سردرگمی با بمباران اطلاعاتی در‌ فضای‌ مجازی

استفاده از فناوری نوین و بهره‌گیری بیشتر از فضاهای مجازی یکی از برنامه‌هایی است که مورد توجه نامزدها و هواداران آنها قرار گرفته است.

ایجاد کانال‌های متعدد در تلگرام،‌ استفاده از شبکه‌های دیگری چون واتس اپ، توئیتر، فیسبوک، اینستاگرام و... در این ایام سرعت بیشتری به خود گرفته و تشکیلات و جریان‌های سیاسی و نامزدهای انتخاباتی حضورشان در فضاهای مجازی افزایش پیدا کرده است.

با توجه به روند رو‌به‌رشد استفاده کاربران از فضاهای مجازی و سایت‌های اجتماعی، به نظر می‌رسد این نوع برقراری ارتباط میان مخاطبان با نامزدهای انتخاباتی باعث افزایش آگاهی‌های اجتماعی و آشنایی بیشتر شهروندان با شعارها و برنامه کاندیداها خواهد شد و در مجموع باید این مساله را به عنوان یک پدیده مثبت تلقی کرد؛ با این وصف اما، در کنار فرصت‌های ایجاد شده، آسیب‌هایی هم برای این نوع اطلاع‌رسانی باید در نظر گرفت.

کاهش هزینه‌های انتخاباتی با استفاده از تبلیغات مجازی

دکتر اکبر نصراللهی، استاد ارتباطات در گفت‌وگو با خبرنگار جام‌جم سرعت بخشیدن به انتشار اخبار و اطلاعات پیرامون مواضع و فعالیت‌های داوطلبان را یکی از مزیت‌های مهم این شیوه اطلاع‌رسانی در عرصه‌های مجازی می‌داند و می‌گوید: نامزدهای انتخابات می‌توانند با استفاده از فضای مجازی، آخرین مواضع خود را لحظه به لحظه به مخاطبان خود اعلام کنند. سرعت انتشار اخبار در چنین فضایی به گونه‌ای است که مخاطبان کانال‌ها می‌توانند سلسله اخبار،‌گزارش‌ها و تصاویر مرتبط را از سوی نامزد مورد نظر خود دریافت کنند.

کاهش هزینه‌های تبلیغاتی از دیگر مزیت‌هایی بود که این کارشناس ارتباطات در راستای استفاده از فضاهای مجازی از آن یاد کرد و گفت: تبلیغات انتخاباتی معمولا پرهزینه است و این مساله برای داوطلبانی که زندگی سالم اقتصادی و سیاسی دارند مشکلاتی ایجاد می‌کند چون قادر به تامین مخارج سنگین آن نیستند، اما این افراد می‌توانند با حضور موثر در عرصه‌های مجازی از این فرصت استثنایی و ارزان استفاده کنند و بی‌واسطه مواضع و دیدگاه‌های خود را در اختیار مخاطبان قرار دهند.

نصراللهی با اشاره به این که در ایام انتخابات، تبلیغاتی که به صورت کاغذی و در قالب بنر و پوستر و پلاکاردهای متعدد، چاپ و در معابر عمومی نصب می‌شود باعث نازیبا شدن سطح شهر می‌شود، تصریح کرد: استفاده از فضاهای مجازی تاثیر فراوانی در صرفه‌جویی در کاغذ دارد و گاهی مشاهده شده برخی در تبلیغات کاغذی بدون توجه، مباحث ارزشی و آیاتی از کلام‌الله و احادیث را درج می‌کنند و به سبب بی‌مبالاتی‌هایی که صورت می‌گیرد، این آیات و روایات زیر دست و پا می‌ماند؛ اما در فضای مجازی چنین اتفاقی نمی‌افتد.

وی بدون واسطه بودن میان داوطلب و هواداران را از دیگر ویژگی‌های مثبت استفاده از فناوری‌های نوین در عرصه تبلیغات دانست و گفت: انتشار اخبار و اطلاعات مربوط به مواضع و فعالیت‌های نامزدهای انتخاباتی اگر از سوی رسانه‌های دیگر صورت گیرد، ممکن است با آسیب‌هایی مثل بزرگنمایی یا کوچک نمایی یا تحریف مواجه شود، اما بی واسطه بودن ارتباط داوطلبان با مخاطبان در فضایی مثل تلگرام،‌ واتس اپ، شبکه‌های اجتماعی و... موجب انتقال درست و بدون کم و کاست مواضع نامزدها خواهد شد. این استاد ارتباطات با بیان این که در تبلیغات کاغذی با توجه به محدودیت‌های موجود امکان درج همه مواضع،‌ شعارها و دیدگاه‌های نامزدهای انتخاباتی وجود ندارد، خاطرنشان کرد: در این زمینه، فضاهای مجازی برای انتشار هر گونه اخبار، فعالیت‌ها، دیدگاه‌ها،‌ فیلم و عکس از وسعت و امکانات بیشتری برخوردار هستند و هر نامزدی می‌تواند در حجم دلخواه همه مواضع انتخاباتی خود را منتشر کند.

