عضویت ایران در پروژه گداخت؛ 2 ماه دیگر

علی‌اکبر صالحی این خبر را در دیدار برنارد بیگوت، مدیرکل ایتر که به تهران سفر کرده است ، اعلام کرد و افزود: اگر همه‌چیز به همین سرعت پیش برود تا پایان 2016 رسما به‌عنوان عضو ایتر به این پروژه می‌پیوندیم و همکاری‌هایمان را آغاز می‌کنیم، هرچند همکاری‌های مشاوره‌ای، از مدتی قبل آغاز شده است.

به گزارش جام‌جم، یکی از بندهای برجام که مربوط به فصل تحقیق و توسعه (R&D) است، تسهیل مشارکت ایران در پروژه بین‌المللی ایتر و به طور کلی پروژه‌های مربوط به فناوری همجوشی، فیزیک پلاسما و زیرساخت‌های مربوط به آن را شامل می‌شود.

راکتور گرماهسته‌ای آزمایشی بین‌المللی مشهور به ایتر (ITER)، بزرگ‌ترین طرح یک رآکتور همجوشی هسته‌ای است که تاکنون طراحی شده و بر پایه محصورسازی مغناطیسی، بنیاد نهاده شده‌ است.

طرح ایتر در سال 1985 ابتدا در گفت‌وگوهایی میان اتحاد جماهیر شوروی و آمریکا مطرح شد و طی سال‌های بعد، شماری دیگر از کشورها به این پروژه پیوستند و امروز کشورهای چین، اعضای اتحادیه اروپا، هند، ژاپن، کره‌جنوبی، روسیه و آمریکا در این پروژه فعالیت دارند.

در همین رابطه تیرماه امسال هیاتی از ایران به سرپرستی رئیس سازمان انرژی اتمی به دعوت رسمی مسئول طرح جهانی گداخت هسته‌ای (ایتر) به فرانسه سفر کرد که در این سفر قرار بر مشارکت دانشمندان ایرانی در این طرح جهانی شد.

امضای سند محرمانه ماندن اطلاعات میان ایران و ایتر

در ادامه این رفت و آمدها صبح روز گذشته برنارد بیگوت، مدیرکل ایتر برای سفری دو روزه به دعوت صالحی به کشورمان آمد و با رئیس سازمان انرژی اتمی دیدار کرد. در جریان این دیدار، سند محرمانه ماندن اطلاعات میان رئیس سازمان انرژی اتمی و مدیرکل ایتر به عنوان نخستین سند همکاری‌های ایران و ایتر امضا شد.

صالحی پس از امضای این سند از امضای توافق‌نامه دیگری درباره جزئیات همکاری‌های ایران و ایتر میان دو طرف طی چند هفته آینده خبر داد.

رئیس سازمان انرژی اتمی ادامه داد: براساس پیوست سوم برجام که ناظر بر همکاری‌های 1+5 با کشورمان در زمینه همکاری‌های فناورانه بویژه فناوری گداخت است به موضوع ایتر و همکاری‌های ما با آن اشاره شده است.

وی گفت: آقای بیگوت به فرانسه بازمی‌گردد و موضوع را در شورای ایتر مطرح می‌کند و گرچه قبلا برای عضویت رسمی کشورمان در این پروژه بین‌المللی رایزنی‌هایی شده است، اما این آخرین گزارشی خواهد بود که به شورای ایتر ارائه خواهد شد و براساس آن ما رسما به این پروژه می‌پیوندیم.

ایتر؛ پروژه‌ای حیاتی

صالحی پروژه ایتر را پروژه‌ای حیاتی و محوری و پاسخ نهایی بشر به تامین انرژی مادام‌العمر دانست و افزود: فعالیت ما در این پروژه محوری با تائید و توصیه موکد رهبر معظم انقلاب و رئیس‌جمهور در حال انجام است که طبق پیوست برجام در آن مشارکت جدی و فعالیت خواهیم داشت.

رئیس سازمان انرژی اتمی همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا فعالیت ما در ایتر با محدودیت مواجه خواهد بود و اجازه ورود به عرصه‌های فنی مهندسی را نخواهیم داشت، تصریح کرد: ما وقتی به‌طور رسمی همکاری‌هایمان را با ایتر آغاز کنیم، در همه ابعاد اجازه فعالیت خواهیم داشت.

