هنر دافوس پیش‌بینی جنگ‌های آینده است

سابقه تشکیل دافوس به چه مقطعی برمی‌گردد؟

دافوس درواقع یکی از قدیمی‌ترین دانشگاه‌های کشور محسوب می‌شود و سابقه آن به سال 1312 برمی‌گردد؛ زمانی که مدارس نظام در کشور تشکیل شد. بعدها این مدارس تجمیع شد و در سال 1314 به صورت دانشگاه افسری شروع به فعالیت کرد. استادان آن از کشور فرانسه می‌آمدند. روند فعالیت این دانشگاه تا آغاز جنگ جهانی دوم ادامه داشت و هنگام وقوع جنگ، این دانشگاه مدتی تعطیل شد. بعد از پایان جنگ و رفتن پهلوی اول و جایگزینی پهلوی دوم، دانشگاه دوباره شروع به فعالیت کرد و در این مرحله برخی استادان به آمریکا اعزام شدند.

این اعزام از چه مقطعی آغاز شد؟

بعد از شهریور1320. از این مقطع به بعد است که دانشکده افسری شاهد حضور استادان ایرانی می‌شود. این روند ادامه پیدا می‌کند و این دانشگاه نام‌های متعددی به خود می‌گیرد؛ دانشگاه جنگ، دانشگاه فرماندهی ستاد، دانشگاه عالی ستاد مشترک، دانشکده پدافند ملی.

در دوره انقلاب هم این دانشگاه دچار تعطیلی موقت شد؟

خیلی کوتاه، اما بعد از رژه باشکوه ارتش در 29 فروردین 1358 و فرمان امام(ره)، بار دیگر این دانشگاه فعالیت خود را آغاز کرد. بعد از شروع جنگ این دانشگاه دوباره تعطیل شد. با آغاز مسئولیت شهید سپهبد صیاد شیرازی، ایشان استادان این دانشگاه را به مناطق عملیاتی برد و همین استادان بعدها به عنوان طراحان عملیات در دفاع مقدس فعالیت خود را آغاز کردند. در بسیاری از عملیات‌ها در مناطق جنگی، نام استادان و دانش‌آموختگان این دانشگاه به چشم می‌خورد. این طراحان توانستند با برنامه‌ریزی دقیق هنگام وقوع عملیات، تعداد تلفات خودی را تا حد ممکن کاهش دهند و هم ضربات فراوانی به جبهه دشمن وارد کنند. بسیاری از عملیات اوایل جنگ با طراحی استادانی بود که در این دانشگاه تحصیل و تدریس کردند، مثل عملیات فتح‌المبین، بیت‌المقدس و...

با گذشت مدتی از شروع جنگ دوباره این دانشگاه راه‌اندازی شد، با این تفاوت که علاوه بر دانشجویانی از ارتش، دانش‌آموختگانی از سپاه هم به این دانشگاه آمدند و به تحصیل مشغول شدند؛ مثل سردار سلامی و سردار احمدی‌مقدم. این روند ادامه داشت و بعدها سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به صورت اختصاصی و جداگانه برای نیروهای خود اقدام به تاسیس دانشگاه دافوس کرد.

تجربیات جنگ تحمیلی با توجه به شرایط جدید منطقه‌ای و تغییر سازوکارهای رزمی، چه تاثیری در نحوه آموزش در این دانشگاه دارد؟

بعد از جنگ ما براساس تهدیدمحوری، نظام آموزشی خود را پیش می‌بریم. واقعیت قضیه این است که محتوای آموزشی این دانشگاه متناسب با شرایط روز عوض شده است، چون تهدیدهای ما هم تغییر ماهیت پیدا کرده است. بنابراین آن محتوایی که در گذشته تدریس می‌شده هم‌اکنون دچار تحول شده است. در دوران دفاع مقدس دشمن مستقیم ما، نظام بعثی عراق بود و نظام دفاعی و سازمان رزمی این کشور برگرفته از همان ساختار نظامی کشورهای بلوک شرق و اتحاد جماهیر شوروی بود. طبعا برای مقابله با دشمن باید می‌دانستیم که دشمن از چه تاکتیک نظامی استفاده می‌کند. عراقی‌ها معمولا از یک اصل در تهاجم خود استفاده می‌کردند که آن هم اصل آتش انبوه و استفاده بی‌شمار از ادوات زرهی بود. به هر حال در شرایط کنونی از همان طراحان عملیات نظامی در دوران دفاع مقدس برای آموزش در این دانشگاه استفاده می‌شود، اما به هر صورت شرایط اکنون متفاوت شده چون شیوه‌های جدیدی در عرصه‌های نظامی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در شرایط کنونی هر اتفاق نظامی که در سطح منطقه و جهان روی می‌دهد، رصد می‌شود و مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. در این زمینه البته از تجربیات فرماندهان گذشته ارتشی و سپاهی هم استفاده می‌کنیم.

