مدیریت جنگل در برابر بحــران آب

خوشبختانه کشورهای سراسر دنیا به فکر حفظ جنگل‌های خود در برابر خشکسالی افتاده و با مدیریت جنگل، دست به اقدامات مفیدی زده‌اند. از جمله این اقدامات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

استرالیا

استرالیا، خشک‌ترین قاره مسکونی است که به داشتن جنگل‌های منحصربه‌فرد اوکالیپتوس و اقاقیا معروف است. خاک این کشور بسیار پرنمک است، اما مواد معدنی بویژه فسفر کمی دارد. جنگل‌های این قاره به دلیل باران کم در معرض تخریب هستند. از طرفی بخش اعظمی از پوشش گیاهی بومی استرالیا، از اواخر قرن 18 و اوایل قرن 19 به منظور کشاورزی از میان برداشته شد.

حفاظت از اکوسیستم‌های جنگل و ارزش‌های محیط زیست در استرالیا برای حفظ جنگل بسیار مهم است. استرالیا از نظر تنوع گیاهی و حیوانی بسیار غنی است و در این منطقه گونه‌هایی یافت می‌شود که در دیگر نقاط جهان وجود ندارد. 80 درصد گونه‌های گیاهان، پستانداران، خزندگان، قورباغه و ماهی‌های این سرزمین، فقط در استرالیا یافت می‌شوند.

حفظ این گونه‌ها به حفظ جنگل کمک می‌کند و روشی برای مقابله با بحران آب محسوب می‌شود؛ بنابراین آنها در این زمینه برنامه جامعی در سیاست‌های مدیریت جنگل خود دارند. از این برنامه‌ها می‌توان به فراهم آوردن زیستگاه‌های مهم برای گونه‌های خاص گیاهی و حیوانات و همچنین تولید گیاهانی که سریع رشد کرده و در محصولات چوبی به کار برده می‌شوند، اشاره کرد.

چین

چین دارای متنوع‌ترین شرایط آب و هوایی و اکوسیستم‌های جنگلی است، از جنگل‌های برفی در شمال گرفته تا جنگل‌های باران‌زای استوایی در جنوب. به همین دلیل چین از نظر الگوهای جنگلی در دنیا، منحصربه‌فرد است. از طرفی به دلیل جنگ‌های متعدد، رشد بیش از حد جمعیت و استفاده فراوان از منابع جنگل‌ها، پوشش جنگلی در چین، نسبت به گذشته بسیار کاهش نشان داده است. این کشور برای بهبود کیفیت زیست‌محیطی و مراقبت از جنگل‌ها که به نوبه خود در حفظ منابع آبی موثر است، برنامه‌های جنگل‌زایی و توسعه پوشش‌های گیاهی متنوع ترتیب داده است.

همچنین در کنار این برنامه‌ها، بشدت به حفظ جنگل و پوشش‌های گیاهی موجود پرداخته است. آنها به منظور توقف استفاده از منابع آبی و فرسایش خاک، برخی از زمین‌های کشاورزی را به جنگل تبدیل کرده‌اند.

اتیوپی

بزرگ‌ترین برنامه حفظ جنگل در منطقه اورومیا واقع در اتیوپی در حال اجراست. این کشور در جهت کاهش جنگل‌زدایی و کاستن از انتشارات گازهای گلخانه‌ای، بودجه‌ای مناسب در اختیار کارشناسان قرار داده است. آنها شروع به کاشت درختانی کردند که در برابر خشکسالی مقاوم هستند. همچنین محصولاتی مانند فلفل سبز، پیاز و سیب زمینی کاشتند که براحتی رشد می‌کنند و برای برداشت زیاد این محصول نیازی به جنگل زدایی نیست. از طرفی برای برطرف کردن نیازشان به الوار یا اهداف پزشکی، گیاهانی مانند اوکالیپتوس و گیاهان غیربومی که رشد سریعی دارند، کاشتند.

آرژانتین

استفاده بی رویه از الوار و همچنین چرای بسیار دام، جنگل‌های این کشور را دچار مشکل و البته تغییرات آب و هوا و گرم شدن کره زمین نیز آنها را با کم‌آبی مواجه کرده است. مسئولان این کشور به منظور پیشگیری از تخریب بیشتر، شروع به کاشت درختان با رشد سریع و مقاوم در برابر آب و هوای گرم کرده‌‌اند. همچنین اقداماتی ترتیب داده‌اند تا مخازن آب از آلودگی محفوظ بمانند و درضمن از حوضه‌های آبریز بدرستی استفاده شود. جنگل‌زدایی را کنترل کرده و با اقدامات پیشگیرانه جلوی آتش‌سوزی‌های ناخواسته را گرفته‌اند. روش‌های صحیح چرای دام‌ها را به دامداران آموزش داده و از چرای بیش از حد آنها به منظور حفظ پوشش گیاهی جلوگیری می‌کنند.

برزیل

در برزیل، بین جنگل و آب، ارتباط بسیار محکمی وجود دارد. بزرگ‌ترین زیست بوم برزیل، آمازون است. مساحت جنگل‌های باران‌زای آمازون 5/5 میلیون کیلومترمربع است و بین 9 کشور تقسیم شده است.

بخش اعظم این جنگل در برزیل قرار دارد. در این کشور زیست بوم‌های متنوع دیگری نیز وجود دارد. به دلیل ارتباط نزدیک بین جنگل و آب در این کشور، قوانین محکمی در خصوص آنها وضع شده است.

به موجب این قوانین، تمام مناطق روستایی، چه دولتی و چه خصوصی باید 20 تا 80 درصد ـ بسته به منطقه مورد نظر ـ پوشش گیاهی بومی خود را حفظ کنند. این مناطق بیشتر اطراف جریان‌های آبی یا چشمه‌ها یا مجموعه‌های آبی طبیعی دیگر قرار دارند. از طرفی برنامه‌هایی ترتیب داده شده که اطراف رودخانه‌ها تمرکززدایی شود تا بتوانند از محیط زیست و مجموعه آب‌ها بهتر حفاظت کنند.

منبع: unesdoc.unesco.org

مترجم: نادیا زکالوند