ستاری: همه به قدرت علمی و فناوری ایران اذعان دارند

معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور نیز در این نشست خبری گفت: پروژه ایتر، پروژه‌ای طولانی است که با بهره‌برداری از آن در سال‌های آینده، آینده انرژی دنیا تامین می‌شود.سورنا ستاری افزود: ما با 35 کشور دیگر در اجرای این پروژه ایفای نقش می‌کنیم و همه به قدرت علمی و فناوری ما برای ورود به این عرصه اذعان دارند؛ به نحوی که می‌توانیم این کار را انجام دهیم و در بخش‌هایی از ایتر وارد شویم.

نقش مهم ایران در اجرای پروژه بین‌المللی ایتر

همچنین برنارد بیگوت، مدیرکل ایتر گفت: جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری مهم و پیشرفته می‌تواند نقش مهمی در اجرای پروژه بین‌المللی ایتر ایفا کند. بیگوت، پروژه ایتر را یکی از طرح‌های روزآمد و مهم گداخت هسته‌ای دانست که ورود همه کشورهای جهان بویژه ایران به‌عنوان کشوری مهم و پیشرفته در آن آزاد است.

وی اظهار کرد: ایران تجربه عمیقی در زمینه گداخت هسته‌ای دارد و با همکاری دوجانبه، تجربیات ایران در آینده غنی‌تر می‌شود.

بایدها و نبایدهای پیوستن به طرح گداخت

ابراهیم کارخانه‌ای

رئیس کمیته هسته‌ای مجلس نهم

فرآیندهای هسته‌ای از دو طریق قابل استفاده است. روش اول فرآیند شکافت هسته‌ای است که سوخت آن اورانیوم است و روش دوم، هم‌جوشی یا گداخت هسته‌ای است که سوخت آن هیدروژن سبک و سنگین است. با توجه به ‌این‌که ذخایر اورانیوم سرانجام به پایان خواهد رسید، لذا صرفا اتکا به فرآیند شکافت هسته‌ای برای تولید انرژی کافی نیست. بنابراین از چند دهه قبل‌ همه کشورهایی که دارای نیروگاه هسته‌ای هستند و سعی دارند روی پای خود بایستند روی فرآیند هم‌جوشی هسته‌ای تحقیق کرده‌اند. سابقه تحقیق برای فرآیند گداخت هسته‌ای در ایران به قبل از انقلاب برمی‌گردد و این تحقیقات تاکنون جز مقطعی کوتاه ادامه پیدا کرده است. نکته قابل تامل این‌که فرآیند گداخت هسته‌ای می‌تواند انرژی بشر را به صورت نامحدود تامین کند. چون هیدروژن هسته‌ای به عنوان سوخت اولیه فرآیند گداخت، در آب اقیانوس‌ها و آب‌های معمولی وجود دارد. کشور ما هم از نظر تولید آب سنگین که ماده اولیه گداخت هسته‌ای است، تلاش زیادی کرده است. برخی کشورها سعی می‌کنند آب سنگین بیشتری را در اختیار داشته باشند یا به بیان دیگر سوخت بیشتری را برای فرآیند گداخت هسته‌ای تامین کنند تا در این زمینه در دنیا حرف اول را بزنند. نکته دیگر این‌که هیدروژنی که از یک گالن آب معمولی، آب دریا یا آب اقیانوس استخراج می‌شود، معادل 300 گالن بنزین، انرژی تولید می‌کند. این مساله نشان می‌دهد که فرآیند گداخت هسته‌ای تا چه اندازه برای تولید انرژی اهمیت دارد. به دلیل همین اهمیت است که ایران در حال پیوستن به طرح بین‌المللی گداخت هسته‌ای است، اما باید این نکته را نیز در نظر داشت که ما از عضویت در طرح‌های بزرگی که از سوی قدرت‌های سلطه‌گر هدایت می‌شوند، خاطره خوبی نداریم. نمونه آن هدایتگری طرح بزرگ سزامی از سوی قدرت‌های سلطه‌گر بود که آنان از همین طریق توانستند دانشمندان هسته‌ای ما را شناسایی و برخی از آنان را ترور کنند. به نظر می‌رسد که آنان همان رفتار را در زمان مقتضی درباره گداخت هسته‌ای دنبال کنند.بنابراین حضور ما در این‌گونه طرح‌ها باید با دقت و هوشیاری بسیار زیادی صورت گیرد و باید ضمن این‌که توانمندی داخلی خود را حفظ می‌کنیم از توانمندی‌های برون‌مرزی هم استفاده کنیم.