نتایج تحقیقات جدید نشان داده که باکتری‌ های روده بر فرآیند پیر شدن اثرگذارند

رد باکتری‌ های روده بر روند پیری

در سال‌های اخیر مطالعات زیادی درخصوص ارتباط میان باکتری‌ های ساکن روده یا همان میکروبیوم روده با وضعیت‌های مختلف بدن ازجمله چاقی و لاغری، بروز بیماری‌هایی مانند بیماری‌های قلبی-عروقی و دیابت نوع2، رماتیسم مفصلی، افسردگی، اوتیسم و سایر شرایط سلامت عمومی بدن مورد بررسی قرار گرفته است.

کد خبر: ۱۳۴۳۱۵۷

اخیرا در مطالعه جدیدی رد پای این باکتری‌ها این‌بار در روند پیری و حتی تحلیل و زوال عقلی مشاهده شده است؛ دستاوردهایی که می‌تواند در صورت بررسی‌های گسترده‌تر و دقیق‌تر مسیر جدیدی را در برابر حفظ سلامت افراد، افزایش طول عمر توام با سلامتی و حتی درمان‌های جدید برای بسیاری از بیماری‌هایی که تاکنون تصور نمی‌کردیم به دستگاه گوارش‌مان مرتبط باشد، توسعه دهد. با نگاهی به نتایج این تحقیقات، نحوه اثرگذاری این باکتری‌ها را بر روند افزایش سن و بروز بیماری‌های وابسته به سن بررسی خواهیم کرد.

اواسط مرداد1400 مجله علمی معتبر «نیچر ایجینگ» مقاله‌ای درخصوص نتایج پژوهشی منتشر کرد که در آن گروهی از محققان با پیوند مدفوع موش‌های جوان به روده موش‌های پیر نشان داده بودند که با تغییر آرایش باکتری‌ها در روده بزرگ و نزدیک‌کردن آن به وضعیت تراکم و تنوع باکتریایی روده موش‌های جوان می‌توان روند تحلیل و زوال مغزی را معکوس کرد.

در این پژوهش موش‌های پیر پس از چند نوبت پیوند، برخی تغییرات شناختی و فیزیولوژیکی نشان دادند. محققان با استفاده از یک آزمایش ماز ساده (مسیر مارپیچ) شاهد بهبود توانایی یادگیری و حافظه فضایی طولانی‌مدت در موش‌های مسن بودند.

گرچه این تحقیقات تا این مرحله در موش‌ها انجام شده اما نتایج مثبت به‌دست آمده از آن گویای ظرفیت بالای برای بررسی بالینی این مشاهدات در انسان‌هاست و امکان توسعه درمان‌های میکروبی برای جلوگیری از پیری مغز را نوید می‌دهد.

تغییر تنوع میکروبیوم در طول عمر

اما پس از انتشار نتایج امیدبخش در زمینه ارتباط میکروبیوم و پیری مغز در مطالعه جدیدی که ششم مهر1400 در مجله معتبر علمی سِل ریپورتز منتشر شد، گروهی از محققان مرکز پزشکی سیدرز-ساینای در لس‌آنجلس نقش باکتری‌های ساکن روده‌کوچک در روند پیری را در انسان‌ها مورد بررسی قرار دادند. برای این کار از باکتری‌های روده کوچک 251فرد بین 18تا80سال با روش آندوسکوپی فوقانی نمونه‌گیری انجام شد.

در تحقیقات مرتبط با باکتری‌های روده یا همان میکروبیوم، محققان معمولا از طریق نمونه مدفوع باکتری‌ها را مورد مطالعه قرار می‌دهند اما این میکروب‌ها در انتهای روده می‌توانند کاملا متفاوت از باکتری‌های موجود در روده کوچک و نزدیک معده باشند؛ جایی که بیشتر هضم و جذب مواد مغذی رخ می‌دهد و احتمالا نقش پررنگ‌تری را در فعل و انفعالات مختلف بدن ایفا می‌کند. پس از تجزیه و تحلیل نمونه‌ها، محققان دریافتند که پیری با تغییرات در جمعیت باکتری‌ها ارتباط دارد.

