بیت‌کویـن در مسیر توسعـه

زمانی را که بیت‌کوین شروع شد یادمان می‌آید و این‌که چطور برخی سراغ آن رفتند و روزنامه‌نگاران درباره آن نوشتند. شاید آن زمان به نظر می‌رسید بیت‌کوین موضوعی مانند صدها موضوع پر سروصدای دیگر است. منتها در این ده سال این موضوع نه‌تنها به حاشیه نرفت، بلکه هر روز حجم خبرها بیشتر شد. به‌مرور حتی رسانه‌های تخصصی درباره بیت‌کوین تولید شد و این روزها متخصصانی وجود دارند که تخصصشان بیت‌کوین است. همه این‌ها در کمتر از ده سال اتفاق افتاد و باورکردنی نیست. همین‌ها این موضوع را برای ما یعنی نسل موبایل جذاب‌تر می‌کند. احتمالا ما اولین نسلی هستیم که طلای دنیای خودمان را خلق کرده‌ایم.

فناوری به مثابه طلا

برای درک بیت‌کوین بهترین راه این است که بیت‌کوین را مانند طلا ببینیم. بیت‌کوین را باید استخراج کرد، مثل طلا. حجم بیت‌کوین محدود است، مثل طلا و بیت‌کوین ارزشش را از اعتباری می‌گیرد که مردم جهان درباره آن توافق کرده‌اند. همان‌طور که در زمان‌های دور به‌جای اسکناس مردم از سکه‌های طلا استفاده می‌کردند بیت‌کوین این قابلیت را دارد که به‌عنوان سکه هم استفاده شود. بیت‌کوین و طلا در دو چیز تفاوت دارند: تاریخ و ملموس بودن. طلا تاریخی طولانی دارد و ملموس است. بیت‌کوین تاریخی کمتر از 10 سال دارد و ملموس نیست. از بین این دو هم شاید فقط تاریخ است که مهم است؛ وگرنه امروز شاهد رشد کسب‌وکارهای نرم‌افزاری هستیم که نمی‌شود به محصول آنها دست زد و هیچ‌چیز ملموسی ندارند؛ مثلا اوراکل که بزرگ‌ترین شرکت نرم‌افزارهای دیتابیس در جهان است هیچ‌چیز ملموسی ندارد، اما همه می‌دانند این شرکت چه قدرت بزرگی در زمینه نرم‌افزار دارد. طبیعی است قدیمی‌هایی که مدل‌های ذهنی مدرنی ندارند نمی‌توانند قبول کنند بیت‌کوین که ملموس نیست مثل طلا باشد. چه آنها قبول کنند و چه نکنند بیت‌کوین امروز بیش از هر زمان دیگری جدی شده است.

قانون‌پذیری بیت‌کوین

درباره بیت‌کوین باید بدانید که این اولین دستاورد بشری در دنیای دیجیتال است که مرزبندی‌های سیاسی درباره آن مصداق ندارد؛ یعنی شما وقتی از بیت‌کوین استفاده می‌کنید اصلا مهم نیست در کجای این جهان زندگی می‌کنید؛ شهروند چه کشوری هستید؛ چه دینی دارید و از چه قوانینی پیروی می‌کنید. برخی از رسانه‌های فارسی‌زبان به‌اشتباه می‌نویسند بیت‌کوین در روسیه و چین غیرقانونی است. این خبرها اشتباه است؛ چین و روسیه اتفاقا جزو پیشروترین کشورها در زمینه بیت‌کوین هستند و به همین دلیل قوانینی هم در این زمینه وضع کرده‌اند.

برخی به‌اشتباه تصور می‌کنند چون برای داشتن یک کیف پول بیت‌کوینی هیچ عملیاتی KYC یا شناخت مشتری انجام نمی‌شود پس بیت‌کوین قانون‌پذیر نیست. برای درک رابطه قانون و بیت‌کوین برمی‌گردم به جمله ابتدای این نوشته. بیت‌کوین دقیقا مانند طلا است. کسی که صاحب طلاست هنگام خریدوفروش می‌تواند محرمانه این کار را انجام دهد. منتها قاعده برای خریدوفروش طلا چیست؟ طبق قانون فروشنده فاکتور می‌دهد. وقتی شما برای فروختن طلا می‌روید باید آن فاکتور را ارائه دهید. شما می‌توانید ناشناس و از طریق دست‌فروش‌های میدان فردوسی، دلار و هر ارز دیگری را هم بخرید. منتها اگر بخواهید قانونی رفتار کنید باید به صرافی‌های مجاز بروید و برای خریدوفروش لازم است کارت ملی ارائه کنید.

وقتی صحبت از قانون در زمینه بیت‌کوین می‌کنیم، به‌هیچ‌وجه منظورمان این نیست که ماهیت غیرمتمرکز بیت‌کوین را تحت تأثیر قرار دهیم. بهترین راه در مقابل بیت‌کوین این است که دولت آن را به رسمیت بشناسد. همان‌طور که فیزیکدان‌ها معتقدند نور هم ماهیت موج گونه دارد و هم ماهیت کوانتومی، احتمالا باید به این نتیجه برسیم که بیت‌کوین گاهی یک ارز است که در مبادلات استفاده می‌شود و گاهی مانند طلا یک کالاست که به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری مطرح می‌شود. پس اگر دولت بخواهد در زمینه بیت‌کوین ورود کند بهترین کار این است که بیت‌کوین و ماهیت دوگانه‌اش را به رسمیت بشناسد.

خلافکارها همیشه منتظرند

طبیعی است که اگر با ریال، طلا و ارزهای مختلف کار خلافی انجام شود مثل خریدوفروش مواد مخدر، این موضوع ارتباطی به پولی که استفاده‌شده ندارد. بیشتر مردم هم برای انجام اعمال خلافکارانه سراغ بیت‌کوین نمی‌روند. برخی می‌خواهند از بیت‌کوین به‌عنوان یک ارز در مبادلات استفاده کنند و برخی به آن به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری نگاه می‌کنند. مهم این است که دولت زمینه‌ای را فراهم کند که افراد با اطلاعات واقعی از بیت‌کوین استفاده کنند. طبیعی است عده‌ای خلافکار هم برای خلافکاری‌هایشان سراغ این ابزار می‌روند؛ همان‌طور که خلافکارها همین امروز هم از دلار، ریال و طلا استفاده می‌کنند. البته برخی از دولت‌ها اخیرا به فکر راه انداختن‌های ارزهای رمزنگاری‌شده بومی یا ملی هم افتاده‌اند. در آخرین مورد دولت امارات emCash را راه انداخت که می‌توان به آن هم توجه کرد. در هر حال زمان به سرعت در حال از دست رفتن است.

رضا قربانی

ضمیمه کلیک جام‌جم