نهاد ناآرام جهان

سال 1955 گروهی از عکاسان هلندی رقابتی بین‌المللی به نام world press photoرا برای نمایش کار خود به مخاطبان جهانی سازماندهی کردند. از آن زمان این مسابقه به معتبرترین رقابت عکاسی دنیا و تورهای نمایشگاهی در بیش از صد کشور در 45 کشور بدل شد. این رویداد تغییرات جهان را که همواره و به‌طور مداوم رخ می‌دهد بعلاوه چالش‌های ناشی از آن در قالب عکس‌ها به نمایش می‌گذارد.

آثار این نمایشگاه که بتازگی در گالری شماره یک فرهنگسرای نیاوران روی دیوار رفته است، یکی از نمونه‌های مهم و تاثیرگذار عکس‌هایی است که مخاطب خود را به تامل وا داشته و او را به فکر فرو می‌برد. این نمایشگاه عکس دربردارنده منتخب سه‌سال اخیر جشنواره عکس ورلد پرس فوتو است و هفته گذشته با حضور سفیر هلند، نماینده جشنواره ورلد پرس فوتو، مسئولان برگزاری و علاقه‌مندان به هنر عکاسی افتتاح شد.

هر چند عکس‌های به نمایش درآمده به اتفاقات مهم جهان در چند سال اخیر و همچنین مسائل زیست‌محیطی می‌پردازند، اما در میان آثار به‌نمایش درآمده بیش از هر چیز می‌توان اتفاقات تلخ کشور سوریه در جنگ با داعش و آنچه بر سر مردم جنگزده آمده را ـ از مهاجرت‌های ناخواسته و پرخطر در مسیرهای دریایی گرفته تا ویرانی خانه‌هایشان ـ مشاهده کرد.

در کنار این عکس‌ها و احساسات تلخی که در مخاطب بر‌می‌انگیزد، برمی‌خوریم به اتفاقی انسانی در یک عکس دیگر. پزشکی در حال مالیدن پماد سوختگی روی پوست یعقوب است. او نوجوانی 16ساله و عضو داعش و در بیمارستان الهساکا در منطقه تحت کنترل کردها در شمال غرب سوریه است. این بیمارستان توسط یگان‌های حفاظت از مردم اداره می‌شود و مخالف تهاجم‌های داعش است. اما در عکس منتشر شده در حال مداوای یک نیروی داعشی است.

ایوور پریکت، عکاس ایرلندی عکس‌هایی تاثیرگذار از اوضاع عراق در زمان جنگ با داعش ثبت کرده است. در یکی از عکس‌های او یکی از سربازان نیروهای ویژه عراق در غرب موصل به سمت نیروهای داعش تیراندازی می‌کند و در عکسی دیگر زنی به‌خاطر کشته شدن پسرش در حملات خمپاره‌ای در حال گریستن است.

چند عکس هم اختصاص دارد به اتفاقات روی داده در کشور پاکستان از جمله حمله‌های انتحاری و... .

آنها را جمال تراقای گرفته است و حال و هوای آشوب و تلخی بعد از انفجار یک انتحاری بخوبی در عکس مشهود است. پائولا برونشتاین، عکاس آمریکایی هم عکسی از کشور افغانستان را منتشر کرده است.

عکس زنی را نشان می‌دهد که در حال نگهداری از برادرزاده‌اش نجیباست. نجیبا حالا تقریبا خانواده اش را از دست داده و انفجار بمب در یک منطقه امن در کابل این اتفاق تلخ را رقم زده است.

شرق آسیا هم روزهای دشواری داشته که حالا عکس‌هایش با تمام تلخی و دردناکی شان در صورت مخاطب زل زده اند و خیره نگاهش می‌کنند.

پاتریک براون، عکاس استرالیایی در عکس‌هایش سراغ پناهجویان روهینگیایی رفته است. او از اجسادی عکاسی کرده که از آب بیرون کشیده شده‌اند. صاحبان آنها در حال تلاش برای فرار از میانمار بودند که قایقشان در نزدیکی یکی از شهرهای بنگلادش واژگون شده است. اتفاقات تلخی که بر مسلمانان روهینگیا از سوی مقامات کشور میانمار و برخی بوداییان گذشت برای همیشه در حافظه جهان ثبت شد.

یک عکاس استرالیایی با نام آدام فرگوسن به نیجریه رفته است و پرتره‌هایی را از دخترانی که توسط ستیزه جویان بوکو حرام ربوده شده بودند، ثبت کرده است. به این دختران مواد منفجره بسته و به آنها دستور داده بودند خود را در جاهای شلوغ منفجر کنند، اما آنها موفق به فرار شده و خود را نجات دادند. این گروه طی سال‌های اخیر ابتدا از کودکان به‌عنوان سلاح انتحاری و سپس از زن‌ها این استفاده را کرده است.

ماتیک زورمان از اسلوونی هم در عکسی کودکان پناهنده سوری را نشان می‌دهد که شنل بارانی بر تن دارند و در صف ثبت نام پریزیوو در کشور صربستان انتظار می‌کشند و تصویری تکان دهنده که آن را وارن ریچاردسون ثبت کرده است، کودکی سوری از طریق سیم خاردار به خانواده‌اش تحویل داده می‌شود، این پناهجویان موفق به گذر از صربستان به مجارستان شده‌اند. پس از این اتفاق هاست که مجارستان حصارهای بلندی در مرزهای خود می‌کشد تا امکان ورود این پناهجویان به کشورش را کمتر کند.

اما این تلخی‌ها تنها به آنچه در خاورمیانه رخ داده است، محدود نمی‌شود و ناامنی همیشگی جهان دامن کشورهایی را هم که هر چند به ظاهر امنیت دارند گرفته است. چهار عکس تاثیرگذار از حمله یک خودرو به پارلمان بریتانیا در مرکز لندن روی دیوار رفته که حواشی این اتفاق از جمله حمله مرد راننده با چاقو به مردم را نشان می‌دهد.

هر چند در این نمایشگاه به موضوعات زیست‌محیطی و برخی اتفاقات جذاب جهانی هم پرداخته شده است، اما بیش از هر چیز با ناامنی‌ها و تلخی‌های جهان امروز روبه‌رو هستیم. اتفاقاتی که نشان از حال و هوای دردناک و ناآرام جهان امروز دارد.

از اتفاقات جالبی که حالا عکس‌هایشان روی دیوار است، این که هر سال 28 دسامبر درشهر ایبی اسپانیا یک کودتای نظامی نمایشی اجرا می‌شود که در آن دو طرف به سوی هم آرد و تخم مرغ پرتاب می‌کنند و یک طرف کنترل شهر را به دست می‌گیرند و قوانین مضحکی را وضع می‌کنند که هر کس از آنها تخطی کند، جریمه می‌شود و در پایان روز جریمه‌ها هم به خیریه‌ها اهدا می‌شود.

همچنین معضلاتی چون تولید بی‌رویه زباله و دیگر نامهربانی‌های انسان با محیط و همچنین با همنوعانش نشان از آن دارد که جهان حال خوبی ندارد. ناآرامی‌ای که در نهادش بوده حالا مدام بیشتر و بیشتر اوج می‌گیرد و جهان را تبدیل به جای ناامن‌تری برای انسان و همه موجودات می‌کند.