راه‌حل‌های پاکسازی پاکستان

تاریخچه روابط
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی روابط دو کشور ایران و پاکستان مبتنی بر حسن همجواری و احترام متقابل بوده است. در کنار این مساله باید به اشتراکات گوناگون فرهنگی، سیاسی، مذهبی و تمدنی میان دو کشور اشاره کرد. از سوی دیگر مردم پاکستان نیز به لحاظ سنتی همواره علاقه خود را به ایران نشان دادند. این رویه تا مدت‌ها ادامه داشت و ایران نیز همواره از تمامیت ارضی پاکستان و حفظ آرامش داخلی در این کشور حمایت می‌کرد، اما در دو دهه اخیر با توجه به مشکلاتی که در حوزه اقتصاد پاکستان اتفاق افتاده این کشور برای تامین منابع مالی مراودات گسترده‌تری را با عربستان سعودی و آمریکا و اخیرا رژیم صهیونیستی آغاز کرده است. برخی تحلیلگران بر این باورند که سفر اخیر بن سلمان به پاکستان گرچه با استقبال سرد مردم این کشور روبه‌رو شد، اما ذوق‌زدگی برخی از مقامات سیاسی پاکستان حاکی از روابط پیچیده‌تری است که نشان از توافقات پشت پرده می‌دهد. در همین زمینه شاه‌محمود قریشی، وزیر خارجه پاکستان، همزمان با سفر محمد بن‌سلمان ولیعهد عربستان به این کشور در گفت‌وگو با نشریه الحیات گفته: عربستان نخستین کشوری بود که در رنج‌های ما در کنار پاکستان ایستاد و ما هیچ‌گاه فراموش نمی‌کنیم. ما از سفر محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان به اسلام آباد خرسند هستیم و پاکستان کشور دوم وی است و این افتخاری برای ما است.
این رویکرد در نوع تعاملات میان پاکستان با ایران نیز اثر گذاشته است.

نقش روشن عربستان و امارات در جنایت خاش
از سویی دیگر پاکستان یکی از مراکز تجمع آموزشی وهابیت و جریان تندروهای مذهبی است و رویه دانش‌آموختگان این مراکز آموزشی تقابل با جریان شیعی در منطقه است. نکته قابل تامل این‌که گرچه پاکستان خود از جمله کشورهایی است که از تحرکات و اقدامات تروریستی رنج می‌برد اما در برخی از موارد دست برخی از گروه‌های خرابکار و ستیزه‌جو را برای اقدامات ایذایی در شرق و غرب مرزهای خود باز گذاشته است. روشن و آشکار است که بسیاری از گروه‌های خرابکار و تروریست شبه مذهبی عمدتا از سوی کشورهایی مثل عربستان و امارات تامین مالی می‌شوند. بر اساس گزارشی هم که از سوی وزارت اطلاعات و سپاه ارائه شده، مسجل است که حمله تروریستی اخیر با حمایت اطلاعاتی عربستان و امارات انجام شده و مواد منفجره استفاده شده در این حادثه از خاک پاکستان وارد ایران شده‌اند.
در چنین شرایطی است که برخی تشکل‌های تروریست ضد انقلاب که با توجه به اشراف اطلاعاتی و امنیتی نسبت به عملکرد آنها امکان فعالیت‌های آزادانه در ایران را ندارند، زمینه تجمع و فعالیت خود در پاکستان را مناسب تشخیص دادند و با توجه به مساعدت‌های دستگاه‌های اطلاعاتی این کشور در آن سوی مرزهای شرقی ایران امکان حضور پیدا کرده‌اند. به‌واسطه همین مواجهه سهل‌گیرانه دولت‌های پاکستان با این گروه‌های تروریست، برخی از این گروه‌ها امکان انجام اقدامات خرابکارانه و تروریستی خود را در مناطق شرق ایران پیدا کرده‌اند. با این وصف ایران همواره سعی کرده همچنان وضعیت حسن همجواری با پاکستان را استمرار بخشد اما به نظر می‌رسد که ادامه این رویه باعث رعایت نکردن حق همسایگی از سوی پاکستان نسبت به ایران شده است. آنچه که در شرایط کنونی الزامی به نظر می‌رسد نوع واکنش قاطعانه ایران نسبت به حوادث و وقایع اخیر و یادآوری مسؤولیت پاکستان برای تعقیب و مجازات عوامل تروریستی است. در این باره البته راه‌های مختلف به نظر می‌رسد. برخی برآنند که با توجه به بی‌اعتنایی پاکستان به پیمان‌های امنیتی گذشته حق ایران برای تادیب تروریست‌ها باقی است و در موقع لزوم نظام جمهوری اسلامی می‌تواند ضرب شستی سنگین و قاطع به تروریست‌ها نشان دهد. در همین ارتباط چند روز پیش فرمانده کل سپاه و برخی مقامات ارشد نظامی به پاکستان هشدار دادند که اگر این کشور در مبارزه با گروه‌های ضد انقلاب و تروریستی همکاری نکند ایران وارد عمل می‌شود.
گروهی دیگر هم معتقدند که می‌توان با راهکارهای صریح‌تر در عرصه دیپلماسی، دولت پاکستان را وادار به واکنشی مناسب در قبال اقدام تروریستی کرد و برخی هم راهکارهای امنیتی را در مواجهه با اقدامات صورت گرفته مناسب می‌دانند. کارشناسان در گفت‌وگو با جام‌جم به بررسی هر کدام از گزینه‌ها در مواجهه با پاکستان پرداختند.

