براساس مطالعات انجام‌شده، برخی از اقدامات می‌توانند روند پیری زیستی بدن را به تعویق بیندازند

۵ راهكار علمی افزایش كیفیت و طول عمر

آرزوی عمر طولانی و توام با سلامتی، قرن‌هاست كه همراه بشر است. بدون شك همه ما دوست داریم طول زندگی باكیفیتی را تجربه كنیم و تا حد امكان از گزند بیماری‌ها در امان باشیم.

کد خبر: ۱۳۴۵۳۵۹

در دهه‌های اخیر تحقیقات گسترده‌ای درخصوص شناخت بهتر روند پیری و فرآیندهایی كه در نهایت بدن ما را به سوی پیری و مشكلات ناشی از افزایش سن سوق می‌دهند، در حال انجام است البته چالش اصلی این است كه بتوانیم این دانش به دست آمده را به توصیه‌ها و شیوه‌های درمانی تبدیل كنیم كه بتوانیم از آنها بهره‌مند شویم و به معنای واقعی، عمری طولانی و باكیفیت را تجربه كنیم.

براساس دستاوردهای جدید تحقیقاتی، برخی راهكارهای علمی می‌توانند تا حدی فرآیند پیری و تحلیل زیستی وابسته به سن را به تعویق بیندازند یا حداقل سرعت آن را كاهش دهند.

براساس یافته‌های علمی برخی اقدامات فردی مانند بهبود سبك زندگی و فعالیت‌های بدنی در كنار به‌كارگیری راهكارهایی مبتنی سازوكارهای طبیعی سلول‌های بدن می‌تواند تا حد زیادی به تحقق رویای عمر طولانی و همراه با سلامتی كمك كند.

تغذیه و سبك زندگی

شواهد زیادی در مورد فواید انجام كارهای كسل‌كننده، مانند درست غذا خوردن وجود دارد. مطالعه‌ای بر روی گروه‌های بزرگی از مردم عادی نشان می‌دهد كه كاهش وزن، مصرف نكردن دخانیات، پرهیز از نوشیدنی‌های الكلی و خوردن حداقل پنج وعده میوه و سبزیجات در روز، می‌تواند طول عمر شما را در مقایسه با فردی كه سیگار می‌كشد و اضافه‌ وزن دارد ۷ تا ۱۴ سال افزایش دهد.

كاهش مصرف كالری تا حدود یك‌سوم یا به‌اصطلاح رژیم غذایی در موش‌ها و میمون‌ها، موجب بهبود سلامتی و افزایش طول عمر شده است، البته تا زمانی كه از مواد غذایی مناسب استفاده كنند.

رعایت این موضوع در مورد ما انسان‌ها به‌ویژه در افرادی كه دائما در معرض وسوسه غذایی قرار دارند، كار بسیار دشواری است. تصور می‌شود كه روزه‌داری دو روز در هفته یا اعمال محدودیت زمانی برای غذا خوردن (برای مثال غذا خوردن فقط در یك بازه هشت‌ساعته در روز)، خطر ابتلای افراد میانسال به بیماری‌های مرتبط با افزایش سن را كاهش می‌دهد.

فعالیت بدنی

قطعا اثرات منفی رژیم غذایی نامناسب به هیچ‌وجه قابل اغماض نیست، اما علاوه‌بر رژیم غذایی، داشتن فعالیت بدنی مناسب نیز نقش اثبات‌شده‌ای در حفظ سلامتی ایفا می‌كند.

در سطح جهانی، بی‌ تحركی به طور مستقیم عامل نزدیك به ۱۰ درصد از كل مرگ‌ومیرهای زودرس ناشی از بیماری‌های مزمن، مانند بیماری عروق كرونر قلب، دیابت نوع ۲ و سرطان‌های مختلف می‌شود. اگر فردا همه مردم دنیا به اندازه كافی ورزش كنند، احتمالا طول عمر سلامت انسان‌ها به اندازه یك سال افزایش خواهد یافت.

