حمله ناجوانمردانه به مدافع مردم‌سالاری

مهدی کروبی در این نامه به طرح یکی از موضوعات مهم تاریخ انقلاب و وقایع مرتبط با جلسات شورای بازنگری قانون اساسی پرداخت و درباره طرح «انحلال مجلس از سوی رهبری» چنین عنوان کرد که این موضوع پس از انتخاب حضرت‌آیت‌ا... خامنه‌ای به عنوان رهبر از سوی برخی افراد در شورای بازنگری دنبال می‌شد. در این بخش از نامه کروبی آمده است: آنان در کنار دیگر اختیارات رهبری در اصل ۱۱۰ به دنبال احصا کردن امکان انحلال مجلس توسط این مقام بودند. لذا هماهنگی‌های لازم را صورت دادیم تا پیشنهاد انحلال مجلس رأی نیاورد که از این پیشنهاد عقب‌نشینی شد. از مرحوم آیت‌ا... خزعلی که هم قومی ما بود و رفاقت و دوستی دیرینه‌ای داشتیم شنیدم که آقای خامنه‌ای در مقابل پرسش وی که چرا این پیشنهاد در جلسه طرح نشد گفته بودند وقتی مطمئن شدیم این پیشنهاد زمینه‌ای برای رأی ندارد از طرح آن منصرف شدیم...خوشبختانه اختیار انحلال مجلس در زمره اختیارات رهبری احصا نشد در غیر این‌صورت احتمالاً مجالس سوم و ششم رسما منحل می‌شدند.

چنین ادعایی که البته با هدف زیر سوال بردن تلاش‌های رهبری در جهت احیای مردم‌سالاری دینی صورت گرفت با واقعیت‌های تاریخی همراهی و موافقتی ندارد و نه در مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی و نه در فضای رسانه‌ای و خاطرات به جا مانده از چهره‌های شاخص اساسا اشاره‌ای به موافقت رهبری با چنین پیشنهادی مطرح نشده و گزارش‌ها حاکی از مخالفت حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای با چنین پیشنهادی بود.

در این باره مراجعه به مشروح مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی راه گشاست.

اصل ماجرا از این قرار است که در جلسه هفدهم این شورا در 11 خرداد 68‌، آیت‌ا... محمد مومن، مخبر کمیسیون شماره 1 مربوط به رهبری و خبرگان در کمیسیون رهبری و مجمع تشخیص اصول تصویب شده از سوی آن کمیسیون را که مربوط به فصل هشتم و اصل 110 رهبری و خبرگان رهبری بود قرائت کرد. در بخش چهارم مربوط به وظایف و اختیارات رهبری مندرج در این اصل چنین آمده بود: منحل نمودن مجلس شورای اسلامی پس از موافقت مجمع تشخیص مصلحت نظام. در صورتی که این مجمع رجوع به همه‌پرسی را لازم بداند، رهبر پس از انجام همه‌پرسی‌، مجلس را منحل می‌کند.

آیت‌ا... مومن در توضیح بند چهارم گفت: در بند چهارم حق منحل نمودن مجلس را به رهبر دادیم که اگر دید از آن سیاست های اصیل اسلامی که برایش تعیین شده و خط‌مشی مشخص کنار می‌رود حق دارد منحل بکند. منتها برای این که باز محکم‌کاری بیشتری بشود اینجا علاوه بر مشورت، موافقت مجمع تشخیص مصلحت نظام را لازم دانستیم و حتی برای محکم‌کاری بیشتر گفته‌ایم اگر مجمع تشخیص مصلحت نظرش این است که ابتدا اقدام به انحلال بکند، بسیار خوب. اگر رهبر را مخیر گذاشت، رهبر اختیار دارد و اگر تعیین کرد که حتماً باید به همه پرسی رجوع کند اول رهبر باید همه‌پرسی را انجام بدهد و بعد اقدام به انحلال بکند.

بعد از سخنان وی، موافقان و مخالفان در رد یا تایید بندهای مربوط به اختیارات رهبری بویژه موضوع انحلال مجلس از سوی رهبری به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند. قرائن نشان می داد که چالش بر سر این موضوع و ادامه آن شاید به اختلافات جدی در میان کارگزاران و مدیران نظام می انجامید.

حتی در مجلس سوم که آن زمان در اختیار نیروی های چپ بود نیز با این طرح به مخالفت پرداختند و در 30 خرداد 68، 180 نماینده مجلس با امضای نامه‌ای خطاب به آیت‌ا... مشکینی رئیس شورای بازنگری قانون اساسی نگرانی خود را از طرح مساله انحلال مجلس شورای اسلامی در کمیسیون مسائل رهبری شورای بازنگری قانون اساسی ابراز داشته و خواستار حذف این موضوع از دستور کار شورای بازنگری شدند. در این بین برخی از اعضای شورای بازنگری قانون اساسی نیز با ارائه پیشنهادی با 13 امضا درخواست حذف همین بند را داشتند.

کمیسیون مربوطه البته با توجه به برخی نظرات مطرح شده در جلسات شورای بازنگری قانون اساسی تغییراتی را در بند مذکور داد و طرح پیشنهادی خود را ارائه کرد. بر مبنای پیشنهاد کمیسیون بند چهارم به این صورت درآمد: منحل نمودن مجلس شورای اسلامی پس از موافقت اکثریت مجمع تشخیص مصلحت در صورتی که این مجمع رجوع به همه پرسی را لازم بداند رهبر پس از انجام همه پرسی مجلس را منحل می‌کند. در فرمان انحلال تاریخ انجام انتخابات جدید که حداکثر 40 روز پس از انحلال صورت خواهد گرفت ذکر می شود.

نامه رهبر انقلاب به آیت‌ا... مشکینی

این پیشنهاد که در جلسه سی و دوم و در دهم تیر 68 ارائه شد البته در حد پیشنهاد باقی ماند چون روز پیش از آن آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی نائب رئیس شورای بازنگری قانون اساسی عنوان کرد که آیت‌ا... خامنه‌ای با ارسال نامه‌ای خطاب به آیت‌ا... علی مشکینی مخالفتشان را با بند مربوط به انحلال مجلس اعلام کردند.

متن نامه رهبر انقلاب در جلسه 33 و در 11 تیر 68 به شرح زیر قرائت شد:

حضرت آیت‌ا... مشکینی ریاست محترم شورای بازنگری قانون اساسی

با سلام و تحیت از آنجا که طرح مسأله حق انحلال مجلس برای مقام رهبری از سوی جمع کثیری از نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی و غیر آنان مورد حساسیت و اعتراض قرار گرفته است شایسته است که موضوع یاد شده از دستور کار شورای بازنگری حذف شود تا موجبی برای اختلاف نظر میان برادران در این جو صفا و صمیمیت بوجود نیاید. والسلام علیکم و علی جمیع الاخوه و رحمة‌ا... .
سیدعلی خامنه‌ای 10/4/68

از مجموع گزارش‌ها و اسناد مربوط به این رخداد تاریخی می‌توان نتیجه گرفت که اساسا رهبر انقلاب که همواره بر مردم‌سالاری دینی تاکید داشته و بیشترین صیانت‌ها را از حریم مردم‌سالاری دینی و رای مردم انجام داده‌اند، از ابتدا موافقتی با بحث انحلال مجلس نداشتند وحتی برای جلوگیری از اختلاف نظر در میان کارگزاران نظام مخالفتشان را با طرح چنین موضوعی در شورای بازنگری قانون اساسی اعلام کردند.