تحریم کاریکاتوریست‌های ایرانی از جایزه

در سال‌های اخیر از میان هنرهای مختلف، این کاریکاتوریست‌های کشورمان بوده‌اند که بیش از حد انتظار درخشان ظاهر شده‌اند و جوایز بسیاری را از جشنواره‌های بین‌المللی تصاحب کرده‌اند. حالا دیگر تقریبا هر روز خبری می‌رسد که فلان کاریکاتوریست کشورمان در جشنواره‌های معتبر بین‌المللی حائز رتبه شده است. نام کاریکاتوریست‌های کشورمان دیگر چنان در جایزه‌های جهانی آشناست که در بسیاری از این رویدادهای هنری، نه‌تنها برگزیده می‌شوند، بلکه حتی به عنوان داور حضور می‌یابند.

با این حال شاهدیم که به دلیل تحریم‌های ظالمانه غربی‌ها، حتی هنرمندان جهانی ما هم قربانی می‌شوند و با وجود موفقیت در جایزه‌های کاریکاتور، نمی‌توانند هدایای خود را دریافت کنند. این اتفاق وقتی درخور تامل‌تر می‌شود که برخی از هنرمندان کشورمان که اخیرا در جشنواره‌های معتبر جهانی کاریکاتور مقام کسب کرده‌اند، می‌گویند که نتوانسته‌اند جوایز نقدی خود را دریافت کنند.

هنرمندان به صرافی‌ها متوسل می‌شوند

سیدعلی میرایی، کاریکاتوریست کشورمان یکی از این هنرمندان است. او جوایز زیادی در جشنواره‌های جهانی تصاحب کرده که در دریافت آن با مشکل روبه‌رو بوده است. میرایی به خبرنگار ما می‌گوید: آخرین مورد، کسب جایزه طلایی سیکاکوی کره جنوبی بوده است که جایزه‌ام را ندادند. در همین جشنواره سه سال قبل مدال برنز را بردم که آن هم به دستم نرسید. جایزه نقدی مدال طلای این جشنواره هزار دلار و جایزه مدال برنزش 300 دلار بود.

او اظهار می‌کند: از برخی جشنواره‌ها جایزه‌ام را با مصیبت گرفتم. مثلا دو سال پیش در جشنواره پیراسیکابای برزیل جایزه اول سیاسی را بردم که تقریبا معادل 2000 دلار می‌شد و وصول آن مکافات داشت. از من شماره حساب می‌خواستند که به دلیل تحریم‌ها نمی‌توانستم حساب باز کنم. آخر سر هم متقاعد شدند به حساب یک صرافی پول بریزند. برگزارکنندگان جشنواره در تسلط به زبان خیلی ضعیف بودند. مثلا وقتی می‌گفتم شماره رسید را بدهید که به صرافی ارائه کنم، متوجه منظورم نمی‌شدند. آخر سر هم که شماره رسید را از آنها گرفتم به صرافی نشان دادم، صرافی هم درصدی برداشت و پولم را داد. تازه این خوش‌شانسی من بود که صرافی با من همکاری کرد.

این کاریکاتوریست ادامه می‌دهد: دو سال پیش در یک جشنواره در ازمیر ترکیه جایزه دوم را بردم. حضوری دعوتم کرده بودند. رفتم، اما جایزه‌ام را نمی‌دادند. متولی جایزه شهرداری ازمیر بود. می‌گفتند باید حساب بانکی بدهی. رفتم در بانک‌های ترکیه حساب باز کنم، می‌گفتند باید رسید مالیاتی داشته باشی. بعد شانسم را در بانک‌های جهانی امتحان کردم. گفتند برای شهروندان عراقی و سوری و ایرانی بانک‌های جهانی نمی‌توانند حساب باز کنند. آخر سر به یکی از شهروندان ترکیه اعتماد کردم و حساب او را دادم و او هم از طریق یکی از بانک‌های خودمان پول را برایم حواله کرد. این موضوع مشکلات زیادی برای ما ایجاد می‌کند. آن شهروند می‌توانست پول مرا بخورد، اما کمک کرد. تازه جدای از این در این میان باید خیلی کارهای دیگر مثل ترجمه رسمی گذرنامه هم باشد. جالب است برنده دیگری که در همان ازمیر از بلغارستان آمده بود، اصلا وارد این مشکلات نشد. فقط یک شماره حساب داد و به جایزه‌اش رسید.

