نگاهی به محتوای کتابهای درسی آموزش و پرورش : تغییر کتابهای درسی امسال به نتیجه می رسد

بحث تعلیم و تربیت قریب به 20میلیون از فرزندان این مرز و بوم ، مساله ای است بسیار خطیر و مهم که اگر در این مسیر، کوتاهی یا غفلتی شود، باید منتظر پیامدهای ناگوار آن در سالهای نه چندان دور باشیم

کد خبر: ۱۳۳۲۶

بنابراین برای محقق شدن آموزش و پرورش در سطح عمومی جامعه و تعمیم آن به نسلهای فردا، باید بتوان از مطالب پرمحتوا و غنی همراه با آموزش روان و ساده برای تعلیم و تربیت نونهالان و نوجوانان کشور بهره گرفت و این امر ممکن نیست مگر با تالیف کتابهای درسی مطابق با ارزشها و هنجارهای اجتماعی و فرهنگ ملی و دینی جامعه که باعث می شود دانش آموز ایرانی بدرستی از مطالب آموختنی استفاده کند و همچنین با مطالب شیوای آنها انس بگیرد. ععع متاسفانه پس از گذشت 24سال از پیروزی انقلاب اسلامی و تغییر یافتن الگوهای آموزش و پرورش ، همچنان نهاد تعلیم و تربیت در مباحث کلان خود با دشواری ها و مشکلات عدیده ای مواجه است که از جمله بحث متون کتابهای درسی است ؛ واقعیتی که به هیچ عنوان مورد توجه جدی مسوولان وقت قرار نگرفت و همین امر باعث شده است امروز فرزندانی تربیت یافته را در جامعه ببینیم که گاه با ارزشها و هنجارهای اجتماعی و دینی خود غریبه اند. یک کارشناس امور تربیتی در این باره می گوید: «وقتی به حجم و محتوای کتابهای درسی دوره ابتدایی و راهنمایی نگاه می کنیم ، متوجه می شویم میان نیازهای دانش آموزان و مطالب کتابها، هیچ تناسبی وجود ندارد.» روغنی در توضیح گفته های خود می گوید: «منظور، دروس علوم اجتماعی و ادبی است که با زندگی روزمره مردم ارتباط مستقیم دارد. وقتی دانش آموز، 8سال دفاع مقدس و دوران پیروزی انقلاب اسلامی را به چشم ندیده است ، چگونه می تواند با آن دوران رابطه عمیق و عاطفی برقرار کند؛ بنابراین بهتر است در کنار تاریخ شاهان ، نگاهی هم به تاریخ پس از انقلاب داشته باشیم . قطعا مطالبی که با نیاز و احساس یک کودک یا نوجوان درآمیخته شود، بهتر تاثیر خواهد گذاشت .» به گفته دکتر همایون اکبری ، محقق امور آموزش و پرورش ، در تمام کتابهای غیرعلمی 5سال ابتدایی و 3سال راهنمایی ، تنها کمتر از 25درصد درسها به مطالبی می پردازند که به نوعی با زندگی امروز مردم ارتباط دارد. وی می گوید: «در یک نگاه کلی می توان گفت ، 46درصد مطالب درسی فاقد خصوصیات اصلی آموزشی و تربیتی هستند.» لیلا هرندی ، دبیر علوم اجتماعی نیز معتقد است : «دروس اجتماعی مقاطع ابتدایی ، راهنمایی و متوسطه به هیچ وجه با نیازهای سنی دانش آموزان همخوانی ندارند. به عبارتی ، این مطالب دیگر نخ نما و کهنه شده اند و آن طور که باید و شاید مورد توجه دانش آموزان قرار نمی گیرند. اگر وضع به همین منوال پیش برود، فردا در جامعه با افرادی روبه رو خواهیم شد که شاید نسبت به تاریخ و اوضاع اجتماعی خود، بیگانه باشند.» قصه تغییر محتوای کتابهای درسی ، یک قصه قدیمی و طولانی است ؛ به طوری که می توان گفت از سالهای دهه 1330خورشیدی همواره محتوای کتابهای درسی مورد انتقاد معلمان و کارشناسان امور آموزشی و حتی دانش آموزان بوده است ؛ هر چند که تاکنون مولفان و دیگر دست اندرکاران نتوانسته اند آنها را به گونه ای تهیه و تدوین کنند که حداقل بتوانند به برخی انتقادها و انتظارها پاسخ گویند و به قولی این «بلبشو» را فرو بنشانند. دکتر عظیمی ، عضوهیات علمی دانشگاه دراین باره می گوید: «اگر کتابهای درسی بیش از آن که به مباحث نظری بپردازند، مهارت های حرفه ای را آموزش دهند، نه تنها از صف طولانی کنکور کاسته خواهد شد؛ بلکه آمار افت تحصیلی و گریز از مدرسه نیز پایین خواهد آمد.» طبق آمار و بررسی های صورت گرفته ، تنها 75درصد دانش آموزان دوره راهنمایی به دوره متوسطه وارد می شوند و بقیه ، درس و مدرسه را رها می کنند و بدون مهارت های لازم ، به بازار کار رو می آورند که این امر خود به ایجاد دو مشکل اساسی منجر می شود: اول ، پایین بودن کیفیت کار نیروی شاغل و دوم ، تشدید بیکاری افراد تحصیلکرده برای اشتغال در کارهای منطبق با آموزه هایشان که توسط عده ای دیگر اشغال شده است . مهندس علاقه مندان ، رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی وزارت آموزش و پرورش از تغییر و تحول کتابهای درسی در سال تحصیلی 81 82خبر می دهد و می گوید: «احساس می شود متون فعلی کتابهای درسی مقاطع مختلف تحصیلی به هیچ وجه پاسخگوی نیازهای دانش آموزان نیست ؛ بنابراین برای پر کردن این خلائ، سازمان پژوهش و برنامه ریزی از 3سال پیش به کار کارشناسی در زمینه محتوای کتابهای درسی اقدام کرده است که نتیجه آن را در سال تحصیلی آینده خواهیم دید» وی معتقد است : «در حال حاضر، محتوای کتابهای درسی آن طور که باید در وجود دانش آموز علاقه و شوق ایجاد نمی کند؛ بنابراین می بینیم که نوعی بی میلی و بی رغبتی به دروس مدرسه ای به وجود آمده است .» مهندس علاقه مندان ، یکی از ضعفهای مشهود کتابهای درسی دوره ابتدایی و راهنمایی را عدم انطباق با نیازهای جامعه عنوان می کند و می گوید: «دانش آموزان باید مطالبی را فرا بگیرند که متناسب با نیاز امروز جامعه باشد و از آنها برای پیشرفت و توسعه همه جانبه کشور استفاده کنند. حال این یادگیری می تواند در زمینه های اجتماعی فرهنگی ، اقتصادی و... باشد.» چندی پیش نیز مدیر کل دفتر تالیف و برنامه ریزی کتب درسی ، از کاهش حجم کتابهای درسی بویژه در سال اول ابتدایی خبر داد. باید منتظر ماند و دید که کتابهای درسی سال آینده تا چه حد می توانند پاسخگوی نیاز دانش آموزان باشند؛