متخصصان شرکت دانش‌بنیان «پداسیس» با طراحی و تولید اسکلت‌ های بیرونی رباتیک پایین‌ تنه موفق شده‌اند یک گام به حذف ویلچر نزدیک شوند و معلولان و بیماران آسیب‌ دیده نخاعی را به راه‌رفتن امیدوار کنند

عبور از معلولیت با اکسوپد

اسکلت بیرونی رباتیک؛ احتمالا وقتی این عبارت را می‌شنوید یاد تصاویری از فیلم مرد آهنی می‌افتید! البته این تصور خیلی هم دور از ذهن نیست، زیرا اسکلت‌های بیرونی می‌توانند تا حدودی به کاربر خود قدرت رباتیک اعطا کنند.

کد خبر: ۱۳۳۲۱۹۳

اما این قدرت به‌اندازه‌ای نیست که از آنها یک قهرمان افسانه‌ای بسازد. اکنون کاربرد اصلی اسکلت‌های بیرونی رباتیک در توانبخشی به افراد دارای معلولیت حرکتی و آسیب‌دیدگان نخاعی است. متخصصان شرکت دانش‌بنیان «پویندگان دانش سیستم‌ های توان‌ افزای پاسارگاد» با بومی‌سازی فناوری ساخت این‌گونه اسکلت‌های بیرونی، گام مهمی در کمک به توان‌یابان و افراد دارای معلولیت برداشته‌اند.

مدیر عامل شرکت پداسیس درباره ماجرای شکل‌گیری این مجموعه به جام‌جم می‌گوید: «ما در قالب یک گروه چهار نفره، هسته اصلی مدیریتی این شرکت را در سال 93 تشکیل دادیم. در آن زمان دوستی ما که به دوران دانشجویی برمی‌گشت، بیش از 20 سال قدمت داشت. از این هسته چهار نفره، دو نفر سابقه کار تئوری داشتند و عضو هیأت علمی دانشگاه بودند، دو نفر دیگر نیز که من هم یکی از آنها هستم، سابقه کار عملی در صنعت را داشتیم؛ به این ترتیب بود که بین ما هماهنگی مناسبی به‌وجود آمد و تجربه‌هایمان در تکمیل یکدیگر به‌کار گرفته شد تا پداسیس گام‌های اولیه را صحیح‌تر و محکم‌تر بردارد.»

سید مصطفی حوائجی در ادامه می‌افزاید: «وجه اشتراک همه ما در این بود که فعالیت‌هایمان به‌نحوی با رباتیک و اتوماسیون پیوند داشت و به‌همین دلیل بود که تصمیم گرفتیم فناوری رباتیک را به‌عنوان زمینه اصلی فعالیت‌های پداسیس انتخاب کنیم. در آن زمان به‌تازگی اخباری در خصوص استفاده از اسکلت بیرونی رباتیک پایین‌تنه برای افرادی که دچار فلج پا بودند از رسانه‌های غربی به‌گوش می‌رسید و ما نیز به این نتیجه رسیدیم که تمرکز اصلی خودمان را روی همین فناوری نوپا و آینده‌دار متمرکز کنیم.»

به گفته این فناور ایرانی، مجموعه مدیریتی شرکت پداسیس بعد از یک‌سال کار روی طراحی مفهومی دستگاه اسکلت بیرونی رباتیک پایین‌تنه، در سال 94 با شرکت «شناسا» که بازوی سرمایه‌گذاری بانک پاسارگاد محسوب می‌شود، وارد مذاکره شد و خیلی زود توانستند نظر مساعد این مجموعه را نسبت به پروژه‌ای که داشتند جلب کنند. با سرمایه‌گذاری شناسا، بعد از 22 ماه نمونه اولیه‌ای از این دستگاه ساخته و در نمایشگاه «ساخت ایران» عرضه شد. با شناخته‌شدن این محصول با نام تجاری «اکسوپد»، تنها یک‌سال پس از ساخت نمونه اولیه بود که چهار سفارش از مراکز درمانی مختلف به شرکت پداسیس ارائه شد.

به این ترتیب اکسوپد به‌عنوان اولین اسکلت بیرونی رباتیک پایین‌تنه ساخت ایران، در چهار مرکز درمانی یا تحقیقاتی تهران نصب شد. این موفقیت گرچه بزرگ بود، اما برای ترویج و همه‌گیر شدن این فناوری، که در دنیا هم جدید بود (و هنوز هم هست)، فقط قدم اول بود. متأسفانه نوسانات شدید نرخ ارز که در اوایل سال 97 به‌وجود آمد، باعث شد برنامه‌هایی که این مجموعه برای توسعه و فروش بیشتر در دست اقدام داشت با وقفه مواجه شود، به‌طوری که اولین فروش بعدی آنها (این بار به یک کلینیک بخش خصوصی بود) در سال 99 اتفاق افتاد.

آموزش بیمار برای استفاده از اسکلت بیرونی رباتیک

به گفته مدیرعامل پداسیس، استفاده از یک اسکلت بیرونی رباتیک درست مانند دوچرخه‌سواری به گذراندن آموزش‌هایی نیاز دارد تا بیمار بتواند طی این دوره‌های آموزشی، به‌مرور کنترل اسکلت را یاد بگیرد و تعادلش را با استفاده از عصاهای مخصوص حفظ کند. مهارت‌یافتن در استفاده از دستگاه اسکلت بیرونی رباتیک پایین‌تنه، معمولا با طی‌کردن 20 جلسه آموزشی حاصل می‌شود.

