زندگی بازی شطرنج است

فکر می‌کردی روزی استاد بزرگ ایران بشوی؟

شروع شطرنج من کاملا اتفاقی بود. اولش فقط به عنوان یک بازی و تفریح به آن نگاه می‌کردم و هیچ اطلاعاتی درباره عناوین و درجات بین‌المللی آن نداشتم. باتمرین بود که کم کم حرفه‌ای شدم و تصمیم گرفتم به درجات بالاتر دست یابم. از همان روزهای اول یکی از اهدافم کسب عنوان استاد بزرگی بانوان بود.

و الان پنجمین استاد بزرگ ایران در بخش بانوان هستی... .

بله. من در مسابقات دانشجویان جهان که به تازگی برگزار شد، سومین و آخرین نورم استاد بزرگی بانوان را گرفتم و نایب‌قهرمان شدم. تیم ملی هم سوم جهان شد و در کل خاطره خوبی برایم به یادگار ماند.

به نظر می‌آید کار بزرگی انجام دادی... .

من اولین بار بود که به این مسابقات می‌رفتم. نفر سیزدهم جدول بودم و 12 نفر دیگر از نظر ریتینگ بالاتر از من بودند. 9 بازی کردم و بهترین عملکرد را داشتم. حریفانم از کشورهای صاحب‌نام روسیه، چین، ایران، ارمنستان، لهستان و... بودند. ما یک هفته مسابقه داشتیم و چون جدول رقابت‌ها فشرده بود مجبور شدیم در سه روز شش دور مسابقه بدهیم. خدا را شکر انرژی‌ام را خوب تقسیم کردم و در پایان توانستم نایب‌قهرمان شوم.

این‌که مجبور باشی ساعت‌ها پشت میز بنشینی و تمرکز کنی سخت است. من که فکر می‌کنم شطرنج بازان آدم‌های خاصی هستند.

شطرنج ورزشی است که از حرکت اول تا آخرین حرکت، نیاز به تمرکز بالایی دارد و با یک حرکت اشتباه وضعیت برنده می‌تواند از دست برود و به شکست منجر شود. در این مسابقه شما گاهی مجبور هستید 3 یا 4 ساعت بازی کنید. پس باید تمرکز کامل داشته باشید. این کار سختی است و کلی انرژی می‌برد.

در همین مسابقات دانشجویان طولانی‌ترین مسابقه‌ات چقدر بود؟

طولانی‌ترین بازی من 4 و نیم ساعت بود.

کلا مسابقات زمان‌بندی مشخصی ندارد؟

چرا. در مسابقات متداول زمان تعریف شده برای هر بازیکن یک ساعت و نیم می‌باشد و به ازای هر حرکت 30 ثانیه به این زمان اضافه می‌شود. به این ترتیب یک بازی شطرنج می‌تواند حدودا 4 الی 5 ساعت به طول بینجامد.

در چه صورت به یک شطرنج باز درجه استاد بزرگی می‌دهند؟

گرفتن عنوان استاد بزرگی توسط فدراسیون جهانی تعریف شده است. کسب این عنوان مشروط به دریافت سه نورم استاد بزرگی در مسابقات بین‌المللی بوده و نیازمند رسیدن به عملکردی مشخص است.

این که می‌گویند شطرنج چیزی فراتر از یک رشته ورزشی است به چه معناست؟

شطرنج تلفیقی از علم، هنر و ورزش است. محدودیت سنی، جنسی و جسمی ندارد. درست فکر کردن همراه با دقت، تفکر خلاق و منطقی و پیشگیرانه را تقویت می کند و باعث افزایش تمرکز می شود.

پس کلی در زندگی هم به درد می‌خورد؟

خیلی زیاد. شطرنج ورزش فکری است. همواره باید تمرکز بالایی داشته باشی. در طول یک بازی شما باید تهدیدها و نقشه‌های حریف را شناسایی کنی و همزمان اهداف خودت را پیش ببری. این تفکر پیشگیرانه می تواند در زندگی روزمره کاربرد زیادی داشته باشد.لازم می‌دانم به خانواده‌ها توصیه کنم فرزندان‌شان را از کودکی با ورزش مفید شطرنج آشنا کنند.

غیر از شطرنج به ورزش دیگری مشغولی؟

فعالیت ورزشی منظم دیگری ندارم.

شطرنج‌باز نمی‌شدی، چه؟

اگر شطرنج کار نمی کردم شاید ورزش بدمینتون می توانست برایم جذاب باشد.

برایمان نگفتی از کی شروع کردی؟

از هشت سالگی.

کسی را در خانواده داشتید که به شما کمک کند؟

به صورت حرفه‌ای نه، اما همواره خانواده‌ام حمایتم می‌کنند، ضمن این که خواهرم نیز شطرنج است.

او هم مثل خودت باهوش است؟

شما لطف دارید. او در سن چهارده سالگی نایب‌قهرمان رده سنی زیر 14 سال جهان شد و در حال حاضر هم دانشجوی تربیت بدنی دانشگاه تهران است.

پس نایب‌قهرمانی در خانواده شما موروثی است؟

می خندد.

شما که مثلا قرار نیست بدنسازی بکنید. چطور تمرین می‌کنی؟

من مربی خصوصی دارم. البته خودم نیز به تنهایی یا با خواهرم تمرین می‌کنم.

چه طوری؟

تمرین حل می‌کنم آنالیز می‌کنم. اینترنتی هم بازی می‌کنیم. مسائلی هست که حل می‌کنیم برای شرایط مسابقه که تمرکز طولانی‌مدت می‌خواهد. این که محاسبه کنی، آن وقت بعد از هفت، هشت حرکت تجسم کنی که در آن وضعیت چه کار باید انجام دهی.

الان چند سال داری؟

22 سال. 14 سال است که شطرنج کار می کنم. از دوازده سالگی جزو نفرات منتخب تیم ملی دختران بوده‌ام. در شانزده سالگی هم قهرمان ایران شده‌ام.

بعد از نایب‌قهرمانی‌ات گفته بودی می‌خواهی در بین ده زن برتر دنیا باشی؟

من این حرف را نزدم، اما در جمع برترین‌های شطرنج دنیا بودن آرزوی هر بازیکنی است. برای رسیدن به آن سطح کارهای زیادی باید کرد.

مثلا؟

باید خیلی تمرین کنم. قهرمانان جهان در طول سال خیلی مسابقه می‌دهند، اما من به خاطر دانشگاه خیلی نمی‌توانم.

به نظر می‌رسد شاگرد زرنگ باشی، چه رشته‌ای می‌خوانی؟

دانشجوی سال چهارم مهندسی کامپیوتر‌ ـ نرم‌افزار دانشگاه شهید بهشتی هستم که این رشته تحصیلی در کنار شطرنج حرفه‌ای چالشی بزرگ محسوب می‌شود.

جای دختران ایرانی در شطرنج دنیا و آسیا کجاست؟

دختران شطرنج‌باز ایرانی بسیار خوشفکر و خلاق هستند. اگر به آنها بیشتر توجه شود، می‌توانند در سطح آسیا و جهان بدرخشند. در آسیا بین چهار تیم برتر هستیم و در جهان هم حرفی برای گفتن داریم. این حقیقت را سارا خادم الشریعه در 18 سالگی اثبات کرده است.

که رقیب تو هم حساب می‌شود؟

من در رده‌بندی دختران ایران نفر پنجم هستم. صددرصد چهار نفر اول دوستان و رقیبان من هستند.

مریم عالی‌زاده