انتخابات اسلامی انتخابات اخلاقی

رعایت اصول عقلانی و مبانی حقوقی و ارزش‌های اخلاقی بویژه در حوزه عمل سیاسی از سوی بزرگان دین تاکید بسیاری شده تا بر این مبنا از فروپاشی اخلاقی و امنیت روحی و روانی جامعه جلوگیری شود. آموزه‌های قرآنی همان‌طور که از سوی پیامبر(ص) به اشکال مختلف مورد تاکید قرار گرفته، بر رعایت اخلاق تاکید دارد و اسلام و قرآن می‌کوشند تا انسانیت و شرافت انسانی را حفظ و تعالی بخشند و بر این اساس اخلاق انتخاباتی به عنوان یک مساله محوری در کنار اصول دیگر مورد تاکید و توجه قرار گرفته است.

محمدتقی رهبر، امام جمعه موقت اصفهان و نماینده پیشین مجلس تاکید دارد که رعایت اخلاق اسلامی بنیان نهضت اسلام است و رعایت شئون اسلامی، ادب و پرهیز از نابسامانی‌ها اصول آموزه‌های دینی ما محسوب می‌شود،‌ وی در گفت‌وگو با جام سیاست به آموزه‌های دین اسلام درخصوص رفتار نامزدهای انتخاباتی پرداخته که می‌خوانید.

در بحث اصول اخلاق انتخاباتی دروغ نگفتن، تهمت نزدن و غیبت نکردن چقدر می‌تواند به مردم و کاندیداها در امر انتخاب آگاهانه کمک کند؟

اولا جایگاه اخلاق در اسلام آنجاست که پیامبر گرامی اسلام در حدیث معروفی می‌فرمایند: من مبعوث شدم که مکارم اخلاق را به کمال و نهایت برسانم. لذا رعایت اخلاق اسلامی که بنیان نهضت اسلام است یعنی انسان‌سازی، رعایت شئون اسلامی، ادب و پرهیز از نابسامانی‌ها اصول آموزه‌های دینی ما محسوب می‌شود. پیامبر اکرم می‌فرمایند: شما با اموال و دارایی‌تان نمی‌توانید مردم را پوشش دهید، اما با اخلاقتان می‌توانید مردم را پوشش دهید. یعنی اخلاق می‌تواند سرمایه گرانسنگی برای پوشش دادن جامعه و جذب دل‌ها و پیشبرد اهداف عالیه انسان باشد. ما می‌گوییم سیاستی که منشا الهی و دینی دارد طبیعتا باید اخلاق در آن حرف اول را بزند، اما در سیاست ماکیاولیستی چنین قاعده‌ای وجود ندارد و هدف وسیله را توجیه می‌کند و برای رسیدن به هدف از هر دروغ و نیرنگ و... می‌توان استفاده کرد. در اسلام، سیاست ماکیاولیست‌ها مردود است و برای پیش بردن هدف با اخلاق بد، دروغ، نیرنگ، مکر و فریب باید مبارزه کرد. امیرالمومنین در نهج‌البلاغه که کتاب زندگی برای مسلمانان است در بخشی که یکی از یاران امیرالمومنین می‌گفت، ببینید معاویه چطور عمل می‌کند و مردم را با پول و مکر و نیرنگ می‌خرد و چنین و چنان می‌کند، ایشان می‌فرمایند: به خدا قسم معاویه از من داناتر و هوشیارتر نیست، اما او مکر و نیرنگ می‌کند و من به‌عنوان کسی که باور به اسلام و دیانت و خدا و معارف الهی دارد از مکر و نیرنگ بیزارم. این بیزاری از مکر و نیرنگ و دروغ در زندگی امیرالمومنین نمونه‌ای است که مسلمانان باید در اخلاق سیاسی از رفتار‌های ماتریالیستی یا اومانیستی و مادیگری پرهیز کنند و سیاستمداران اخلاق را الگوی خود قرار دهند. با توجه به این‌که انتخابات نزدیک است شرط عقل و دین است که کاندیداها و هوادارانشان اصول اخلاق را رعایت کنند و آزادانه از برنامه‌ها، فکرها و طرح‌های خودشان سخن بگویند، اما از گوشه زدن، تهدید کردن و پیدا کردن سوژه‌ برای تخریب دیگری بپرهیزند. چون این رفتار با اخلاق اسلامی وفق ندارد و تخریب هر انسانی گناه و جنایت است و کسی که این راه را می‌رود نه‌تنها دیگری را تخریب کرده بلکه خود را هم تخریب می‌کند. انسان وقتی به کسی فحش بدهد اول خودش را تنزل داده و پایین آورده تا کسی را که خطاب قرار داده، لذا انسانی که با فساد اخلاقی و بدرفتاری وارد هر عرصه‌ای بشود خود را خراب کرده است. بنابراین سفارش جدی اسلام این است که ما قبل از هر چیز مسلمانیم و وامدار خون شهدا و باید صداقت و امانت را از شهیدانمان یاد بگیریم که با خون خودشان اسلام را برای ما پاسداری کردند و ما امروز وارث حرکت آنان هستیم و اگر کاندیدا‌ها و هواداران آنان ذره‌ای برخلاف این مسیر عمل کنند نه‌تنها با خون شهدا و اسلام دشمنی کرده‌اند بلکه با آبروی مسلمانان نیز بازی کرده‌اند. لذا امیدواریم این اصول مدنظر قرار بگیرد و اقدامات ما آب به آسیاب دشمن نریزد.

