محموله برای قاچاق آماده است!

چگونه مجوز کتاب‌ها لغو می‌شود؟
برای این‌که بدانیم مجوز کتاب‌ها چطور لغو می‌شوند بد نیست اول بدانیم چطور مجوز می‌گیرند. برای مثال ما روزنامه‌ای‌ها، یک‌بار مجوز می‌گیریم برای انتشار روزنامه و بعد دیگر نیازی نیست هر روز برای هر نسخه روزنامه مجوز بگیریم، اما اهالی نشر باید برای هر کتابی که منتشر می‌کنند، مجوز دریافت کنند.. با این حساب، هر ناشر یک بار مجوز نشر می‌‌گیرد و برای هر کتاب هم مجوز انتشار. به هیچ عنوان فکر نکنید ناشران از این رویه خشنود نیستند؛ بسیار هم از آن استقبال می‌کنند چون هزینه انتشار و توزیع کتاب بسیار زیاد است و در صورت بروز هر مسأله‌ای، جمع‌آوری کتاب چاپ و احتمالا توزیع شده بسیار دشوار خواهد بود و هزینه‌های زیادی به ناشر تحمیل می‌کند.
اتفاقی که این اواخر برای چند کتاب رخ داده این است که یک ناشر معتبر یعنی ناشری که مجوز نشر دارد، برای چاپ و نشر کتابی مجوز گرفته، آن را چاپ کرده، به کتابفروشی‌ها رسانده، در مواردی چاپ دوم و سوم و حتی بیستم کتابش را منتشر کرده و بعد وزارت مجوز کتاب را لغو کرده و این یعنی فروش کتاب به هر شکلی جرم است و باید از بازار جمع شود!

چطور وزارت ارشاد به قاچاق کمک می‌کند؟
وقتی کتابی مجوز نشر دریافت می‌کند و در چند نوبت هم منتشر می‌شود اما به هر دلیل مجوز انتشارش لغو می‌شود، مهم ترین نتیجه‌ای که در پی دارد، انتشار آن به صورت قاچاق است. به عبارتی قاچاقچیان بیشترین بهره را از لغو مجوز کتاب‌ها می‌برند.
قاچاق کتاب و عرضه آن به صورت افست یا با هر کیفیت دیگری تبعاتی دارد که به این شرح است:
کتاب به هر دلیل از جریان رسمی نشر حذف خواهد شد.
سود حاصل از تالیف یا ترجمه‌اش نصیب قاچاقچیان و دستفروشان خواهد شد.
ناشران از جمع‌آوری و نفروختن این کتاب‌ها متضرر خواهند شد.
رویه‌ای شکل می‌گیرد برای شایعه‌سازی درباره لغو مجوز برخی کتاب‌ها و بالا بردن میزان فروش آنها.
کتاب لغو مجوز شده برای مخاطبان نه چندان آگاه بیش از اندازه مهم و خاص تلقی خواهد شد.

مسؤولان اداره کتاب چه می‌گویند؟
مهم ترین سوالی که به نظر می‌رسد مسؤولان دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی ارشاد باید به آن پاسخ بدهند این است که اگر کتابی از محتوای مناسب برخوردار نیست چرا مجوز دریافت می‌کند که بعد از مدتی مجوزش لغو شود؟ و چرا این اداره درباره لغو مجوز کتاب‌ها، دلایل و توضیحات روشنی ارائه نمی‌کند که علاقه مندان به کتاب روشن شوند؟
در طول سال جاری مسؤولان دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی، فقط درباره یک مورد از لغو مجوزها توضیحات روشنی ارائه کردند که مربوط است به کتاب قصه‌های شب پدربزرگ. از نظر مسؤولان وزارت ارشاد به این دلیل باید مجوز کتاب لغو می‌شد که مناسب گروه سنی کودک و نوجوان نبود. مسؤولان اداره کتاب درباره لغو مجوز این کتاب توضیح دادند که بر اساس رویه نظارت بر کتاب و نشر وقتی مجوزی برای کتابی صادر می‌شود در نوبت‌های بعدی چاپ، کتاب مورد ارزیابی دوباره قرار نمی‌گیرد مگر این که گزارشی در مورد آن کتاب به معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رسیده باشد.
برای طرح سوالاتمان با محمدجواد مرادی‌نیا مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی (اداره کتاب) تماس گرفتیم او پاسخ داد و گفت تمامی توضیحات مربوط به این موضوع در سایت معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درج شده است و به جای هر گفت‌وگویی بهتر است به این سایت مراجعه کنیم. از شما چه پنهان ما هیچ چیزی در این زمینه در سایت معاونت فرهنگی و بخش‌های مختلف آن نیافتیم و جست و جوی کلیدواژه‌های متعدد هم ما را به جایی نرساند. مدیرکل اداره کتاب هم دیگر به تلفنش پاسخ نداد.

