چرا توقیف «برادران لیلا» کار درستی بود؟

به گزارش جام جم آنلاین، برادران لیلا که در طول دوره تولید خود، به جشنواره فیلم فجر نرسیده بود، در آخرین روزهای فروردین، به عنوان یکی از فیلم‌های بخش اصلی مسابقه جشنواره کن معرفی شد. فیلم، بدون کسب مجوزهای لازم و صدور پروانه نمایش، مستقیما به یک جشنواره خارجی ارسال شده بود. دست‌اندرکاران تولید فیلم، در توجیه این اقدام گفتند که این مسأله به دلیل فرصت اندک میان تکمیل فیلم و پذیرفته شدن در جشنواره کن صورت گرفته است و پس از پخش فیلم در کن، با سازمان سینمایی وارد تعامل خواهند شد تا پروانه نمایش دریافت کنند. تا همین جا، اقدام تیم ساخت برادران لیلا تخلف از همان بند آیین‌نامه است که در بالا ذکر شد. براساس آیین‌نامه یادشده، ارسال فیلم به جشنواره‌های خارجی بدون اخذ مجوزهای داخلی، ممنوع است اما در این مرحله، سازمان سینمایی باب تعامل را نبست. بر این اساس نشستی برگزار شد و سازمان سینمایی، مواردی برای اصلاح در فیلم مشخص کرد و قرار شد این اصلاحات که برخی از آنها حتی خارج از فیلمنامه‌ای بود که مجوز ساخت گرفته بود اعمال شود. به عبارتی در ساخت فیلم به صورت مضاعف از قانون تخطی شد؛ هم فیلم را بدون پروانه نمایش به کن فرستاده بودند و هم فیلمی که ساخته بودند، با فیلمنامه مجوز گرفته، تفاوت‌هایی داشت.

فیلم تا جایی که می‌شد، در کن حاشیه‌ساز شد. اولین حاشیه فیلم این بود که در تیم اعزامی به کن، فرهاد اصلانی حضور نداشت. این به معنای موضعگیری فیلم درباره یکی از اعضای تیم ساختش بود که در ایران به مواردی اخلاقی متهم شده بود اما هیچ‌دادگاه رسمی در این باره تشکیل نشده و همه‌چیز در حد اتهاماتی در توییتر و شبکه‌های اجتماعی خلاصه می‌شد.

ترانه علیدوستی که سعی دارد در زمینه مسائل مربوط به تعرض جنسی به سینماگران، نقش لیدری را به عهده بگیرد، در این زمینه صحبت کرد و نبود یکی از بازیگران را به معنای موضعگیری تیم سازنده فیلم عنوان کرد اما شگفت‌آور این‌که خودش، عکس همان فرد را در کنار دیگر بازیگران، در صفحه شخصی‌اش منتشر کرد و باز شگفت‌آورتر این‌که در برابر اتهام جدیدی که به یکی دیگر از اعضای تیم بازیگری وارد شد سکوت کرد.

ترانه علیدوستی به خبرنگاران در نشست خبری گفت که در ایران از اول صبح که از خواب بیدار می‌شود تا شب که به خانه برمی‌گردد، در حال مبارزه است و همه چیز از لباس تا موسیقی در ایران محدود است. او به صورت اختصاصی در برابر دوربین بی‌بی‌سی فارسی قرار گرفت و با ترسیم وضعیتی پلیسی، خفقان‌آور و بسیار محدود از ایران امروز، سعی کرد خود و همکارانش را قهرمان جلوه دهد. پیمان معادی هم گفت که اگر در ایران، یخچال خانه‌ات خراب شود، بعد از تعمیرش طبقه اجتماعی‌ات تغییر می‌کند اما هیچ‌کدام از آنان درباره تحریم‌های ظالمانه آمریکا و نقش کشور میزبان‌شان (فرانسه) در مشکلات اقتصادی مردم ایران در این سال‌ها یک کلمه حرف نزدند و حالا بماند که نوید محمدزاده و همسرش در برابر چشم دوربین‌های جهانی، به جای همدردی با مردم ایران و به‌خصوص مردم آبادان که در مصیبت متروپل داغدار بودند، رفتاری خلاف عرف از خود بروز دادند.

