کم‌کاری تیروئید، بیماری شایع و کم‌خطر

یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش شیوع کم‌کاری تیروئید در سال‌های اخیر، زیادشدن روزافزون بیماری خود ایمنی بر ضدتیروئید است. اکنون مشخص شده یکی از علل افزایش بیماری‌های خود ایمنی، کاهش تماس انسان‌ها با عوامل خارجی مثل میکروب‌ها و انگل‌هاست. سیستم ایمنی ما انسان‌ها برای مقابله با انواع میکروب‌ها طراحی شده است و وقتی ما میکروب‌ها را به طور کامل از زندگی حذف کنیم، این سیستم دفاعی در درازمدت دچار بی‌نظمی و در نهایت ایجاد آسیب به اجزای خودمان می‌شود.

از دلایل دیگر افزایش شیوع کم‌کاری تیروئید مصرف نمک اضافه است. سال‌ها قبل به خاطر کمبود ید و شیوع زیاد گواتر تصمیم گرفته شد به نمک خوارکی ید اضافه شود. اضافه شدن ید بسیاری از مشکلات ناشی از کمبود ید بخصوص در خانم‌های باردار و کودکان را کاهش داده است، ولی متاسفانه مصرف نمک در بسیاری از خانواده‌ها بیش از حد لزوم است. این مصرف زیاد نه‌تنها می‌تواند عامل افزایش فشار خون و سنگ کلیه باشد، بلکه به خاطر مصرف ید که در نمک مخلوط است می‌تواند شیوع هاشیموتو را ـ که همان بیماری خود ایمنی بر ضدتیروئید است ـ زیاد کند.

علائم این بیماری چیست؟ علائم بیماری خیلی معمولی است و بیشتر مواقع دیر تشخیص داده می‌شود. احساس خستگی، سرما،یبوست، خشکی و سردی پوست، پف‌آلودگی صورت و بدن و خواب‌آلودگی زیاد از علائم این بیماری هستند. اختلال در خونریزی‌های ماهانه در زنان نیزاز علائم مهم کم‌کاری تیروئید است.

با اندازه‌گیری هورمون‌های تیروئید، کم‌کاری تیروئید بخوبی قابل تشخیص است. خوشبختانه درمان هم سخت نیست. قرص لووتیروکسین که همان هورمون اصلی تیروئید است برای درمان این بیماری استفاده می‌شود. استفاده صحیح از این دارو بخوبی همه علائم بیماری را کنترل می‌کند. مصرف این دارو باید با فاصله از غذا و سایر داروها باشد و بهترین زمان مصرف صبحگاه و نیم ساعت قبل از صبحانه است. باید توجه کنیم دو تا سه ماه بعد از شروع این دارو، اثرات مفید آن ظاهر می‌شود، بنابراین نباید خیلی زود انتظار بهبود داشت و دست از مصرف کشید. از طرفی، اگر بیمار مصرف دارو را قطع کند زمان زیادی طول می‌کشد تا بدحال شود. یعنی اثرات دارو دیر ظاهر می‌شوند و دیر هم از بین می‌روند.

نکته اصلی و مهم که باید توجه شود این است که بیماری کم‌کاری تیروئید خیلی آرام و اندک اندک ایجاد می‌شود و بیشتر بیماران همان اوایل بیماری که علائم چندانی ندارند، متوجه بیماری می‌شوند و پزشک با انجام آزمایش آن را تشخیص می‌دهد. در مراحل اول، هورمون‌های تیروئید اندکی کم شده‌اند و فقط هورمون TSH بالاست که از مغز ترشح می‌شود و هورمون محرک تیروئید است. بیشتر بیماران در این مرحله تشخیص داده می‌شوند و علائم چندانی ندارند. در واقع علائمی مثل احساس خستگی و سرما بیشتر مواقع مربوط به کم‌تحرکی و بی‌حوصلگی است و بیماری تیروئید مسئول آن نیست. افزایش وزن نیز ربط زیادی به کم‌کاری تیروئید ندارد و اصولا مربوط به عدم تعادل خوراک و و ورزش است.

دکتر رضا کریمی

فوق‌تخصص غدد و متابولیسم