کدام کتاب‌ها مجوزشان لغو شده است؟
در ماه‌های اخیر خبرهای متعددی درباره لغو مجوز برخی از کتاب‌ها منتشر شد که البته در مواردی، برخی از این اخبار از سوی مدیران ارشاد تکذیب شدند. در ادامه به فهرست برخی از این کتاب‌ها اشاره می‌کنیم:
قصه‌های شب پدربزرگ
دلیل لغو مجوز: در صفحه 54 این کتاب توضیحاتی درباره شیوه خودکشی ذکر شده که با توجه به این که کتاب برای گروه سنی کودک نوشته شده، مجوز آن لغو شده است.
توضیحات: کتاب سال 1389 در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم صادر شده و مهر امسال بعد از دریافت گزارش‌هایی درباره نامناسب بودن محتوای آن برای کودکان، مجوز کتاب لغو شده است.
ما تمامش می‌کنیم
دلیل لغو مجوز: هیچ دلیلی درباره لغو مجوز این کتاب ذکر نشده است.
توضیحات: کتاب برای چاپ بیست و یکم آماده می‌شد که با دستور اداره توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به فهرست آثار لغو مجوز شده این اداره افزوده شد. این خبر را مهر منتشر کرده و نوشته ناشر خبر را تایید کرده اما مسؤولان اداره توسعه کتاب‌و کتابخوانی وزارت ارشاد در این باره پاسخی نداده‌اند.
انسان خردمند و انسان خداگونه
دلیل لغو مجوز: هیچ دلیلی در این باره اعلام نشده است.
توضیحات: اردیبهشت امسال در خبرگزاری باشگاه خبرنگاران ایران گزارشی منتشر شد که بر اساس آن، ابتدا سایت خبری صراط المستقیم در گفت‌وگو با ایوب دهقانکار، مشاور معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، از لغو مجوز نشر کتاب‌های انسان خردمند و انسان خداگونه، نوشته یووال نوح هراری نویسنده اسرائیلی خبر داد و بعد به نقل از محمدجواد مرادی‌نیا، مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی اعلام کرد مجوز این دو کتاب لغو نشده و مرجع اعلام هر گونه خبر درباره صدور یا لغو مجوز کتاب، دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت ارشاد است و این دفتر در قبال گفته‌های منابع دیگر مسؤولیتی ندارد.
آثار الیف شافاک
الیف شافاک نویسنده ترک شاید خوش‌شانس‌ترین نویسنده‌ خارجی در ایران باشد چون کتاب «ملت عشق»‌ این نویسنده پرفروش‌ترین کتاب‌های یکی دو سال اخیر در کشورمان بوده و سه کتاب دیگرش لغو مجوز شده و این یعنی خیلی‌ها مشتاق به خواندن آنها شده‌اند.
کتاب‌های «شرم»، «ناپاک‌زاده استانبول» و «10 دقیقه و 38 ثانیه در این دنیای عجیب» از این نویسنده کمی بعد از دریافت مجوز و توزیع در بازار کتاب، مجوزشان لغو شده است.
دلیل لغو مجوز: دلیل خاصی ذکر نشده است.
توضیحات: ابتدا کتاب 10 دقیقه و 38 ثانیه در این دنیای عجیب و کمی بعد دو کتاب شرم و ناپاک‌زاده استانبول از این نویسنده با اعلام اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران مجوزشان را از دست دادند. ایسنا درباره لغو مجوز این کتاب‌ها نوشت: اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در اطلاعیه‌ای خطاب به موزعان و کتابفروشان از لغو مجوز این کتاب‌ها خبر داده و نوشته که مراتب جهت اطلاع و پیشگیری از هرگونه پیگرد احتمالی حاصل از خرید و فروش آن به اطلاع می‌رسد.
این کتاب‌ها از جمله آثاری هستند که امسال مجوزشان باطل شده است اما بدون تردید علاقه مندان کتابخوانی به یاد می‌آورند که کتاب‌های دیگری بوده که مجوزشان بعد از انتشار لغو شده است.
«ده جستار داستان نویسی» نوشته حسین سناپور،‌ «سالمرگی» اصغر الهی، «عقرب روی پله‌های راه آهن اندیمشک» حسین مرتضاییان آبکنار،‌ »خاطره دلبرکان غمگین من» گابریل گارسیا مارکز، «اتاقی از آن خود» ویرجینیا وولف و «دل تاریکی» جوزف کنراد از جمله کتاب‌هایی است که در سال‌های اخیر مجوزشان را از دست داده‌اند.

آذر مهاجر
هنر و ادبیات