تابستان داغ شبکه آموزش با 40 برنامه

فصلی که مراکز آموزشی و مدارس و دانشگاه‌ها تقریباً تعطیل هستند. اما این فصل برای شبکه آموزش به نوعی افزایش فعالیت‌های برنامه‌سازی را در پی دارد. ساخت و پخش برنامه‌های مهارت محور که قشر آینده‌ساز کشورمان را با فنون و تخصص‌های مهارتی آشنا می‌کند یا انگیزه این افراد را برای فراگیری مهارت‌ها افزایش می‌دهد، یکی از اولویت‌های تابستانی این شبکه تلویزیونی محسوب می‌شود. به این بهانه گفت‌و‌گویی با دکتر حسین ساری، مدیر شبکه آموزش سیما انجام دادیم.

آقای دکتر، تلویزیون آموزشی چه نوع کانال و رسانه‌ای است؟

در تمام دنیا دو نوع تلویزیون آموزشی وجود دارد. یکی تلویزیون‌های آموزشی که کارکرد آموزش از راه دور دارند. این تلویزیون‌ها، آموزش خاص برای مخاطبان خاص دارند و مخاطب مثل یک فرد ثبت‌نام شده، برنامه‌های شبکه را تعقیب و پیگیری می‌کند. نوع دوم تلویزیون‌هایی هستند که برنامه‌های عمومی پخش می‌کنند اما با رویکردهای آموزشی. شبکه آموزش سیما از نوع دوم است؛ یعنی شبکه‌‌ای که در تعریف آن مخاطبان عام با موضوعات متعدد و متنوع وجود دارند اما از حیث برنامه‌سازی یک شبکه تخصصی با رویکردی آموزشی است.

رویکرد برنامه‌سازی در شبکه آموزش به عنوان یک تلویزیون آموزشی چگونه است؟

شبکه آموزش به‌عنوان یک کانال تلویزیونی بین شبکه‌های موجود سیما با هویت و رویکرد آموزشی و مهارتی تعریف شده است. این کانال، بخش‌‌ها و رویکردهای مختلفی دارد اما وجود سه بخش، یعنی آموزش‌های عمومی، آموزش‌های رسمی و مهارت‌آموزی، اهم رویکرد برنامه‌سازی در شبکه آموزش را شامل می‌شود.

این بخش‌ها در عمل شامل چه حوزه‌ها و چه تعاریفی می‌شود؟

بخش نخست به آموزش رسمی مربوط می‌شود. به عبارتی کمک و بسترسازی برای اجرای نظام آموزش رسمی کشور است. این نظام آموزش رسمی شامل آموزش‌های پایه تا آموزش‌های عالی می‌شود. بخش دوم شامل آموزش‌های غیررسمی است که نوعاً به سبک زندگی، مهارت‌های اجتماعی و فردی، اخلاق شهروندی و امثالهم مربوط می‌شود. بخش سوم هم به مهارت‌آموزی مخاطبان که بیشتر نوجوان و جوان هستند، ارتباط دارد. در بخش مهارت‌آموزی دو بُعد مهارت‌های تخصصی و مهارت‌های عمومی مورد توجه برنامه‌سازان این شبکه است. مهارت‌های تخصصی شامل آنهایی است که به یادگیری فن، احراز شغل و کسب درآمد منتهی می‌شود و مهارت‌های عمومی هم به موضوعات سبک زندگی و زندگی اجتماعی می‌پردازد.

همکاری و هم‌افزایی شبکه آموزش با نظام آموزش کشوری چگونه است؟

همکاری خوبی میان این دو وجود دارد و در تلاش هستیم که به یک هماهنگی جامع‌تری با نظام آموزش رسمی کشور برسیم. اما هنوز در برخی تعاریف تفاوت‌هایی به چشم می‌خورد. وزارت آموزش و پرورش از ما انتظار دارد که یک رسانه آموزش از راه دور باشیم و کلاس درس را در قاب تلویزیون ایجاد کنیم و مشکلات آموزش و پرورش را از حیث آموزشی پوشش بدهیم. این انتظار به طور کامل با شرح وظیفه شبکه آموزش انطباق پیدا نمی‌کند. به نظر ما تلویزیون روش آموزشی غیرمستقیم دارد و با آموزش از راه دور متفاوت است. به عبارتی شبکه آموزش سیما یک شبکه آموزش از راه دور قلمداد نمی‌شود. بنابراین پیش‌بینی شده تا با تعامل بیشتر با نظام آموزش و پرورش بخش آموزش رسمی این شبکه نیز افزایش یابد. همچنین با تولید برنامه‌های آموزشی، برخی مهارت‌های اجتماعی و زندگی را آموزش دهیم.

