نبرد با هپاتیت در بارداری

به‌علاوه تزریق این واكسن برای شخص باردار بی‌خطر است و هیچ تاثیری بر جنین در حال رشد ندارد اما اگر مادری در اوایل دوران بارداری با ویروس هپاتیت B آلوده شود با تمهیدات دارویی می‌توان از خطر انتقال بیماری‌اش به جنین پیشگیری كرد. خطر بزرگ‌تر زمانی است كه آلودگی با ویروس هپاتیت در اواخر بارداری اتفاق بیفتد كه خوشبختانه اگر از تمهیداتی در بدو تولد نوزاد بهره گرفته شود، نوزاد تا ۹۵ درصد از آلودگی با هپاتیت مصون نگه داشته‌می‌شود.

گفت‌وگوی ما با دكتر اعظم‌ السادات موسوی، نایب رئیس انجمن متخصصین زنان، زایمان و مامایی ایران با هدف آشنایی با روش‌های ایمن نگه داشتن نوزاد متولد شده از مادر مبتلا به هپاتیت ویروسی B صورت گرفته‌است.

خطر ابتلا به بیماری هپاتیت طی بارداری چقدر است؟

هپاتیت ویروسی حاد، شایع‌ترین علت زردی در دوران بارداری است. البته بیماری‌های دیگری مثل كبد چرب و سندروم هلپ و كلستاز كبدی (علت بروز كلستاز كه در آن پوست دچار خارش شدید می‌شود، تجمع نمك‌های صفراوی در بدن است) حین بارداری نیز از بیماری‌های دیگر كبدی در بارداری محسوب می‌شوند.

گرچه هپاتیت ویروسیB، بیماری عفونی شایعی در بارداری محسوب می‌شود، ولی خوشبختانه در دوران بارداری معمولا به‌صورت خفیف دیده می‌شود و با خطر مرگ‌ومیر برای جنین همراه نیست. پس وقتی مادر به این عفونت مبتلا می‌شود نباید نگران حاملگی خود باشد. با این حال گزارش‌هایی هم داریم مبنی بر این كه ابتلا به این بیماری باعث كاهش وزن جنین و نارس بودن و زایمان زودرس شده‌است.

آیا ابتلا به هپاتیت B با خطر جدی برای مادر و جنین همراه است؟

اگر خانمی در ابتدای حاملگی مبتلا به هپاتیت ویروسی B شده‌ باشد ۱۰ درصد احتمال انتقال می‌تواند وجود داشته‌باشد و اگر این آلودگی نزدیك به زمان زایمان اتفاق بیفتد این احتمال به ۶۰ درصد هم خواهدرسید. بنابراین مادر در حین حاملگی باید كنترل شود و اگر از نظر آنتی‌ژن هپاتیت B مثبت باشد باید نوزادش در زمان تولد، آمپول ایمنوگلوبولین را دریافت كند تا ریسك انتقال در او كاهش پیدا كند و همین‌طور باید اولین دوز واكسن هپاتیت نیز به نوزاد در بدو تولد تزریق شود. البته درمان‌های ضد ویروسی در مادر هم میزان بار ویروسی را در او كاهش می‌دهد و ریسك انتقال به جنین را كم می‌كند.

اگر مادر مبتلا به هپاتیت ویروسی مزمن باشد احتمال بروز چه عوارضی در جنین وجود دارد؟

هپاتیت می‌تواند به یك بیماری مزمن تبدیل بشود كه در این صورت تاثیراتش روی نوزاد مشخص نیست. با این حال مادری كه سیروز كبدی مزمن دارد، ریسك بیشتری از حیث كاهش رشد نوزاد، عفونت داخل رحم، زایمان زودرس و مرگ داخل رحمی‌خواهدداشت. البته همان‌طور كه گفته شد با تزریق آمپول ایمنوگلوبولین و یك دوز واكسن هپاتیت B در بدو تولد به نوزادى كه مادرش مبتلا به هپاتیت ویروسى B حاد است، تا ۹۵ درصد از انتقال این بیمارى به نوزاد جلوگیرى می‌كند.

پس با تمهیدات گفته شده می‌توان خطر تاثیر هپاتیت مادر بر نوزاد را برطرف كرد؟

بله، دقیقا. دوره بارداری فرد مبتلا به هپاتیت ویروسی B در صورتی كه كبد، خیلی گرفتار نباشد به‌خوبی طی می‌شود. در صورتی كه نوزادى از مادر مبتلا به هپاتیت حاد متولد شود و واكسن هپاتیت و ایمنوگلوبولین دریافت نكند تا ۹۰درصد به هپاتیت مبتلا می‌شود. ولی دریافت واکسن و ایمنوگلوبولین، خطر انتقال بیماری را به نوزاد تا ۹۵ درصد کاهش می‌دهد. مهم‌ترین شاخصی كه در انتقال دخالت دارد میزان بار ویروسی در جریان خون و وجود آنتی‌ژن هپاتیت B از نوع E است كه در خانم‌های مبتلا دیده می‌شود.

برای جلوگیری از انتقال آلودگی به نوزاد بهتر نیست زایمان مادراز طریق سزارین صورت بگیرد؟

خیر. هیچ تحقیقاتی انجام سزارین را الزامی ندانسته‌است و فقط بر اساس ضرورت از نظر آمادگی فیزیكی بیمار برای زایمان طبیعی یا سزارین تصمیم گرفته می‌شود.

آیا هپاتیت از طریق شیردهی انتقال می‌یابد؟

خیر. انتقال هپاتیت از طریق شیردهی بعید به‌نظر می‌رسد. به‌ویژه در نوزادی كه ایمنوگلوبولین و واكسن دریافت كرده‌باشد.

چگونه می‌شود پیش از تولد جلوی انتقال هپاتیت از مادر به جنین را گرفت؟

در اولین ویزیت بارداری از نظر هپاتیت، تست به‌عمل می‌آید. وقتی تست مادری مثبت باشد درمان ضد‌ویروسی بر اساس میزان بار ویروس در خون مادر در نظر گرفته می‌شود. در بدو تولد هم از روش‌های درمانی گفته شده برای نوزاد به منظور پیشگیری از آلودگی به ویروس هپاتیت بهره گرفته می‌شود.

پونه شیرازی - سلامت / روزنامه جام جم