آیا دانشجویان این دانشگاه برای فرصت مطالعاتی به کشورهای دیگر هم اعزام می‌شوند؟

به صورت انفرادی برخی دانشجویان این دانشگاه برای ادامه تحصیل یا فرصت مطالعاتی به کشورهایی مثل پاکستان و عمان می‌روند. گاه هم برخی دانشجویان این دانشگاه برای ارائه مقاله در دانشگاه‌های خارجی حضور پیدا می‌کنند.

آیا استادانی از کشورهای دیگر برای تدریس در این دانشگاه حضور دارند؟

بعد از پیروزی انقلاب، دیگر هیچ استاد خارجی در این دانشگاه برای تدریس حضور نداشته، اما برنامه‌هایی برای دعوت از دیگر استادان خارجی داریم که فعلا در حد طرح باقی مانده و هنوز اجرایی نشده است.

آیا ارزیابی دقیقی از رتبه علمی دانشگاه دافوس در مقایسه با سایر دانشگاه‌های مشابه خارجی صورت گرفته است؟

به‌طور کلی مباحث آموزشی این دانشگاه مربوط به حوزه‌های دفاعی و نظامی است و طبعا برخی از مواد ارائه شده، قابل ارائه به بیرون نیست. به همین دلیل نمی‌توان در مورد کیفیت تدریس و مواد آموزشی و سطح دانش‌آموختگان به جهت شرایط خاص نظامی و دفاعی، ارزیابی دقیقی ارائه کرد. به طور معمول چنین ارزیابی قابل ارائه‌ای از سوی دیگر مراکز مشابه خارجی هم صورت نمی‌گیرد، اما به هر صورت می‌توان با اطمینان گفت که آموزه‌های ارائه شده در این دانشگاه متناسب با علم روز است. یک بخش از آموزه‌ها، مربوط به جنگ‌های کلاسیک است که در همه کشورهای دنیا هم تدریس می‌شود و مربوط به نبردهایی می‌شود که از سوی کشورها تجربه شده، اما هنر یک مرکز دانشگاهی دفاعی، پیش‌بینی جنگ‌های آینده است، چون شیوه جنگیدن و ادوات و تجهیزات نظامی و تاکتیک‌ها در شرایط کنونی تغییر کرده است. همه اتفاقاتی که در منطقه رخ می‌دهد در این مرکز آموزشی مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. طبعا آن دسته از اطلاعاتی که فاقد طبقه‌بندی است، می‌تواند به صورت مقاله در اختیار دیگر مراکز آموزشی خارجی قرار گیرد. ارائه اطلاعات تا آن حد خواهد بود که نیروهای خودی را به مخاطره نیندازد. بخشی از این اطلاعات خارج از طبقه‌بندی هم در قالب مقاله یا کتاب در همایش‌ها یا نمایشگاه کتاب عرضه می‌شود.

دانشجویان تا چه مقطعی در این دانشگاه می‌توانند تحصیل کنند؟

ما در این دانشگاه کارشناسی ارشد و دکتری داریم و دانش‌آموختگان حتما باید از نیروهای مسلح باشند. دوره‌های کارشناسی ارشد ما شامل دوره مدیریت دفاعی، پدافند هوایی، دریایی، جنگ‌های سایبر، پشتیبانی خدمات رزمی و... است.

به موضوع جنگ‌های کلاسیک به عنوان یکی از مواد درسی دانشگاه اشاره کردید. با توجه به تغییر شکل و تاکتیک جنگ در دوره جدید، پرداختن به موضوع جنگ‌های کلاسیک تا چه اندازه در نبردهای آینده کاربرد دارد؟

مثالی برایتان می‌زنم. شما ممکن است سال‌های قبل، آموزش رانندگی دیده باشید و الان خودروهایی با فناوری جدید را می‌رانید. تفاوت جنگ‌های قدیم با نبردهای جدید هم همین است. به هر صورت شما آموزه‌های اولیه را برای دفاع و جنگیدن آموخته‌اید. زمانی که مورد تهاجم قرار می‌گیرید باید امکانات نظامی دشمن را ارزیابی کنید و موقعیت‌های زمانی و مکانی را برای دفاع و جلوگیری از تهاجم بسنجید. اینها یک اصل کلی است، اما به هر صورت با توجه به این‌که شیوه‌ها و تکنیک‌های جنگیدن عوض شده و ادوات و تجهیزات نظامی هم قابل مقایسه با امکانات دفاعی سابق نیست، طبعا باید برای آن هم برنامه‌‌ریزی داشته باشید.

فتاح غلامی

سیاسی