مسلمان معاویه‌ای نباشیم!

مرحوم آیت‌ا... آقا مجتبی تهرانی در منزل دهم از مجموعه «سلوک عاشورایی» که در آن به شرح خطبه منا پرداخته نظری خلاف آنچه عموم تصور می‌کنند، دارند. در این کتاب که سخنرانی‌های سال ۹۰ او در محرم و دهه پایانی صفر است، ایشان برای شرح خطبه منا به تبیین و تشریح فضای حاکم بر جامعه‌ای دست می‌زند که آن خطبه در سال ۵۸ هجری از سوی حسین بن علی(ع) بیان شده است. با این نگاه است که می‌توان به اهمیت و جایگاه خطبه منا پی برد، هرچند متن خطبه به تنهایی و به قدر کافی کوبنده و سهمناک است، اما با آگاهی یافتن از شرایط حاکم بر زمانه به عمق سخنان سالار شهیدان بهتر می‌توان پی برد. سخنانی که در آن خواص به‌خصوص علما و دانشمندان مخاطب قرار می‌گیرند و عامل مشکلات جامعه سکوت و همراهی آنان با دستگاه معاویه معرفی می‌شود.
نکته‌ای که درباره این کتاب و نگاه مرحوم تهرانی باید یادآوری کرد این است که ایشان سراغ ریشه‌های قیام رفته و انحراف از معارف اسلام به واسطه تبلیغات دستگاه معاویه را عامل اصلی و مهم شهادت امام حسین(ع) معرفی می‌کند.
ایشان در این سخنرانی‌ها که در کتاب تدوین شده از عبارتی با عنوان «مسلمان معاویه‌ای» استفاده می‌کند که توسط دستگاه معاویه به اسلام گرویده و معرفت و آموزه‌های دینی خود را از این دستگاه دریافت کرده است. مرحوم حاج آقامجتبی تهرانی با برشمردن شاخص‌هایی در پی این است به مخاطب نشان دهد مسلمان معاویه‌ای که در دریای جهل و نادانی غوطه‌ور است عامل اصلی مبسوط‌الید بودن معاویه و در ادامه فرزندش برای کشتار برجستگان دین است. «جهالت شامیان ضریب سه داشت»، یعنی هم نسبت به رهبری قیام، هم نسبت به هدف او و هم نسبت به وضع موجود جاهل بودند. به عبارتی او جهل آنها را از جهل دیگر مسلمین در برابر قیام سیدالشهدا بیشتر می‌داند و علت بیشتر بودن آن را نیز «جهل نسبت به وضع موجود» معرفی می‌کند؛ به عبارتی شامیان نمی‌دانستند حقیقت دین چیست و باید به چه کسی اقتدا کنند و از فساد بنی‌امیه نیز بی‌خبر بودند.
کتاب «سلوک عاشورایی؛ منزل دهم، شرح خطبه منا» اثری است که در آن ریشه‌های انحراف معاویه و بنی‌امیه را نشان داده که به نام اسلام در جامعه مسلمین ظلم می‌کردند و بر مرکب جهل توده سوار بودند.