«قاچاق پزشک» به حاشیه خلیج‌فارس

این نامعادله وقتی پیچیده‌تر می‌شود که برخی ایران را بهشت متخصصان می‌دانند و معتقدند پزشکان متخصص در هیچ کجای دنیا به اندازه ایران درآمد ندارند. با وجود این، رئیس سازمان نظام‌پزشکی که پیش از این نیز درباره منحنی مهاجرت پزشکان هشدار داده، این بار هشدار تازه‌ای دارد و آن چیزی نیست جز شکل‌گیری پدیده «قاچاق پزشکان به اسم مهاجرت»!

مقصد این قاچاق اغلب کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس و به‌ویژه کشور عمان است. پشت پرده این ماجرا هم به فعالیت برخی شرکت‌های مهاجرتی بازمی‌گردد. شرکت‌هایی که تسهیلات ویژه‌ای را برای مهاجرت پزشکان به این کشور‌ها دارند و اقامت و مصاحبه آن‌ها را برای حضور در این کشور‌ها تسهیل می‌کنند.

کافی است تا واژه مهاجرت پزشکان را در یکی از موتور‌های جست‌وجوگر وارد کنید تا به فهرست بلند بالایی از شرکت‌های مهاجرتی و پیشنهاد‌های آن‌ها برای تسهیلات اقامت و مصاحبه پزشکان جهت حضور در برخی کشور‌ها و به‌طور خاص کشور‌های عربی حاشیه خلیج‌فارس و به‌طور ویژه‌تر کشور عمان مواجه شوید. واقعیت پشت پرده مهاجرت پزشکان انگار فقط بحث‌های درآمد و تعرفه و مشکلات پزشکان طرحی در داخل کشور نیست، بلکه با پدیده جدیدی تحت عنوان قاچاق پزشکان مواجه هستیم. پدیده‌ای که پشت پرده آن شرکت‌های مهاجرتی هستند. این مسأله موجب شده تا این شرکت‌ها پزشکان ایرانی را با ترفند‌هایی به کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس بکشانند. اتفاقی که موجب بروز نگرانی‌هایی درباره مهاجرت پزشکان و عقبگرد در حوزه سلامت و آموزش پزشکی شده است.

ماجرای درآمد‌های نجومی برخی پزشکان از یک سو و مهاجرت برخی دیگر به دلیل واقعی نبودن تعرفه‌ها به معمای پیچیده‌ای برای افکار عمومی جامعه تبدیل شده است. با این وجود، مدتی است کارشناسان مدیران حوزه سلامت در رابطه با عدم تمایل به تحصیل در دوره‌های تخصص و فوق‌تخصص، همچنین رشد پدیده مهاجرت پزشکان هشدار می‌دهند.

سال گذشته بود که حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در نامه‌ای به رهبر معظم انقلاب درباره چالش‌های پزشکان گفته بود: «در سال‌های اخیر تمایل به ادامه تحصیل در مقطع دستیاری تخصصی و فوق‌تخصصی در رشته‌های مختلف پزشکی با کاهش قابل توجهی روبه‌رو شده و این کاهش اقبال پزشکان عمومی برای تصاحب صندلی‌های رشته‌های تخصصی و فوق‌تخصصی به‌شدت بر کمیت، کیفیت، سرعت و دقت خدمات بهداشتی درمانی و تداوم و توسعه آن، تاثیر سوئی گذاشته و خواهد گذاشت به طوری که از سال۹۶ زنگ خطر این حادثه با خالی ماندن صندلی‌های تخصص در برخی رشته‌های مادر همچون بیهوشی، طب اورژانس، جراحی عمومی، داخلی، اطفال، عفونی، جراحی قلب، جراحی اطفال، فوق‌تخصص کلیه، خون و سرطان با سرعت بسیار نگران‌کننده‌ای به صدا درآمده است.» به گفته وی، موضوع نگران‌کننده دیگری که بر تسریع این روند می‌افزاید، خروج پزشکان از کسوت عضویت هیات علمی به شرایط غیر هیات علمی است. این در حالی است که متاسفانه با افزایش درخواست مهاجرت به خارج از کشور نیز مواجه هستیم.