اما چه میزان ورزش برای افزایش سلامتی بهینه است؟ انجام ورزش‌های سنگین، نه صرفا از نظر پارگی عضلات یا رگ‌به‌رگ شدن رباط، بلكه به دلیل سركوب سیستم ایمنی بدن و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های تنفسی فوقانی، برای سلامتی‌تان مضر است.

كمی بیش از ۳۰ دقیقه در روز فعالیت بدنی متوسط تا شدید برای اكثر افراد كافی است. این میزان فعالیت بدنی نه‌تنها شما را قوی‌تر و خوش‌اندام می‌كند، بلكه مشخص شده است كه می‌تواند التهابات مضر را در بدن كاهش دهد و حتی خلق‌وخو را بهبود می‌بخشد.

تقویت سیستم ایمنی

هرچقدر هم كه تناسب اندام داشته باشید و خوب غذا بخورید، متأسفانه با بالا رفتن سن، سیستم ایمنی بدن شما كارایی كمتری خواهد داشت. پاسخ‌های ضعیف به واكسیناسیون و ناتوانی در مبارزه با عفونت پیامدهای «پیری سیستم ایمنی» است. همه چیز از اوایل بزرگسالی زمانی كه تیموس - یك اندام پاپیونی شكل در گلوی شما - شروع به پیر شدن می‌كند، شروع می‌شود و روند ایمنی بدن روی سراشیبی می‌افتد.

شنیدن این كه اندامی شروع به پیر شدن كند، قطعا خبر خوبی نیست، اما اوضاع زمانی بدتر می‌شود كه بدانید تیموس جایی است كه سلول‌های ایمنی ویژه‌ای به نام سلول‌های T یاد می‌گیرند كه با عفونت‌ها مبارزه كنند. تعطیل شدن چنین مركز آموزشی بزرگی برای سلول‌های T به این معنی است كه آنها یاد نمی‌گیرند عفونت‌های جدید را تشخیص دهند یا به طور موثر با سرطان در افراد سالمند مبارزه كنند.

شما می‌توانید با اطمینان از داشتن ویتامین‌های كلیدی كافی، به‌خصوص A و D كمی به كند شدن این روند كمك كنید. تحقیقات، گسترده و در عین حال امیدبخشی در حال شناسایی سیگنال‌هایی است كه بدن برای كمك به ساخت سلول‌های ایمنی بیشتر، ارسال می‌كند و یكی از معروف‌ترین آنها تولید مولكولی به نام اینترلوكین۷ (IL-۷) است. ممكن است به‌زودی بتوانیم داروهایی تولید كنیم كه حاوی این مولكول باشند و به طور بالقوه سیستم ایمنی را در افراد مسن تقویت كند. رویكرد دیگر استفاده از مكمل غذایی اسپرمیدین در تحریك سلول‌های ایمنی برای پاك كردن زباله‌های داخلی خود، مانند پروتئین‌های آسیب‌دیده است كه می‌تواند سیستم ایمنی سالمندان را تقویت كند. این روش در حال حاضر به عنوان راهی برای دریافت پاسخ بهتر به واكسن‌های كووید، در افراد مسن آزمایش می‌شود.

جوانسازی سلول‌ها

پیری زیستی به معنی شرایط سمی است كه سلول‌ها با افزایش سن وارد آن می‌شوند، تخریب در سراسر بدن ایجاد شده و التهاب و بیماری مزمن با درجه پایین آغاز می‌شود. در سال ۲۰۰۹، دانشمندان نشان دادند كه موش‌های میانسال در صورت دریافت مقادیر كمی از داروی راپامایسین كه پروتئین كلیدی به نام mTOR را مهار می‌كند و به تنظیم پاسخ سلول‌ها به مواد مغذی، استرس، هورمون‌ها و آسیب‌ها كمك می‌كند، طولانی‌تر زندگی می‌كنند و سالم‌تر می‌مانند.

