همه چیز درباره مسمومیت

افراد مسموم با مواد غذایی آلوده یا خراب‌شده در اثر نگهداری در محیط نامناسب، علائمی همچون اسهال و استفراغ را تجربه می‌کنند. اما علائم همیشه محدود به این دو نیست. اغلب بیماران غذای مصرفی را به یاد می‌آورند، اما گاهی به دلیل فاصله زمانی طولانی مابین مصرف ماده غذایی و بروز علائم، علت مسمومیت قابل‌شناسایی نیست.

مسمومیت مواد غذایی می‌تواند به طرق مختلفی رخ بدهد. گاهی عامل بیماری‌زا در غذا رشد کرده، تولید سم می‌کند و این سم است که علامت زا می‌گردد. گاهی نیز خود عامل بیماری‌زا وارد دستگاه گوارش شده و درون بدن اقدام به تولید سم و ایجاد مسمومیت می‌کند. با این‌که در هر دو حالت مسمومیت ناشی از سم است، اما بیماری‌های ناشی از این دودسته کاملاً متفاوت است. آسیب‌های شایع ناشی از تولید سم در غذا بیرون از بدن شروع زودرسی داشته و برای درمان نیازی به مصرف آنتی‌بیوتیک نیست، چراکه عامل تولیدکننده سم کار خودش را انجام داده و آنچه آسیب می‌رساند سم است نه عامل تولیدکننده سم.

انواع رایج از این نوع مسمومیت شناخته‌شده است. آشنایی با این نوع مسمومیت از این نظر مهم است که با اندکی دقت می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد.

اگر برنج نیمه‌پخته را برای مدتی در هوای اتاق نگه‌ داریم، محیط مناسبی برای رشد عوامل سم‌زا و بروز مسمومیت ایجاد می‌شود. این نوع از مسمومیت خود را با استفراغ طی 2-4 ساعت بعد از مصرف غذا نشان می‌دهد. متأسفانه گرم کردن غذا تأثیری در از بین رفتن سم ندارد؛ بنابراین برنج را خوب پخته و برای نگهداری از یخچال استفاده کنید.

کیک و شیرینی، سس مایونز، سالاد سیب‌زمینی و تخم‌مرغ از غذاهایی هستند که در اثر نگهداری در هوای اتاق مستعد آلودگی هستند. سم ایجادشده در این نوع غذاها اثری بر طعم، بو و ظاهر غذا نداشته بنابراین براحتی قابل‌ شناسایی نیست. علائم حدود 6 ساعت بعد از مصرف بروز می‌کند و شامل اسهال، استفراغ، درد شکمی و به اصطلاح اُق زدن است. این نوع از مسمومیت برای اولین بار دریکی از پروازهای هوایی دیده شد که در آن تعداد زیادی از مسافران دچار درد شکمی و اسهال شدند. یکی از عللی که سالاد الویه یکی از غذاهایی است که سازمان بهداشت و سلامت مواد غذایی روی آن توجه خاصی دارد، همین مطلب است.

گوشت و محصولات گوشتی نیز ایجاد مسمومیت می‌کنند. در این نوع مسمومیت اگر بروز علائم در 6 ساعت ابتدایی باشد با علائمی همچون اسهال، استفراغ، درد شکمی و اق زدن است و اگر پس از 6 ساعت بروز کند با اسهال و گاهی استفراغ همراه است.

سبزی‌ها در صورت ایجاد مسمومیت، مولد علائم در 24 ساعت پس از مصرف بوده و طی 36 ساعت از بین می‌رود. بیماران از اسهال و گاهی استفراغ همزمان شکایت دارند.

اما درمان در تمام این نوع از مسمومیت غذایی به دلیل آن‌که عامل بیماری‌زا عامل نبوده، بلکه سم تولیدشده عامل آن است نیازی به آنتی‌بیوتیک ندارد و فقط کافی است که آب و مواد دفعی جبران شود. اگر فرد مبتلا توانایی خوردن دارد می‌توان از محلول‌هایی که آب و نمک کافی داشته باشد استفاده کرد.

درمان سنتی با دوغ و کته ماست به همین دلیل توصیه می‌شود. اگر فرد توانایی خوردن به دلیل حالت تهوع و استفراغ ندارد باید به بیمارستان انتقال داده شود تا با محلول‌های تزریقی، مایع ازدست‌رفته جبران شود. اسهال و استفراغ در سنین پایین (کودکی) و بالا (بالای 65 سال) می‌تواند به عوارض غیرقابل ‌جبران و حتی مرگ منجر شود. به همین دلیل در کودکان و افراد مسن در این شرایط مراجعه به پزشک جهت ارزیابی شرایط توصیه می‌شود.