لبه تیغ کودتا: فریب و خیانت

داستان نمایش سرگذشت یکی از مشاوران دکتر محمد مصدق است قبل و 23 سال بعد از کودتای 28 مرداد. شخصی به نام حسن ملکی که در نمایش با نام حسن یا دکتر نون از آن یاد می‌شود.

این نمایش، روایت اتفاقاتی است که به واسطه این کودتا برای او و همسرش رخ می‌دهد. مریم داننده‌فرد، عهده‌دار تک‌گویی این مونولوگ را دارد و داستان از نگاه یک زن خانه‌دار و عاشق، روایت می‌شود نه یک سیاستمدار یا یک سلطنت‌طلب. زنی که زندگی‌اش به قبل و بعد از کودتا تقسیم می‌شود و دو زندگی کاملا متفاوت را به واسطه این اتفاق تجربه می‌کند. همسرش در پی اعترافی که در رادیو عنوان می‌کند، به جرم خیانت به دکتر مصدق تارک دنیا می‌شود و دست از زندگی می‌کشد. در این میان ملک تاج نه از حسن بلکه از دکتر مصدق گله دارد و او را مسبب تمام بدبختی‌های زندگی‌اش می‌داند. ملک تاج که پس از 23 سال از وقوع کودتا برای خرید از خانه بیرون می‌رود، با موتوری تصادف کرده و در میانه رفتن به جهان ابدی، روایتگر داستان تراژیک زندگی‌اش می‌شود.

نکته مهم در مونولوگ «نمی‌دونم یا بغضی که نمی‌ترکد» زاویه دید راوی نسبت به واقعه‌ای سیاسی و بسیار مهم در تاریخ ایران است. ملک تاج تمام هم و غمش سردی روابطش با حسن است. در نقطه مقابل، حسن تمام هم و غمش خیانتی است که به نخست‌وزیر مملکت کرده است. جایگاه و نقش یک همسر، آن هم همسر یک سیاستمدار در این سطح از مسئولیت؛ می‌توانست بسیار با اهمیت و مهم‌تر باشد. ملک‌تاج نمونه یک زن منفعل و ناآگاه است که از زندگی تنها خور و خواب و خشم و شهوت را می‌خواهد. گلایه او از مصدق سپس از همسرش، سردی روابط زناشویی و در نهایت لذت نبردن از زندگی است. در حالی که می‌توانست از تاثیرات دیگر این اتفاق در زندگی، آینده سیاسی ایران، ادامه ظلم‌پذیری و سلطنت‌خواهی و هزاران مساله‌ای که ناشی از این کودتاست حرف بزند؛ اما او تنها در طول یک ساعتی که تک‌گویی‌اش به طول می‌انجامد؛ تنها و تنها به رابطه خصوصی‌اش با حسن فکر می‌کند و بیرون از خانه برای او معنایی ندارد. مصدق را هم تنها به دلیل این که او را عامل اصلی تلخ شدن زندگی خصوصی‌اش می‌داند؛ با خطاب و عتاب سرزنش می‌کند.

مریم داننده‌فرد، در نقش ملک‌تاج، بجز چند جمله و به تصویر کشیدن چند صحنه از گذشته؛ در ایفای این تک‌گویی یکساعته؛ به نظر می‌رسد هنوز برای تاثیر‌گذاری بر مخاطب جای کار دارد و چندان از عهده بیان جملات پشت سر هم و تلفیق کردن آن با احساسات متفاوت موفق نبوده است.

نمی‌دونم یا بغضی که نمی‌ترکد به نویسندگی و کارگردانی علی بیگدلی از 26 مرداد در تالار مولوی هر شب ساعت 19 و 30 دقیقه به مدت 60 دقیقه روی صحنه رفته ‌است.

عوامل این نمایش عبارتند از: بازیگر: مریم داننده‌فرد / دستیاران کارگردان: یگانه خدیوی، امیرخسروی/ گریم: شیما شامی/ مدیر صحنه: شیما شامی، دینا دانش /اجرای لباس: ‌مهرنوش بلمه / عکاسان: زهر صفی نور، مجتبی عرب‌زاده/ طراحی صحنه: علی بیگدلی/ اجرای صحنه: امیر خسروی/ دستیار صحنه: دینا دانش / طراحی و اجرای نور و ساخت تیزر: علی بیگدلی موسیقی: محمدرضا پوستی و خواننده: عماد خانکشی‌پور.

رویا سلیمی

جام‌جم