میرایی درباره نقش خانه کاریکاتور در رفع مشکلات این‌چنینی کاریکاتوریست‌ها می‌گوید: خانه کاریکاتور هم کاری نمی‌تواند بکند. بارها شده کمکمان کرده‌اند. مثلا برای همین جشنواره پیراسیکابای برزیل به آقای شجاعی طباطبایی، رئیس خانه کاریکاتور متوسل شدم. ایشان ارتباطاتی با آنها داشت و لطف کرد و به آنها ایمیل زد، اما ابزار قانونی نداشتیم.

حتی عدم اعطای جوایز نقدی به برگزیدگان کشورمان در رویدادهای جهانی تا آنجا پیش رفته که این شبهه به وجود آمده برگزارکنندگان جشنواره‌های بین‌المللی شاید با علم بر تحریم‌های بانکی ایران، هنرمندان کشورمان را انتخاب می‌کنند تا جوایز آنها را ندهند.

میرایی در این‌باره می‌گوید: برگزارکنندگان این جشنواره‌ها می‌توانند جوایز را ندهند، ولی واقعا این‌طوری نیست. مثلا همین جشنواره پیراسیکابای برزیل درنهایت جایزه مرا داد، اما بعضی جشنواره‌های بلوک شرق و یا چینی ممکن است از این کارها کنند. کمااین‌که پارسال در چین جایزه بردم، اما به من ایمیل زدند و گفتند به دلیل مسائل بانکی نمی‌توانند جایزه‌ام را بدهند و معادلش برای من صنایع دستی فرستادند.

خانه کاریکاتور فعال‌تر عمل کند

جواد علیزاده از پیشکسوتان کاریکاتور نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: من تا حدودی گرفتار این مشکل شدم، اما برای چند جایزه‌ای که گرفتم، خوش‌شانس بودم که حضوری رفتم و جایزه را دریافت کردم. من در ترکیه جایزه‌ام را شخصا گرفتم، اما در همان ترکیه جوایز را یا شخصا می‌دهند یا شماره حساب می‌خواهند.

این پیشکسوت کاریکاتور اضافه می‌کند: فکر می‌کنم بخش عمده‌ای از مشکلات به دلیل شرایط اقتصادی کاریکاتوریست‌ها و آن حق‌الزحمه‌ای است که در مطبوعات به آنها داده می‌شود. بنابراین ناچار می‌شوند در جوایز شرکت کنند. نه فقط ایران بلکه در همه جای جهان معلوم نیست طرف کاریکاتوریست است یا گرافیست یا جزو هنرمندان تجسمی است. روی همین حساب کاریکاتوریست‌ها ناچار می‌شوند در جوایز بین‌المللی شرکت کنند. به نظر باید در سایت‌های داخلی روی این موضوعات اطلاع‌رسانی شود. مثلا خانه کاریکاتور می‌تواند فعال‌تر عمل کند و درباره جوایزی که اعطا نمی‌شود بحث راه بیندازد.

او درباره شائبه انتخاب هنرمندان کشورمان و به تبع آن عدم اعطای جوایز آنها به دلیل تحریم‌ها معتقد است: باید دید هدف برگزارکنندگان جوایز چیست و چرا جایزه برگزار می‌کنند. به هر حال پشت جوایز اسپانسرهایی هست و پول‌هایی خرج می‌شود که روی اهداف جوایز تاثیر می‌گذارند. اگر هدف جشنواره‌ها معنوی و انسانی باشد، احتمال چنین کاری بعید است، در غیر این صورت، این شائبه دور از ذهن نیست.