تلویزیون آموزشی در دیگر کشورها چه تجربیات و توفیقاتی داشته‌ است؟

ما چند شبکه تلویزیونی آموزش، مشابه این شبکه را در دیگر کشورهای جهان شناسایی و مطالعه و کارکردهای آنان را مورد بررسی دقیق قرار داده‌ایم. برخی از این شبکه‌ها مانند NHK ژاپن و شبکه‌ آموزشی کره‌جنوبی توفیقات بسیار خوبی در امر آموزش از طریق تلویزیون داشته‌اند. چنین شبکه‌هایی در برخی کشورهای اروپایی، آمریکایی و آسیایی وجود دارند. به‌عنوان مثال در کشورهای اروپایی یک نوع تقسیم کار منظم بین نهادها و نظام‌های آموزشی طراحی و اجرا می‌شود. به عبارتی شبکه‌های تلویزیونی آموزشی به موازات آموزش‌های رسمی آن کشور حرکت می‌کنند. این هم‌افزایی و همکاری نه‌تنها در کانال‌های تلویزیونی بلکه در آموزش‌های مجازی و اینترنتی آنان هم دیده می‌شود. در کشور ما شبکه آموزش تلویزیونی هست، نظام آموزش رسمی هم هست، تعامل متقابل هم هست اما کافی نیست و کار بیشتری را طلب می‌کند.

تابستان و فصل تعطیلات درپیش است، شبکه آموزش برای این ایام چه برنامه‌هایی دارد؟

برای تابستان تلاش می‌کنیم به موضوع مهارت‌آموزی کتاب به‌صورت جامع‌الاطراف بپردازیم و مهم‌ترین هدف و مخاطب اصلی این برنامه کودکان و نوجوانان هستند. همچنین در گذشته، بچه‌ها معمولا به کارها و مهارت‌های فنی در تعطیلات تابستان گماشته می‌شدند تا مهارتی را بیاموزند. این رفتار در سال‌های اخیر از سوی والدین کمتر دیده می‌شود. لذا این شبکه ایجاد انگیزه برای مهارت‌آموزی بین بچه‌ها و والدین آنها را در اولویت‌های خود قرار داده است. مهارت‌آموزی در تابستان از یک طرف به عقل معاش بچه‌ها و افزایش اخلاق اجتماعی کمک می‌کند و از طرف دیگر والدین به‌دنبال مراکزی امن و سالم هستند تا فرزندان خود را در تعطیلات تابستان آنجا گذاشته تا فن و مهارتی فراگیرند. شبکه آموزش سیما برای این منظور با مراکز فنی و حرفه‌ای درخصوص برنامه‌سازی و رسانه‌ای‌کردن برخی مهارت‌های فنی و حرفه‌ای هماهنگ و توافق کرده است. مهارت‌ها، هم به‌صورت آموزش کارگاهی به تصویر کشیده می‌شود و هم مراکز امن و سالم فنی و مهارتی معرفی می‌شوند.

به‌طور خاص نام برنامه‌های تابستانی را عنوان کنید؟

برنامه «مسیر برتر» در قالب یک مسابقه تلویزیونی در حال تولید و پخش است. این برنامه در نوع خود یک نوآوری است که دانش‌آموزان دبیرستانی در آن حضور دارند. به دلیل استقبال خوب از این برنامه، تولید و پخش آن در تابستان هم ادامه خواهد داشت.

برنامه «فرصت برابر» یکی از اولویت‌های برنامه‌سازی شبکه آموزش در تابستان است. این برنامه به‌دنبال برابرسازی فرصت‌ها برای تمام مقاطع تحصیلی است. همچنین در حوزه تحصیلات تکمیلی بازطراحی برنامه «صعود» انجام شده است. صعود به آموزش در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا می‌پردازد. در نیمه تابستان برنامه‌هایی در حوزه‌های علوم جدید مانند نانو، بیوتکنولوژی و برخی فناوری‌ها ساخته و روی آنتن شبکه آموزش خواهد رفت. اتاق فکر و تعاملات و هماهنگی‌های این نوع برنامه‌های علمی در حال انجام است. همچنین در ایام و لیالی ماه مبارک رمضان «دوربین هفت» به برنامه‌های مناسبتی این ماه خواهد پرداخت. در کل تابستان امسال تولیدات شبکه آموزش چه از نظر کمی و چه کیفی ارتقا خواهد یافت.

رویکردهای برنامه‌سازی شبکه آموزش

شبکه آموزش با توجه به سه رویکرد اصلی خود یعنی آموزش‌های عمومی، آموزش‌های رسمی و مهارت‌آموزی، سه گروه را با عناوین گروه آموزش‌های عمومی، گروه آموزش‌های تخصصی و رسمی و گروه مهارت‌ها تشکیل داده و این گروه‌های سه‌گانه بر اساس تعریف و شرح وظیفه خود برنامه‌سازی می‌کنند.

در حال حاضر بیش از 40 عنوان برنامه تلویزیونی در هر سه حوزه آموزشی این شبکه تولید و پخش می‌شود. این برنامه‌ها مطابق با کنداکتور پخش شبکه از ساعت 8 صبح تا 2 بامداد به روی آنتن می‌روند.

محمد زندکریمخانی - رادیو و تلویزیون