پیمان راهبردی در سرزمین شرقی

همزمانی این سفر با سال نوی چینی نکته‌ای مهم محسوب می‌شود. رئیسی، نخستین مهمان ارشد شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین از آغاز سال چینی محسوب می‌شود؛ زمان‌بندی‌ای که از نظر چینی‌ها نوعی خوش‌یمنی به همراه دارد؛ چرا که آهنگ طبیعت جای زمستان را می‌گیرد.


چینی‌ها برای اعلام اهمیت این سفر، تشریفاتی را با شلیک ۲۱گلوله توپ برگزار کردند. تعداد توپ‌ها نویددهنده تحولی نو در قرن۲۱ محسوب می‌شود.

میان سطور اخبار مربوط به این سفر مهم، می‌توان به دو نکته اشاره داشت که شاه‌کلید آن محسوب می‌شوند. نکته اول را وانگ ونبین، سخنگوی وزارت خارجه چین اعلام کرد: «روابط دوجانبه این دو کشور علیه هیچ کشور سومی نیست». همزمان علی بهادری‌جهرمی، سخنگوی دولت اعلام کرد محوریت اصلی سفر اجرایی کردن توافق ۲۵ساله راهبردی ایران و چین با تمرکز با مسائل اقتصادی است. برآیند نکات، ما را به این نتیجه می‌رساند که دو کشورضمن اعلام نزدیکی روابط خود حول توافق ۲۵ساله، قصد دارند که صلح منطقه‌ای را در روابط اقتصادی خود بیش از گذشته پررنگ کنند.

اهمیت چین در خاورمیانه

این رسانه‌ها ازجمله در مورد همکاری چین با عربستان و امارات به بزرگنمایی پرداختند. این بزرگنمایی در این شاه‌بیت خلاصه می‌شد که چین، ایران را از معادلات منطقه‌ای خود در خاورمیانه کنار گذاشته و با اولویت واژه جعلی خلیج عربی به دنبال تشکیل ائتلاف با شورای همکاری خلیج‌فارس است اما درست یک روز پیش از سفر رئیسی به چین روزنامه People's Daily که ارگان رسانه‌ای کمیته مرکزی حزب حاکم چین محسوب می‌شود، تاکید کرد: «بر این باوریم که ایران و چین می‌توانند خدمات متقابل ارزنده‌ای در زمینه توسعه به یکدیگر ارائه کنند».

براساس گزارش این روزنامه استقلال سیاسی، قدرت امنیت‌ساز، نیروی انسانی تحصیلکرده، هزینه پایین تولید، ذخایر انرژی، موقعیت ترانزیتی و زیرساخت‌های صنعتی، امتیازات ایران محسوب می‌شوند که می‌توانند به عنوان نقطه تکیه خدمات توسعه‌ساز مورد توجه قرار گیرند.

تغییر رویکرد چین به معادلات

میزبانی چین از حجت‌الاسلام رئیسی در کنگره خلق چین که نهاد قانون‌گذاری، نظارت بر حکومت و انتصابات محسوب می‌شود، اهمیت ایران را برای چین نشان می‌دهد. درواقع رسانه‌های عربی و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس انتظار نداشتند چین در عالی‌ترین نهاد قانون‌گذاری و نظارتی خود میزبان رئیس‌جمهور ایران باشد. چین با وجود همکاری با کشورهای متعدد، قدرت شراکت با ایران را همچنان در نظر دارد. این امر یک دلیل مشخص دارد. جهان پس‌از بحران اقتصادی سال۲۰۰۸ شیوع کرونا در سال ۲۰۱۹ و تاثیر آن بر کاهش اندازه اقتصاد چین، آغاز جنگ تجاری چین و آمریکا از سال ۲۰۱۶ و جنگ گرم روسیه و اوکراین، در نظم واقعگرایانه قرار گرفته است. صندوق بین‌المللی پول این تغیبرات را در گزارشی با عنوان عصرslowbalization(آهسته‌سازی) بازتاب داده است. این نهاد بین‌المللی به این جمع‌بندی رسیده که پس از آزادسازی بزرگ تجارت جهانی از ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۸، آغاز آهسته‌سازی به دنبال بحران اقتصادی ۲۰۰۸ کلید خورد اما گزارش موسسه مطرح خدمات مالی مورگان استنلی نشان می‌دهد عصر آهسته‌سازی وارد دوران ائتلاف‌های چندگانه منطقه‌ای می‌شود. در نتیجه به جای بازیگری آمریکایی-چینی و اتحادیه اروپا و چین، ائتلاف‌های منطقه‌ای چندجانبه در حل شکل گرفتن هستند.

محورهای تجارت ایران و چین

یکی از مهم‌ترین محورهای حضور رئیس‌جمهور در چین به توافق حول صادرات محصولات لبنی ایران برمی‌گردد. برابر اطلاعاتی که جام‌جم به دست آورده در این سفر، ایران حول محور مجوزهای بهداشتی که از دولت چین دریافت کرده، چند سند همکاری را با این کشور به امضا می‌رساند.

از جمله صادرات لبنیات ایران به چین. برای صادرات لبنیات یک توافق جداگانه با حضور رئیس‌جمهور ایران امضا می‌شود. همچنین توافق صادرات سیب ایران به چین و توافق جامع در حوزه کشاورزی در حضور رئیس‌جمهور امضا می‌شوند. جدا از برنامه‌های آیت‌ا...رئیسی، وزیر جهاد کشاورزی هم با وزیر کشاورزی چین دیدار و توافق‌هایی امضا می‌کند؛ توافق‌هایی مرتبط با صادرات شیر خشک ایران، مکانیزاسیون، اصلاح نژاد، تحقیق، ترویج و آموزش .

همچنین توافقی برای تامین مالی تجهیز و نوسازی شالیزارهای شمال ایران و اراضی خوزستان و لرستان از سوی چین و ایران امضا می‌شوند. هوشمندسازی و فناوری‌های نوین هم در این سفر مورد توجه قرار می‌گیرند. با توافق‌های جدید در حوزه لبنیات، زمینه صادرات ۷۰۰میلیون دلاری ایران در این زمینه فراهم می‌شود اما در مجموع یک بازار دو سه میلیارد دلاری برای صادرات ایران به چین در حوزه کشاورزی شکل می‌گیرد. صادرات آبزیان هم در همین راستا مورد توجه قرار گرفته است. ایران پیشتر مجوزهای بهداشتی صادرات آبزیان را از چین دریافت کرده است.

به همین دلیل، تشکل‌های حوزه کشاورزی(بخش خصوصی) در حوزه‌های آبزیان و صنایع لبنی، غذایی و خشکبار، وزیر جهاد کشاورزی را در سفر به چین همراهی کرده‌اند.

جدا از این موارد گسترش ارتباطات صنعتی در حوزه کسب و کارهای کوچک و اتصال کسب و کارهای ایران به چین در یک کشور ثالث، کمک‌های فنی صنعتی و توسعه مناطق آزاد هم مورد توجه هستند. این میزان همکاری با توجه به تجارت ۱۵.۸میلیارد دلاری ایران و چین در سال ۲۰۲۲ و سرمایه‌گذاری بیش از دو میلیارد دلاری چین در ایران در سال‌های گذشته، جهش قابل ملاحظه‌ای در تجارت این دو کشور ایجاد می‌کند.