راه آزادی قدس از انتفاضه می‌گذرد

اقدامات ترامپ از ابتدای ورودش به کاخ سفید شگفتی بسیاری را به همراه داشت. خروج از معاهده پاریس، اجرای محدودیت‌های ضد مهاجرتی و... آیا به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی در ادامه ساختارشکنی‌های اوست؟

تصمیم اخیر ترامپ را نباید آنی و احساسی در نظر گرفت و به شخصیت او نسبت داد. سال‌ها بود که برای این تصمیم برنامه‌ریزی شده بود و طرحی کلان در ساختار سیاست خارجی ایالات متحده به‌شمار می‌رفت. اعلام این تصمیم بخشی از طرح سایکس ـ پیکو2 است که در آستانه صد سالگی طرح سایکس ـ پیکو برای بازتجزیه خاورمیانه مطرح شده است.

پس چرا ترامپ که روسای‌جمهور گذشته را به نوعی ترسو می‌خواند، تصمیم گرفت پس از 20 سال که کنگره طرح انتقال سفارت آمریکا به بیت‌المقدس را تصویب کرده بود، اجرایی کند؟ آیا پیش از این امکان چنین اقدامی برای آمریکایی‌ها فراهم نبود؟

این مسأله به ضعف مفرط جهان عرب در حال حاضر مرتبط است. غربی‌ها با این تصور که جهان عرب فروپاشیده و اتحاد میان مسلمانان وجود ندارد، دست به این اقدام بزدند. در طول سالیان گذشته آمریکایی‌ها تلاش کردند تا در اذهان عمومی جهان عرب، دشمن فرضی به نام جمهوری اسلامی را جایگزین دشمن اصلی یعنی اسرائیل کنند.

پیروزی جبهه مقاومت در گستره جغرافیایی منطقه نیز که پاکسازی جریان‌های تکفیری را در ژی داشت، سبب شد صهیونیست‌ها و آمریکایی‌ها احساس خطر کنند و برای جلوگیری و پیشروی جبهه مقاومت دست به چنین اقدامی بزنند.
یعنی آنها پیش‌بینی می‌کردند که با چنین واکنشی در مخالفت با این تصمیم مواجه شوند؟

واکنش جهان اسلام نشان می‌دهد ظاهرا آمریکایی‌ها دچار یک خطای محاسباتی شده‌اند. آنها تصور می‌کردند با یک خیزش زودگذر مواجه می‌شوند که بسرعت می‌توان آن را سرکوب کرد؛ اما ادامه، اعتراضات آنها را غافلگیر کرد.

اما این اعتراضات سبب نشد که آمریکا از تصمیمش کوتاه بیاید و پیش‌نویس قطعنامه مصر را که همه اعضای شورای امنیت پشت آن بودند، وتو کرد.

در واقع، آمریکا با این اقدام تمام قطعنامه‌های پیشین سازمان ملل در رابطه با مسأله فلسطین را زیر پا گذاشت. از سوی دیگر، با این اقدام، مذاکرات سازش‌کارانه که از زمان انور سادات آغاز شده بود و در کمپ‌دیوید، اسلو، مادرید، شرم‌الشیخ که بر راهکار دو دولتی تأکید داشتند نیز بی‌اثر شد. فرمان ترامپ نشان‌دهنده پایبند نبودن آمریکا به تعهداتش است و هیچ اطمینان و امیدی به روند به اصطلاح صلح در آینده وجود ندارد.

آمریکا درصدد است با انتقال سفارتش به قدس،‌ قبح اشغال بیت‌المقدس توسط صهیونسیت‌ها را بشکند؛ اما آنچه بیش از همه موجب نگرانی است، پیامدهای این تصمیم ترامپ است که برای جهان اسلام بویژه فلسطینیان خطرناک خواهد بود. احتمالا یهودی‌سازی قدس با سرعت بیشتری ادامه یابد و 400 هزار فلسطینی از کرانه غربی آواره شوند و به خارج از مرزهای فلسطین اشغالی رانده شده و به جمع دیگر آوارگان فلسطینی اضافه شوند.

به نظر شما چه اقدامی می‌تواند آمریکایی‌ها را از ادامه این روند بازدارد؟

آمریکا نمی‌تواند با اقدام یکجانیه به خواسته‌هایش برسد. در این مسیر ترامپ تلاش می‌کند در طول زمان، دیگر کشورهای غربی را که رابطه خوبی با ایالات متحده دارند با خود همراه کند. چگونگی عملی شدن اهداف آمریکا به ادامه واکنش مسلمانان، ملت فلسطین، کشورها و بازیگران منطقه‌ای بستگی دارد. آنچه امروز شاهد آن هستیم انتفاضه دیگری است. به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها به صهیونیست‌ها توصیه کرده‌اند این انتفاضه را با بردباری تحمل کنند و برای این که خون کمتری ریخته شود و واکنش دیگر ملت‌ها را به همراه نداشته باشد، سعی کردند با قیام فلسطینی‌ها به صورت نرم‌تری برخورد کنند. با وجود این، قیام انتفاضه فلسطینی‌ها ادامه دارد. در واقع، ادامه انتفاضه سرنوشت تصمیم ترامپ را مشخص خواهد کرد و در صورتی‌که افکار عمومی در جهان عرب بیدار شوند، طراحان منطقه‌ای و عربی که در اتخاذ این تصمیم نقش داشتند، مجبور به مقابله با آن می‌شوند.

با توجه به این‌که آمریکا در شورای امنیت پیش‌نویس قطعنامه مصر را که دیگر اعضای شورا به آن رأی داده بودند وتو کرد، آیا اجماع جهانی در مجمع عمومی سازمان ملل آمریکا را وادار به عقب‌نشینی می‌کند؟

موضعگیری آمریکا در شورای امنیت هزیه زیادی برای آمریکا داشت. کمتر زمانی در شورای امنیت شاهد اجماع همه اعضا روی مساله‌ای واحد بودیم که تنها یک کشور به تنهایی آن را وتو کند. این موضوع، رسوایی برای آمریکایی‌ها و پیروزی برای فلسطینی‌ها بود، اما ارجاع این موضوع به مجمع عمومی، تلاش آمریکا و صهیونیست‌ها را برای کارشکنی به همراه خواهد داشت. آنها تمام تلاش خود را خواهند کرد تا این موضوع مجددا در شورای امنیت یا سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشری دیگر مطرح نشود.

ولی اگر انتفاضه مردم فلسطین با همین قدرت و وحدتی که میان گروه‌های فلسطینی وجود دارد و حمایت مسلمانان ادامه یابد و به همین شدت پیش رود، آمریکایی‌ها از مواضع خود عقب خواهند نشست. پیروزی انتفاضه قطعا در سرنوشت قدس اثر خواهد داشت.

نکته بسیار مهم این است که تا چه اندازه آمریکا،‌ رژیم صهیونیستی و کشورهای وابسته به بلوک ایالات متحده در برابر واکنش مسلمانان آسیب‌پذیر بودند.

تمام تلاش‌های سالیان سال آنها که برای عادی‌سازی روابط کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی و شکستن قبح این اقدام صورت گرفته بود و همچنین کوشش‌های مستمر آنها برای جایگزینی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان دشمن فرضی جهان عرب به جای رژیم اشغالگر قدس به عنوان دشمن اصلی مسلمانان، با واکنش مسلمانان و انتفاضه مردم فلسطین نقش بر آب شد.

کمیل انتظاری

جهان