پیام پروانه‌ها را جدی بگیریم

پارادوکس و تناقض یا همپوشانی غریبی است.اتفاقاتی که این روزها در ایران رخ می‌دهد.همان تفسیر‌های قدیمی درباره کشورهای شرقی که قابل پیش‌بینی نیستند.اموراتشان تداخل عجیبی دارد مثل روحیه مردمان شرق.مثل آب و هوای شرق، مثل جغرافیا و طبیعت شرق. خبرهای اقتصادی شکننده است، گرانی بیداد می‌کند و مردم کم کم می‌پذیرند که بخشی از این گرانی لاجرم است و چاره‌ای نیست.مردم کم کم می‌آموزند که برخی از این فشارهای کمرشکن اقتصادی تقصیر آنهایی است که لامروتند و از آب گل‌آلود ماهی می‌گیرند، احتکار می‌کنند و بی‌خود و بی‌جهت گران می‌فروشند که سودشان چند برابر شود.مردم کم کم مدارا و مهربانی با یکدیگر را می‌آموزند و این ‌که اگر همسایه‌ات گرسنه باشد، سیر بودن تو کوفت خودت می‌شود.قانون آفتاب این است که بر همه یکسان بتابد.از آن طرف سیل آمده و بخش‌هایی از گلستان، خوزستان و لرستان را به ویرانه تبدیل کرده و مردم این سرزمین‌ حالشان رو به راه نیست.اما ایران بخشی از شرق است.در کنار همه این اخباری که جان و روان و جسم را فرسوده می‌کند، اتفاقات خوب چنان به چشم می‌آید که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت و خوش نبود.سطح آب دریاچه ارومیه بالا آمده و حالش رو به بهبود است، امسال خدا را شکر از توفان نمک خبری نخواهد بود.تالاب‌ها پر آب شده‌اند و دیگر خشک نخواهند بود، تالاب گاوخونی که می‌رفت برای همیشه خشک شود، پر آب شده و فلامینگوها بعد از دو سال روی آن اوج گرفته‌اند و زیبا کرده‌اند گاوخونی را.سد‌ها لبریز شده‌اند و دیگر دلمان نمی‌لرزد که امسال آب‌خوردنمان هم جیره‌بندی خواهد شد و جنگ آب جدی‌ترین جنگ آینده است که پرچمدار آن کشاورزان خواهند بود، دشت‌ها و مزراع سیرابند.
تهران که هر سال با مگس‌‌های سفید ماجراها داشت و این حشرات ریز چشم و ریه نمی‌گذاشتند برای ساکنان این شهر، این روزها حالش خوب است، درختانش سرسبزند و نهال‌هایش شاداب و شمشاد‌هایش با طراوات، شمشاد‌هایی که چند سال قبل و بخصوص سال قبل در هُرم داغ تابستانِ کم آب خشک شدند و سوختند ، امسال به گُل نشسته‌اند.چند سال بود که گل شمشاد‌ها را ندیده بودیم. راستی؛ پروانه‌ها به تهران برگشته‌اند و خوشگل کرده‌اند این شهر پر از ماشین و دود و سیمان را.آسمانش هم که‌ آبی است و نسیم می‌وزد و از آن دورهای جنوب شهر هم اگر بر بلندی بروی قله دماوند و کمی از دامنه آن را که پوشیده از برف است را می‌توانی تماشا کنی.شب‌های رمضان باران هم می‌بارد و شهر می‌شود، جایی برای کمی شبگردی و لذت بردن از زنده بودن. تا یادم نرفته این را هم بنویسم که کامران؛ شیر ایرانی هم بعد از 80 سال به وطن برگشت ! سال 98، سال جمع اضداد شده است ایران که گوشه‌ای از شرق است، سختی‌ها کنار لطافت‌ها، همان تعبیر قدیمی، سنگ و شیشه انگار کنار هم نشسته‌اند. خدا را چه دیده‌ای شاید که امسال یکی از بهترین سال‌های عمرمان باشد.
فرصت خدادادی
برای مرور و چرایی همه اتفاقات خوب طبیعت به ایرج میلانی تلفن می‌کنم.او که برای اجرای برنامه‌های طبیعت و سفر تلویزیون به بیشتر نقاط ایران سفر کرده از زاویه خودش و تجربیاتی که دارد این اتفاقات و تغییرات را به چالش می‌کشد. به باور میلانی، این که امسال تراز بارندگی کشور ما بالا رفته و دیگر کم‌آبی تهدیدمان نمی‌کند برای امسال خوب است اما نباید جانب احتیاط درباره مدیریت و صرفه‌جویی درباره آب را از دست بدهیم. در اوج بحران خدا به ایرانیان فرصتی داده که به خودشان بیایند و برای کم‌آبی و زمینی که خشک شده و سفره‌های آب‌‌های زیرزمینی که در پایین‌ترین حد خود هستند، چاره‌ای بیندیشند.شاید سال آینده به این میزان بارندگی نداشته باشیم و نباید این فرصت را نادیده بگیرم تا باز همان آش و همان کاسه شود. میلانی می‌گوید: بارندگی‌های امسال که تقریبا سراسر کشورمان را در برگرفت باعث شد برخی از گیاهانی که در آستانه انقراض بودند، جان تازه‌ای بگیرند.مثلا اگر در خوزستان فقط یک بوته از یک گیاه نادر باقی مانده بود،‌بارندگی‌ها باعث شد که این بوته به گل بنشیند و گرده‌‌های آن را باد با خود به جاهای دیگر هم ببرد و مثلا سال آینده از این گل، پنج، شش بوته داشته باشیم.