محمد رئیس‌زاده، رئیس‌کل سازمان نظام پزشکی، اما با تاکید بر این‌که عدد مطلق مهاجرت پزشکان عدد بالایی نیست، بحث نگران‌کننده در حوزه مهاجرت پزشکان را سیر منحنی مهاجرت می‌داند و تاکید می‌کند: «پدیده مهاجرت پزشکان از قدیم وجود داشته است. البته میزان آن نسبت به سایر رشته‌ها و اقشار پایین‌تر است، اما آنچه برای ما جای نگرانی دارد، دو موضوع است؛ یکی این‌که سرمایه‌های پزشکی، سرمایه‌هایی هستند که غیرقابل جایگزین بوده یا به‌سختی جایگزین می‌شوند. به عنوان مثال وقتی جراح قلبی دارید که بعد از ۲۸ سال درس خواندن جراح قلب شده و ۱۰ یا ۱۵ سال هم در کشور تجربه کسب کرده، خسران بزرگی است که این فرد بخواهد از کشور مهاجرت کند. حتی رفتن یک نفر از این سرمایه‌ها هم خسران بزرگی است. از طرفی هم منحنی ما در حوزه مهاجرت پزشکان، با این‌که عدد مطلقش عدد خیلی بالایی نیست، اما سیری نگران‌کننده دارد.»

وی با طرح لزوم آسیب‌شناسی مهاجرت پزشکان تصریح می‌کند: «زمانی‌که وضعیت معیشتی پزشکان خیلی خوب بوده، باز هم عده‌ای مهاجرت می‌کردند؛ به طوری که بحث‌شان مربوط به موضوعات مالی و کاری نبوده و به هر دلیل تصمیم به مهاجرت داشته‌اند. در عین حال باید تعرفه‌ها را واقعی کنیم که خود این یک بحث جدی است.»

از نگاه رئیس سازمان نظام پزشکی کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس که متوجه شده اند تعرفه‌های درمان در کشور ما واقعی نیست، مشوق‌ها و جاذبه‌های جدی برای پزشکان ما در نظر گرفته‌اند تا بتوانند نیرو‌های نخبه ما را جذب کنند.

رئیس زاده با طرح پدیده «قاچاق پزشک به اسم مهاجرت» می‌افزاید: «چطور می‌گوییم اگر آرد، دارو و... ارزان باشد، قاچاق می‌شود؟ وقتی خدمات پزشکی و نیروی پزشکی هم خیلی ارزان باشد، این نیرو قاچاق می‌شود. مگر در حوزه دارویار طرح‌مان این نبود که قیمت را واقعی کنیم تا دارو قاچاق نشود؟ بر همین اساس باید قیمت نیروی پزشکی‌مان را هم واقعی کنیم تا قاچاق نشود. وقتی ارزان باشد، برای نیروی ما جاذبه ایجاد کرده و او را می‌برند.»

رشد تمایل کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس برای جذب پزشکان ایرانی، انگار پدیده تازه‌ای را در بین فعالان حوزه مهاجرت و ترانسفر ایجاد کرده است و آن چیزی نیست جز شکل گیری شرکت‌های تخصصی مهاجرت پزشکان! حتی با یک جست‌وجوی ساده در اینترنت یا شبکه‌های اجتماعی می‌توانید به سادگی فهرستی از این آژانس‌های مسافرتی و تسهیلات و خدمات آن‌ها برای ترانسفر پزشکان و پرستاران را پیدا کنید.

محمدجواد یزدان‌پناه، متخصص ایمونولوژی هم با اشاره به شکل گیری این بیزنس جدید می‌گوید: «ترانسفر یا نقل و انتقال پزشکان به دیگر کشور‌ها امروز تبدیل به یک بیزینس شده است و آژانس‌های مسافرتی پیشنهاد‌های اغواکننده‌ای برای پزشکان دارند. جایی برای اقامت، تسهیل پروسه مصاحبه و اقامت را انجام می‌دهند. درواقع از بحث توریسم پزشکی به توریسم پزشک رسیده‌ایم. اما بهترین مقصد، کشور‌های عربی و حاشیه خلیج‌فارس است که اتفاقاً پزشکان ایرانی را بسیار دوست دارند.»

روزنامه جام جم