پیگیری محکومیت 3 کشور در عرصه جهانی
صباح زنگنه، کارشناس مسائل منطقه با اشاره به مسجل بودن نقش داشتن عربستان و امارات در حادثه تروریستی خاش به جام‌جم گفت: اولین گامی که باید برداشت اعتراض رسمی، کتبی و ارسال یادداشت رسمی به پایتخت‌های سه کشور پاکستان، عربستان و امارات است و باید در این اعتراض‌ها خواستار مجازات طراحان، آمران و عاملان این حادثه شد.
وی افزود: باید به پایتخت‌های این سه کشور هشدار داده شود اگر عاملان را مجازات نکنند و پایگاه‌های نیروهای تروریستی را تعطیل نکنند متحمل همه پیامدهای این حادثه و مجازات‌هایی که بر آن مترتب خواهد شد می‌شوند. به سازمان‌های بین‌المللی هم باید به طور رسمی اعلام کرد این حادثه تروریستی با همکاری عناصر امنیتی و اطلاعاتی این سه کشور صورت گرفته و ایران خواستار محکومیت و مجازات دولت‌های این سه کشور است و همچنین باید به سازمان‌های بین‌المللی اعلام کرد جمهوری اسلامی ایران حق پاسخگویی و مجازات طراحان، عاملان و آمران این عملیات را برای خود محفوظ می‌داند.
این کارشناس مسائل منطقه ادامه داد: در ابعاد مختلف منطقه‌ای هم باید همین هشدار و تذکر داده شود و تاریخچه این نوع حوادث که توسط عوامل منطقه‌ای این کشورها صورت گرفته با ذکر دقیق مشخصات، تاریخ و همکاران این نوع عملیات اعلام شود و در همه سازمان‌های حقوقی بین‌المللی پیگیری شود و ایجاد یک ساز و کار اجرایی مناسب برای جلوگیری از اقدامات این کشورها در حمایت از تروریسم منطقه‌ای و جهانی را پیگیری کرد.

گسترش روابط با رقبای پاکستان
جواد منصوری، تحلیلگر مسائل سیاسی با اشاره به مشکلات و معضلات اقتصادی پاکستان تصریح کرد: دولت این کشور طی چند دهه گذشته تلاش کرد با گسترش ارتباط با عربستان، آمریکا و حتی رژیم صهیونیستی بتواند با دریافت منابع مالی مشکلات خود را حل کند، اما این نوع تعاملات سودی برای پاکستان نداشته است.
وی افزود: پاکستان همچنان در پی آن است که از منافع دلارهای سعودی بهره بیشتری ببرد، اما این رویه باعث خواهد شد این کشور همچنان به عنوان مطیع بی‌چون و چرای اهداف سعودی در منطقه باشد.
این تحلیلگر مسائل سیاسی با بیان این‌که در حوادث تروریستی اخیر اهمال و سستی پاکستان در مواجهه با گروه‌های ضد‌انقلاب آشکار است خاطرنشان کرد: در چنین شرایطی ایران می‌تواند روابط نزدیک‌تری با همسایگان پاکستان نظیر هند و برخی کشورهای منطقه داشته باشد و این مساله حتما دولتمردان پاکستان را تحت فشار قرار خواهد داد و پاسخ مناسبی به بی‌توجهی این کشور به قول و قرارهای سابق با ایران خواهد بود.
منصوری در عین حال تصریح کرد مردم پاکستان همواره علاقه‌مند به استمرار دوستی با ایران بودند، اما دولتمردان این کشور در مسیری قرار دارند که برای جلب منافع مادی خود دست دوستی به سمت کشورهای دشمن و معارض جمهوری اسلامی ایران دراز کردند.

بی‌اعتنایی پاکستان بی‌پاسخ نخواهد ماند
ســـــــردار اسماعیل کوثــــــــــری، جانشین فرمانده قرارگاه ثارا... با اشاره به اهتمام ایران به برقراری روابط مسالمت‌آمیز با پاکستان تصریح کرد: دولتمردان پاکستان باید در قبال حسن‌نیت ایران اقدام مناسبی نشان می‌دادند، اما عملا و به‌رغم توافقات قبلی چنین اتفاقی نیفتاد.
وی با بیان این‌که دولت پاکستان باید در قبال تامین امنیت مرزهای شرقی ایران مسؤولیت پذیر باشد و اجازه ندهد تروریست‌ها از خاک این کشور برای اقدامات خرابکارانه خود استفاده کنند، گفت: نمی‌توان در مقابل بی‌عملی پاکستان در ایفای وظایفش بی تفاوت بود و انتظار سفت و سخت از همسایه شرقی، از جمله توقعات ایران است که تاکنون برآورده نشده است.
کوثری در عین حال خاطرنشان کرد: باید در قدم اول از پاکستان خواست مرزهای خود با ایران را امن کند و در مرحله دوم و در صورت نادیده گرفتن این خواسته قطعا ایران اقدام متقابل خود را انجام خواهد داد و ساکت نخواهد نشست.

فتاح غلامی

سیاسی