اولویت همیشه با دریاچه ارومیه است
این مجری تلویزیون درباره دریاچه ارومیه می‌گوید: طبق پژوهش‌هایی که صورت گرفته و محققان با برداشتن خاک از عمیق‌ترین بخش دریاچه ارومیه که اصطلاحا به آن کُر گرفتن، می‌گویند به این نتیجه رسیده‌اند که دریاچه ارومیه در طول تاریخ چندین بار در معرض خشک شدن قرار گرفته که جدی‌ترین آنها همین اتفاقی است که چند سال اخیر برای این دریاچه رخ داد.الان وضعیت دریاچه خوب است اما شرایط باید به‌شدت مدیریت شود.نباید جلوی آب‌هایی که به دریاچه می‌ریزند را گرفت.امسال حال مراتع هم خوب است و کشاورزان و دامداران درباره آب نگران نیستند و دست و دلبازترند و می‌گذارند که‌ آب به دریاچه هم برسد اما این باید به روش و عادت آنها تبدیل شود و گرنه دوباره کم‌آبی و خشکی گریبان دریاچه را خواهد گرفت.باید به روستائیان و دامداران و کشاورزان آموزش داد و آنها را قانع کرد که حیات دریاچه ارومیه، یعنی حیات بخش بزرگی از کشور.پس نباید آب را به روی این دریاچه ببندند. از ان طرف دولت باید سفت و سخت قانون مراتع را اجرایی کند تا محیط زیست روال طبیعی خود را سپری کند.
کامران؛ شیر قفسی !‌
با میلانی درباره برگشت فلامینگوها به تالاب گاوخونی و بقیه پرندگان مهاجر به دیگر آبگیرها و تالاب‌های کشورمان صحبت می‌کنم. می‌گوید:این که پرنده‌های مهاجر به ایران می‌آیند یعنی حال طبیعت و محیط زیست خوب است.پرندگان مهاجر معمولا به جایی می‌روند که آب و هوای خوبی داشته باشد و مواد غذایی هم به وفور باشد و خطری آنها را تهدید نکند.این پرندگان زیبا که تماشای آنها حال ما را خوب می‌کند، نفعی برایمان ندارند اما نشانه‌ای هستند از این که حال زمین و آسمان کشورمان خوب است.
میلانی درباره حضور پروانه‌‌ها در تهران می‌گوید: پروانه‌ها از حاشیه و اطراف تهران به داخل شهر آمده‌اند، پنجره اتاقم باز است و از صبح تعدادی از آنها را دیده‌ام که روی شاخه درخت نزدیک پنجره برای خودشان بالا و پایین می‌روند. سال‌های قبل این موقع پروانه‌ها در کوهپایه‌های اطراف تهران بودند چون هوا گرم بود، امسال هوا خنک است و پروانه‌ها در شهر مانده‌اند و سفر به کوه‌ را گذاشته‌اند برای تابستان و زمان گرما.هجوم و بودن حشرات مثل مگس سفید، ملخ، پروانه و ... در شهرها و مزارع نشانه‌ هستند و انسان‌ها می‌توانند از روی آنها متوجه اتفاقات محیط زیستی شوند.شمشاد‌ها هم گل داد‌ه‌اند چون هم هوا خنک است و هم ریشه آنها سیراب شده است. این مجری تلویزیون درباره بازگشت شیر اصیل ایرانی که کامران نام دارد از بریتانیا به باغ وحش تهران می‌گوید: این حرکت را نباید به نام حفظ حیات وحش ایران نوشت.صاحب یک باغ‌وحش و نمایشگاه حیوانات برای این‌که مجموعه خود را کامل‌تر کند این شیر را از انگلستان به ایران برگردانده است.دستش هم درد نکند، اما این اقدام را نباید به حساب احیای نسل شیر ایرانی گذاشت.شیر ایرانی باید در مناطق محافظت شده که مناسب زیست این‌گونه شیر است، زندگی کند که در ایران چنین مناطقی نداریم.کامران ، شیر باغ وحشی است که قادر به شکار نیست و باید در قفس نگهداری و تغذیه شود.امیدوارم به خوبی از او محافظت شود که دچار بیماری‌هایی مانند مشمشه نشود.به‌هرحال آمدن او به باغ وحش تهران اتفاق خوبی است.

طاهره آشیانی
روزنامه‌نگار