در آزمایشگاه، داروهایی مانند راپامایسین (یا همان مهاركننده‌ های mTOR) باعث می‌شود سلول‌های پیر مانند سلول‌های جوان‌تر به نظر برسند و رفتار كنند. گرچه هنوز تجویز این داروها برای استفاده عمومی خیلی زود است، اما كارآزمایی بالینی جدیدی به‌تازگی راه‌اندازی شده است تا اثر راپامایسین با دوز پایین، در كاهش سرعت روند پیری در افراد را بررسی كند.

راپامایسین در خاك جزیره ایستر واقع در شیلی كشف شده است و در بسیاری از خبرها از آن به عنوان «اكسیر جوانی» یاد می‌شود. این مولكول حتی حافظه موش‌های مبتلا به بیماری شبه زوال عقل را می‌تواند بهبود بخشد.

اما همه داروها با مزایا و معایبی همراه هستند؛ از آنجایی كه مصرف بیش از حد راپامایسین سیستم ایمنی را سركوب می‌كند، بسیاری از پزشكان با تجویز آن برای جلوگیری از بیماری‌های مرتبط با افزایش سن مخالف هستند. با این حال، دوز مصرف دارو مهم است. داروهای جدیدتری مانند RTB۱۰۱ به روشی مشابه راپامایسین از سیستم ایمنی در افراد مسن حمایت می‌كند و حتی می‌تواند میزان و شدت عفونت كووید را در این افراد كاهش دهد.

پاكسازی سلول‌های قدیمی

خلاص شدن كامل از سلول‌های پیر، یكی دیگر از راه‌های در حال بررسی برای به تعویق انداختن پیری است. تعداد فزاینده‌ای از مطالعات آزمایشگاهی كه به بررسی اثر داروهایی برای از بین بردن سلول‌های پیر (در اصطلاح سنولیتیك‌ها) در موش‌ها معطوف شده‌اند، بهبود كلی در سلامتی را نشان می‌دهد. از آنجایی كه موش‌ها بر اثر بیماری نمی‌میرند، در نهایت عمر طولانی‌تری نیز دارند.

از بین بردن سلول‌های پیر در انسان‌ها نیز موثر است. در یك كارآزمایی بالینی كوچك، افراد مبتلا به فیبروز شدید ریه، پس از درمان با داروهای سنولیتیك، عملكرد كلی بهتری را گزارش كردند؛ از جمله این‌كه چقدر و با چه سرعتی می‌توانند راه بروند. اما این تنها نوك كوه یخ است. دیابت و چاقی و همچنین عفونت با برخی باكتری‌ها و ویروس‌ها می‌تواند منجر به تشكیل سلول‌های پیر بیشتری شود.

سلول‌های پیر نیز ریه‌ها را مستعد ابتلا به عفونت كووید می‌كند و كووید باعث پیری سلول‌های بیشتری می‌شود. نكته مهم این است كه خلاص شدن از شر سلول‌های پیر در موش‌های پیر به آنها كمك می‌كند تا از عفونت كووید جان سالم به‌در ببرند.

پیری و عفونت یك جاده دو طرفه است. افراد مسن بیشتر به بیماری‌های عفونی مبتلا می‌شوند، زیرا سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف می‌شود، از سوی دیگر عفونت باعث پیری سریع‌تر از طریق روند پیری سلولی می‌شود. از آنجایی كه افزایش سن و پیری زیستی با بیماری‌های مزمن و عفونی در افراد سالمند ارتباط جدایی‌ناپذیری دارد، درمان پیری‌زیستی احتمالا سلامت را در كل بهبود می‌بخشد.

بدون شك این‌كه برخی از این درمان‌های جدید در حال حاضر در مرحله كارآزمایی بالینی نتایج مثبتی داشته‌اند، بسیار هیجان‌انگیز است و می‌تواند امیدوارمان كند كه به‌زودی قرار است این روش‌های مقابله با پیری در دسترس‌مان قرار گیرد.