رعایت اخلاق از سوی کاندیدا‌ها و هوادارانشان تا چه اندازه در آسایش و امنیت کشور تاثیر می‌گذارد؟

در فتنه 88 اتفاقاتی افتاد که هنوز که هنوز است استکبار جهانی و سران آنها از این غائله سوءاستفاده می‌کنند. ما باید بدانیم که خداوند، ما را می‌بیند لذا وظیفه داریم که هم خدا را راضی کنیم هم خلق را دلگیر نکنیم و آب به آسیاب دشمن نریزیم. براین مبنا باید درست عمل کنیم، شان و شخصیتمان را حفظ کنیم و هرکس که رئیس‌جمهور شد به کمک او برای پیشبرد اهدافی که مردم به آن رای داده‌اند بشتابیم.

چه تذکری برای این‌که کاندیداها و ستادهای انتخاباتی‌ و هوادارانشان حفظ حرمت رقیب را داشته باشند دارید؟

حفظ حرمت افراد در مناظره‌ها و گفت‌و‌گو‌ها از اهمیت بالایی برخوردار بوده و بهتر است رقبا در سخنان و صحبت‌هایشان از کنایه و گوشه زدن به یکدیگر پرهیز کنند و حتی مواردی را که از طرح آن ابا دارند با کنایه نیز اشاره ننمایند تا مبادا شائبه تخریب افراد ایجاد شود. بهتر است نامزدهای انتخاباتی به طرح برنامه‌های خود در تبلیغاتشان بپردازند و اجازه دهند وجدان عمومی براحتی دست به انتخاب بزند. در مناظره‌های گذشته اتفاقات بدی روی داد و بسیاری از نابسامانی‌ها از آنجا شروع شد، لذا باید از تجارب تلخ گذشته درس بگیریم و مواظب باشیم برخلاف مسیر اخلاق اسلامی عمل کردن؛ ضمن این‌که خدا را ناراضی می‌کند وجدان عمومی را جریحه‌دار می‌کند، دشمنان را خوشحال می‌کند که توانستند از فرصت‌های اختلاف‌های ما استفاده کنند. سیاستمداران ماهم باید دیانت و کیاست داشته باشد تا بدانند چطور باید عمل کنند، خلاصه این‌که امتحان بزرگی در راه است و نباید نقطه سیاهی در پرونده کسی ثبت شود.

مرز بین نقد و تخریب چیست؟

غیبت، تهمت ناروا و تحریم حقایق از عوامل تخریب و تضعیف‌کننده افراد است، ‌پخش شبنامه و نادیده گرفتن اقدامات مثبت افراد و بیان کاستی‌های موجود که همه بر آن آگاهی دارند، می‌تواند زندگی افراد شایسته را با نابودی مواجه کند، اما در عوض بیان اقدامات مثبت در کنار برنامه‌هایی که باید تدوین می‌شد می‌تواند کم و کاستی‌های موجود را یادآوری نماید تا در برنامه هر دولتی قرار گیرد.

توجه به توصیه‌های رهبر معظم انقلاب در مسیر انتخابات چقدر می‌تواند بر بهتر برگزار شدن آن تاثیر بگذارد؟

کسانی که مدعی ولایتمداری هستند و می‌گویند ولایتمدار هستیم، باید به سفارشات و توصیه‌ها توجه کنند و دغدغه‌هایی را که ولی‌امر دارند مدنظر داشته باشند. کسانی که راست می‌گویند و ولایتمدار هستند باید به حرف‌های آقا گوش دهند. در این کشور همه می‌گویند ولایتمداریم ان‌شاءالله که راست بگویند و اگر راستگو باشند باید از رفتارهای نابسامان، تخریب‌کننده و تحریف‌کننده دوری کنند.

مطبوعات و رسانه‌ها چه تاثیر و نقشی در رعایت اخلاق انتخاباتی دارند؟

مردم وقتی روزنامه یا مجله را نگاه می‌کنند اول به تیترهای انتخاباتی این روزها توجه می‌کنند. این تیترها نباید تحریف‌کننده باشد و باید با واقعیات همراه باشد و در آنها تهمت ناروا و گوشه زدن نباشد. رسانه‌ها در بهتر شدن اخلاق اسلامی و سیاسی نقش اساسی دارند لذا چه رسانه‌، چه مطبوعات و چه سخنوران و... هر که در هرکجا هستند بهتر است حرف و دلایل خود را با منطق بگویند و بگذارند وجدان عمومی راضی باشد و آسیب نبیند.

گفت‌وگو :‌فاطمه امیری