی با خاصیت آنتیاکسیدان و کاهش مصرف موادغذایی آلرژیزا(مثل سرخکردنیها و مواد دارای افزودنیها)میتوانند درکاهش واکنشهای التهابی و دفع مواد مضر مفید باشند.مواد غذایی دارای ویتامین C، E، امگا۳، امگا۶ ومنیزیم مثل مرکبات، سیب، گردو، لبو، سبزیجات با برگ سبز، هویج، زنجبیل، جوانه گندم و...دارای خواص آنتیاکسیدانی هستند.با این حال آلودگی هوا یک مشکل گسترده در جامعه و بهویژه کلانشهرهاست؛ بنابراین کنترل اثرات آن در سطح فردی دشوار است ونیازمند برنامهریزی دربسترجامعه است.