اکسوپد سنسورهایی برای اصلاح حرکات بیمار دارد که در طول جلسات آموزشی نقش پررنگی ایفا می‌کنند؛ برای مثال از سنسور ژیروسکوپ برای تشخیص وضعیت تعادل بیمار استفاده می‌شود تا ربات در هرلحظه بتواند خودش را نسبت به متمایل‌شدن بدن کاربر تنظیم کند. یکی دیگر از مواردی که طی دوره‌های آموزشی تغییر می‌کند، توالی کارکردن موتورهای اکسوپد است که به آن «گِیت» (Gait) نیز گفته می‌شود؛ گیت که مشخص‌کننده نحوه راه‌رفتن دستگاه است، باید طوری تنظیم شود که در ابتدای آموزش قدم‌هایی با ارتفاع بلند و طول کوتاه را برای بیمار فراهم کند. رفته‌رفته گام برداشتن بیمار به‌حدی اصلاح می‌شود که در جلسات پایانی آموزش، شاهد قدم‌هایی با ارتفاع بسیار کم و طول زیاد خواهیم بود. شیوه‌ای که شباهت زیادی به راه‌رفتن طبیعی انسان دارد.

اسکلت بیرونی رباتیک؛ فناوری آینده

حوائجی درباره چشم‌انداز شرکت پداسیس و برنامه‌هایی که گروه مدیریتی این مجموعه برای آینده درنظر گرفته‌اند می‌گوید: «ما در مرحله اول قصد داریم بازار داخلی را کاملا پوشش داده و نیاز کشور را تأمین کنیم. متأسفانه به‌دلیل کمبود یا حتی نبود امنیت در جاده‌ها و خودروها، تصادفات جاده‌ای در ایران نرخ بسیار بالایی دارند و هرسال بالغ بر پنج‌هزار نفر بر اثر حوادث رانندگی قطع‌نخاع می‌شوند. این افراد که بخش عمده‌ای از آنها را جوانان تشکیل می‌دهند، معمولا از جامعه طرد شده و خانه‌نشین می‌‌شوند. امیدواریم با کمک این دستگاه بتوانیم این افراد را به جامعه بازگردانیم.»

وی ادامه می‌دهد: «در مرحله بعدی هدف ما عرضه اکسوپد در بازار خاورمیانه است، زیرا متأسفانه در منطقه نیز به‌دلیل وقوع درگیری‌ها و جنگ‌های متعدد و همچنین انفجارهای بزرگ و کوچک تروریستی، ناامنی بالاست و به‌طبع آن تعداد افرادی که قطع نخاع می‌شوند نیز بسیار چشمگیر است. پس‌از آن امیدواریم با گسترش کسب‌وکارمان بتوانیم در سطح بین‌المللی نیز به ارائه محصول بپردازیم و باتوجه به برتری‌هایی که از نظر قیمت نسبت به سایر برندهای جهانی داریم، از این ظرفیت خوب برای صادرات بهره ببریم.»

تحقق یک رویا با تکیه بر فناوری روز

معمولا افرادی که مشکل فلج پا را از بدو تولد دارند یا بر اثر عواملی مانند ضایعات نخاعی، برخی از ضربه‌های مغزی یا بعضی از فلج‌های اطفال دچار این معضل شده‌اند، در آرزوی بازیابی توان راه رفتن هستند؛ به‌همین دلیل می‌‎توان گفت بزرگ‌ترین ویژگی اکسوپد، احساس شادی وصف‌ناپذیری است که باعث می‌شود این دسته از افراد هنگام بلندشدن از روی ویلچر و راه‌رفتن تجربه کنند. این امر را می‌توان نمونه‌ای ملموس از تحقق رویاها و آرزوهای بشر با بهره‌گیری از دانش و فناوری روز دنیا دانست.

حوائجی دستگاهی که مهندسان مجموعه تحت مدیریتش طراحی و تولید کرده‌اند را با نمونه‌های خارجی آن مقایسه کرده و می‌گوید: «در واقع دستگاه ما هیچ‌گونه برتری فنی خاصی نسبت به پیشگامان خارجی‌اش ندارد؛ البته اکسوپد تمام عملکردهای یک اسکلت بیرونی رباتیک را به بهترین شکل ممکن اجرا می‌کند و از این حیث هیچ‌گونه کاستی و نقصانی ندارد، اما بزرگ‌ترین مزیت اکسوپد را باید در قیمت آن دانست. در حال حاضر کمترین قیمت یک دستگاه اسکلت بیرونی رباتیک پایین‌تنه برند «ریواک» که در ایالات‌متحده ساخته می‌شود و بهترین برند این محصول به‌حساب می‌آید، حدود 70هزار دلار است که تقریبا معادل دو میلیارد تومان می‌شود؛ این در حالی است که ما اکسوپد را با قیمت حدود 450میلیون تومان عرضه می‌کنیم. قیمتی که در مقایسه با نمونه‌های خارجی بسیار مقرون‌به‌صرفه است.»

وی تأکید می‌کند: «البته اکسوپد مخصوص استفاده در مراکز توانبخشی طراحی شده است. زمانی که ما نسخه دوم از اسکلت بیرونی رباتیک پایین‌تنه را به بازار عرضه کنیم، قیمتی حدود 250میلیون تومان خواهد داشت که تقریبا یک‌هشتم قیمت دستگاه ریواک است. گفتنی است که این مدل نسبت به اکسوپد 32 کیلوگرمی بسیار سبک‌تر است و با وزنی در حدود 23کیلوگرم، برای استفاده شخصی بیماران در منازل طراحی شده و اکنون درحال گذراندن دوره آزمایش و عیب‌یابی است.»