زن خانه‌دار، خانه زن‌دار

می‌گوید: «من از آن زن‌ها نیستم که پیش‌بند ببندم و وقتم را پای اجاق گاز و ظرفشویی تلف کنم.»

می‌گوید: «انصاف نیست که من خسته و کوفته از سرکار برگردم و همه انتظار داشته باشند که لباس‌ها شسته و اتو شده و خانه تمیز و مرتب باشد.»

می‌گوید: «امروز خیلی خسته‌ام. وای! یادم رفت دخترم را ثبت‌نام کنم.»

می‌گوید...

سطرهای بالا شاید برای برخی خانواده‌ها و زوج‌ها آشنا باشد و هفته‌ای چندبار این دیالوگ‌ها را بشنوند، واقعیت این است که امروزه در مقایسه با کل تاریخ کشورمان زنان بیشتر از هر زمان دیگر در صحنه اجتماع و عرصه کار و تحصیل حضور پررنگی دارند و همین مساله حوزه خانواده را با مسائل و چالش‌های جدیدی روبه‌رو کرده است.

این‌که برای یک زن، خانه‌داری بهتر است یا کار در بیرون از خانه، بسادگی قابل قضاوت نیست و به شرایط و مولفه‌های بسیاری بستگی دارد که در هر خانواده‌ای متفاوت می‌نماید.

ما در این گزارش و با بهره گرفتن از دیدگاه‌های دو استاد یعنی دکتر محمدرضا شالبافان، روانپزشک و عضو هیات علمی‌دانشگاه علوم پزشکی ایران و دکتر شهلا اعزازی جامعه‌شناس و نویسنده کتاب «جامعه شناسی خانواده» به روایتی دست زده‌ایم که مزایا و معایب خانه‌داری و اشتغال را بر می‌شمرد و البته درصدد ارائه راهکارهایی برای کاهش آسیب‌های این دو هستیم.

در بیان دستاوردهای اشتغال زنان می‌توان به این موارد اشاره کرد:

کسب برخی مهارت‌های اجتماعی

بالا رفتن اعتماد به نفس

افزایش سطح آگاهی و تجربه

خارج شدن از یکنواختی زندگی و رهایی از برخی موارد افسردگی

حفظ نشاط و شادابی ظاهری و تطبیق خود با شرایط گوناگون محیطی و اجتماعی

برآورده شدن نیازهای مالی و افزایش نسبی سطح رفاه در خانواده

بهره‌مندی از قدرت درک اقتصادی و مدیریت بهتر خانه از نظر مالی و پس‌انداز

استقلال سریع‌تر فرزندان در انجام کارهای شخصی

کمک و همکاری اعضای خانواده در فعالیت‌های مربوط به منزل

اشتغال زنان، بویژه همزمان با اشتغال همسران ممکن است برخی پیامدهای منفی را در پی داشته است:

اختلال در ایفای نقش‌های خود در منزل و انتقال خستگی ناشی از کار به خانه

نداشتن آمادگی جسمی‌و روانی لازم و کافی برای برآوردن نیازهای جنسی خود و همسر

ارضای نیازهای روانی و عاطفی در بیرون از خانه

سستی روابط زناشویی با رسیدن به استقلال مالی در بعضی موارد

خطر پیری و مشکلات جسمانی زودرس در برخی مشاغل

احتمال آسیب پذیری اخلاقی زن بویژه در شغل‌هایی که ارتباط و مواجهه دائم با مردان نامحرم وجود دارد

کم شدن رفت و آمد با بستگان و دوستان و انزوای خانواده

انتقال اشتغالات ذهنی درباره مسائل کاری به فضای منزل

فقدان نظارت مستقیم بر فرزندان در منزل، محل اقامت و مدرسه

محرومیت فرزندان دختر خانواده از یک الگوی مناسب

کمرنگ شدن جایگاه پدر

دوگانگی در تربیت فرزندان با سپردن آنها به مهدهای‌کودک و برخی اقوام

کم شدن انگیزه ازدواج در زنانی که شغلشان از نظر فکری، عاطفی و مالی اقناع‌کننده است.

چند کلمه حرف حساب

اینجا اداره نیست: خانم‌های شاغل باید تا آنجا که ممکن است از آوردن و انجام کارهای مربوط به محل کار در منزل بپرهیزند تا وقتی که در خانه هستند حضور مفید و پررنگی داشته باشند و بتوانند نیازهای جسمانی، روانی و عاطفی یکدیگر را رفع کنند. برخی از روان‌شناسان معتقدند کیفیت حضور والدین از میزان حضور آنها در خانه مهم‌تر است.

مراقب باشید: گاهی زنان با انگیزه کسب درآمد، رسیدن به استقلال مالی و کمک به خانواده، گرفتار منت گذاشتن، سرزنش و تحقیر اعضای خانواده و بی‌مهری به همسرشان می‌شوند. این مساله در بیشتر موارد سبب ناراحتی، دلسردی و واکنش‌های منفی اعضای خانواده بویژه همسران می‌شود.

شغل مناسب: اگر زن به شغل خود علاقه‌ای نداشته باشد و در برابر آن احساس مسئولیت نکند، خیلی زود خسته شده و گرفتار فشار روانی می‌شود. حال اگر این خستگی را به اعضای خانواده منتقل کند چیزی جز آشفتگی در زندگی نصیبش نخواهد شد؛ بنابراین بهتر است فرد از همان ابتدا سراغ شغلی برود که به آن علاقه دارد، حتی اگر درآمدش کم است.

به‌عنوان چند پیشنهاد شغلی برای خانم‌ها مناسب است که این نکات در آن لحاظ شده باشد:

به تکالیف اصلی زندگی آنها یعنی خانه‌داری، همسرداری و مادری آسیبی نزند.

متناسب با ویژگی‌های شخصیتی، جسمانی و روانی بانوان باشد.

باعث خستگی بیش از حد و فرسایش روحی آنها نشود.

مورد علاقه آنها باشد.

محیط کار سالم و اخلاقی باشد.

در کاری که انتخاب می‌کنند، تخصص و تجربه داشته باشند و در صورت نیاز توانایی یادگیری مهارت‌های جدید را داشته باشند.

یک لحظه غفلت: زن و مرد باید در محیط کار، حریم نجابت را رعایت کنند و در تعامل با افراد نامحرم از صحبت‌های غیرضروری، درددل و شوخی کردن بپرهیزند. آنها باید بکوشند در صورت امکان از حضور در مشاغلی که محیط خلوت با نامحرم را فراهم می‌کند اجتناب کنند و همواره در برابر مرد همکار رفتاری باوقار، جدی و حتی متکبرانه داشته باشند. همچنین در کیفیت، رنگ، اندازه و جنس پوشش لباس و نیز آرایش خود حدود و حریم‌ها را رعایت کنند.

بامداد محمدی