افزایش سن، التهاب روده و بیماری‌ها

هایدی زاپاتا، متخصص بیماری‌های عفونی و ایمونولوژیست در کالج ییل که در این تحقیقات مشارکت نداشته است درخصوص تغییرات جمعیت میکروبی روده با افزایش سن می‌گوید: «بیشتر جمعیت باکتریایی روده افراد مسن، شامل خانواده‌های باکتری‌هایی است که عفونت‌زا یا فرصت‌طلب هستند و با ورود به بخش‌های دیگر بدن می‌توانند باعث بروز بیماری شوند.» برای مثال، باکتری ای‌کلای (E. coli) که یکی از باکتری‌هایی است که در دوران پیری جمعیت بیشتری در میان باکتری‌های روده دارد، می‌تواند باعث اسهال و عفونت ادراری شود.

تنوع کلی باکتری‌ها نیز با افزایش سن به‌تدریج کاهش می‌یابد و با رسیدن به 80سالگی افت می‌کند. به گفته مارک پیمنتل، یکی از پژوهشگران اصلی این مطالعه این کاهش تنوع با عارضه‌های سلامتی نیز مرتبط است. نتایج تحقیقات انجام‌شده ارتباطی را میان کاهش تنوع باکتریایی و بیماری التهاب روده کرون، سندرم روده تحریک‌پذیر و سرطان روده‌بزرگ و سایر بیماری‌ها نشان داده است.

هنوز مشخص نشده است که تغییرات میکروبیوم چگونه می‌تواند باعث روند پیری شود اما تحقیقات روی جوندگان نشان داده اختلال در باکتری‌های روده می‌تواند بازسازی سلول‌های بنیادی روده را دشوار کند. بازسازی نشدن سلول‌های روده می‌تواند بر میزان نفوذپذیری دیواره روده که مانند سدی عبور و مرور مواد مختلف را کنترل می‌کند، اثرگذار باشد.

مشکلات مربوط به دیواره روده با افزایش سن و بیماری‌های مرتبط با سن مانند بیماری کبد، بیماری‌های متابولیک، بیماری‌های التهابی روده و مشکلات ریوی و مغزی مرتبط است.

تغییرات میکروبی که در طول زندگی رخ می‌دهد ممکن است محیط التهابی بیشتری در روده ایجاد کند و به این ترتیب با ایجاد مشکل در فعالیت دیواره روده، روند پیری را تسریع کند.

افزایش طول عمر توام با سلامت

گرچه نتایج حاصل از این تحقیقات جدید ارتباط میان شرایط میکروبیومی روده و التهابات روده و پیری را نشان داده اما نمی‌تواند مشخص کند که آیا تغییر میکروبیوم روده موجب بروز علائم التهابی پیری می‌شود یا برعکس بروز التهابات مرتبط با پیری شرایط میکروبیومی روده را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. پیمنتل امیدوار است در مطالعات آینده پاسخی برای مشخص‌شدن این رابطه به‌دست آید.

ازجمله مواردی که محققان تصمیم دارند در ادامه تحقیقات خود به آن بپردازند، مطالعه میکروبیوم افراد بالای صدسال سالم است تا بتوانند بررسی کنند که آیا وضعیت میکروبیومی آنها تفاوت فاحشی با سایر افراد دارد تا براین‌اساس مطالعات جدی‌تری را درخصوص بهبود سلامت در دوران سالمندی و افزایش طول عمر توام با سلامت براساس الگوگیری از میکروبیوم این افراد دنبال کنند.

اگر در ادامه این تحقیقات، محققان بتوانند نشان دهند که تغییرات میکروبی روند پیری را معکوس می‌کند، حفاظت از میکروبیوم با انتخاب شیوه زندگی سالم یا مداخلات پزشکی هدفمند می‌تواند افراد را برای مدت طولانی‌تری سالم نگه‌دارد.

محققان همچنین مردم را تشویق می‌کنند تا در استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها نیز هوشمندانه رفتار کنند و تا حد امکان براساس تجویز پزشک از آنتی‌بیوتیک‌های هدفمند به جای داروهایی که طیف وسیعی از باکتری‌ها را از بین می‌برند، استفاده کنند تا تعادل میکروبیومی روده را به سمت افزایش باکتری‌های مضر متمایل نکنند.