چه کسی در اینستاگرام است؟ من حقیقی یا من حقوقی؟

هر چند این دو ساحت از زندگی افراد را تا حدی می‌توان از یکدیگر تفکیک کرد اما این مساله به معنای جدایی کامل این دو از هم نیست.

درهم‌تنیدگی جایگاه حقوقی افراد با رفتارهایی که در زندگی شخصی صورت می‌دهند موضوعی است که سال‌ها مورد بحث و گفت‌وگو در جوامع مختلف بوده است.

با گسترش فناوری اینترنت و به دنبال آن اضافه شدن عرصه‌ای جدید به زندگی انسان‌ها، اتفاق دیگری نیز افتاد و آن هم چگونگی حضور افراد در فضاهای مجازی و شبکه‌های اجتماعی بود.

میل به نشان دادن «خود» جدای از این‌که حواشی و اتفاقات مختلفی برای انسان‌ها به وجود آورده است در مورد افرادی که جایگاهی حقوقی نیز دارند مساله را دو چندان کرده است.

مثلا یک وزیر یا یک نماینده مجلس را در نظر بگیرید.

طبیعتا آنها هم مانند همه مردم زندگی خصوصی دارند و درگیر غم و شادی‌های مختلف هستند یا حتی در مورد مسائل مختلف سیاسی و اجتماعی نظرات گوناگونی دارند اما آیا این افراد می‌توانند آزادانه و مانند سایر مردم بدون در نظر گرفتن جایگاهی که به لحاظ حقوقی در آن واقع شده‌اند، اظهارنظر کنند یا همه مسائل خصوصی خود را همچون یک فرد عادی جامعه در شبکه‌های اجتماعی منتشر کنند؟ قطعا خیر! هر چند این مساله نافی آزادی شخصی فرد است، اما واقعیت این است که رفتار فردی یک عضو یا وابسته به هر نهاد مستقیما با جایگاه او ارتباط دارد و نمی‌توان این دو را از هم تفکیک کرد.

آنچه امروز در فضای مجازی شاهدیم این است که برای افراد جامعه ما و بویژه کسانی که با ارگان‌ها، نهادها، سازمان‌ها و... در ارتباط هستند این مساله جا نیفتاده و با تصور تفکیک‌پذیر بودن جایگاه حقیقی و حقوقی حضوری غیرحرفه‌ای و گاهی اوقات غیرمسئولانه در فضای مجازی دارند که در تعارض و تضاد با شأن‌آنها است.

به نظر می‌رسد ورود ناگهانی و هجوم‌گونه شبکه‌های اجتماعی به جامعه ما سبب شده است که بایسته‌های استفاده از آن هنوز چندان برایمان نهادینه نشود. این هم بخشی از سواد رسانه است که باید بیشتر به آن توجه کرد.

فاطمه مصیبی

روزنامه‌نگار