فیلم در کن به نمایش درآمد، مشخص شد هیچ‌یک از این موارد اصلاحی اعمال نشده است. سعید روستایی، کارگردان فیلم گفت در مورد فیلم‌های قبلش که به «سانسور» گردن نهاده است، اشتباه کرده و این بار حاضر نیست اجازه سانسور (همان اصلاحات فیلمنامه‌ای که خارج از مجوز ، ساخته شده!) فیلمش را بدهد و به‌صراحت گفت اگر بین سانسور فیلم و نمایش داده نشدن آن یکی را بخواهد انتخاب کند، انتخاب او دومین مورد خواهد بود. اگر قرار بود کارگردان برادران لیلا به مخاطب داخلی فکر کند، باید به جای تخلفات آگاهانه و رفتار مغایر با قوانین و مقررات سعی می‌کرد مانند هر کارگردان دیگری از مسیر و مجرای قانونی پخش فیلم در داخل کشور عبور کند و به جای انتشار استوری‌های سوزناک مانند «تحقیر و تهدید را تمام کنید لطفا»، مثل هر فیلمساز دیگری که در ایران فیلم می‌سازد، مسیر تعامل با سازمان سینمایی را طی می‌کرد.دیروز یک مدیر سازمان سینمایی، با بیان این‌که به دنبال توقیف هیچ فیلمی از جمله برادران لیلا نیستیم، گفت: «فارغ از رفتارهای غیراخلاقی و دور از شأن و عرف برخی بازیگران و عوامل این فیلم در جشنواره کن همزمان با عزای مردم داغدیده آبادان، آنچه برای سازمان سینمایی مهم است، رعایت قانون است. در مدیریت فعلی سینما دیگر در صدور مجوزها به نام افراد نگاه نمی‌شود، عدالت‌محوری جای تبعیض را گرفته و اگر فیلمسازی به آیین‌نامه‌ها بی‌توجه باشد و سازمان سینمایی به او جایزه هم دهد، اعتراض دیگر اهالی سینما را به دنبال دارد.» حبیب ایل‌بیگی، معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی نیز با تأکید بر این‌که شرط داشتن پروانه نمایش، برای اکران فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های خارجی ضروری است، گفته است: «قانون باید توسط عوامل همه فیلم‌ها رعایت شود.» این درحالی است که برادران لیلا هنوز پروانه نمایش نگرفته، برای حضور در جشنواره فیلم مونیخ آماده می‌شود.

سه چراغ سفید برای سازمان سینمایی

سازمان سینمایی در اعلام توقف روند اعطای مجوز به این فیلم، پایبندی خود را به قانون نشان داد و تحت‌تأثیر لابی‌گری‌ها قرار نگرفت. در دوره‌های گذشته مثلا دوره قبل جشنواره فیلم کن، همین روند برای فیلم «قهرمان» اصغر فرهادی طی شد اما سازمان سینمایی دولت روحانی، بر خروج از مسیر قانون، چشم خود را بست و فیلم بعد از حضور در کن و دریافت جایزه ویژه هیات داوران، در کشور پروانه نمایش دریافت کرد. البته در این میان، باید از موضعگیری همراه با تجربه فرهادی و خودداری او از ایجاد تقابل میان خود و سازمان سینمایی هم یاد کرد، چیزی که درباره سعید روستایی اتفاق نیفتاد و او بیش از حد به لابی‌گری‌ها و همراهی جریان رسانه‌ای با فیلمش حساب کرده بود. درحالی که دریافت نکردن پروانه نمایش فیلم و مظلوم‌نمایی روستایی در فضای مجازی، بازتاب چندانی هم نداشت، انگار مخاطبان اغلب منتظر بودند که سازمان سینمایی این تصمیم را بگیرد و آدم‌های کمی از این تصمیم ناخشنود هستند.

منبع: روزنامه جام جم