ضرورت مدیریت شبکه‌های اجتماعی

وی امکان آرشیو مطلب در فضاهای مجازی را یکی دیگر از مزیت‌های استفاده نامزدها برای تبلیغات و بیان مواضع در ایام انتخابات دانست و تاکید کرد: طبعا داوطلبان مسئول مواضع و دیدگاه‌های خود هستند و از سویی دیگر در فضاهای مجازی این فرصت برای مخاطبان هم فراهم می‌شود که نسبت به صحت و سقم مواضع اعلام شده از سوی نامزدهای مورد نظر، از او درباره انتشار برخی اظهارات مبهم و دوپهلو نظرخواهی کنند. آرشیو شدن اخبار و مطلب در برخی فضاهای مجازی امکان دسترسی به‌ این‌گونه اظهارات را فراهم می‌کند.

نصراللهی فرصت محدود تبلیغات انتخاباتی را برای برخی نامزدهای مستقل که تاکنون امکانی برای ارائه برنامه‌ها و دیدگاه خود به شهروندان نداشته‌اند را ازجمله کاستی‌های قانون انتخابات دانست و تصریح کرد: استفاده از فضاهای مجازی این امکان را در اختیار داوطلبان مستقل خواهد گذاشت که مواضع خود را به راحتی با توجه به فرصت‌های محدود تبلیغات انتخاباتی شبکه‌های اجتماعی منتشر کنند.

این کارشناس ارتباطات در عین حال نبود امکان راستی آزمایی انبوه اخبار ارائه شده در فضای مجازی را از تهدیدهای گسترش این نوع اطلاع‌رسانی دانست و تصریح کرد: مردم به فضای مجازی توجه دارند و آن را یکی از ابزارهای مهم شناخت نامزدهای انتخاباتی می‌دانند، اما با این وصف هم مراجعه‌کنندگان به شبکه‌های اجتماعی، سطح سواد یکسانی ندارند و کسانی که تجربه کافی رسانه ندارند، بهتر است برای سنجش درستی اطلاعات ارائه شده با گروه‌های مرجع و کارشناسان شامل روحانیون و استادان دانشگاه مشورت کنند و اطلاعات ارائه شده را با منابع معتبر تطبیق دهند.

نصراللهی در ادامه افزود: اگر ظرفیت شبکه‌های اجتماعی در اختیار داوطلب باشد می‌توان اطمینان داشت انتشار اخبار و اطلاعات در قالب یک مدیریت واحد صورت می‌گیرد، اما برخی مواقع می‌بینیم حامیان داوطلبان، مدیریت شبکه‌های اجتماعی وابسته به نامزدهای انتخاباتی را به عهده می‌گیرند و مطالبی را به اشتراک می‌گذارند که خود داوطلب انتخاباتی اشراف کمتری نسبت به محتوای آن دارد و صرف‌نظر از درستی یا نادرستی آن، ممکن است اطلاعات ارائه شده از سوی هواداران نامزدهای انتخاباتی به زعم آنها با هدف افشاگری نسبت به رقیب باشد و گاه در چنین مواقعی انتشار اخبار دروغ برای از میدان به در کردن رقبای انتخاباتی محتمل به نظر می‌رسد.

کانال‌های جعلی در کمین سلامت انتخابات

وی امکان ایجاد کانال‌های جعلی با هویت‌های نامعلوم را یکی دیگر از آسیب‌های فضای مجازی دانست و تاکید کرد: در ایام انتخابات ممکن است برخی افراد با هویت‌های نامعلوم به عنوان هواداری از یک نامزد خاص در صفحات اجتماعی و فضاهای مجازی حضور پیدا کنند و حتی باعث فریب داوطلب شوند، اما در ایام تبلیغات انتخاباتی با ارائه مواضع جعلی و نسبت دادن این اظهارات به داوطلب، مخاطبان را سردرگم کند.

این استاد ارتباطات خاطرنشان کرد: با وجود ادعاهایی منبی بر نظارت و پایش فضاهای مجازی هنوز ساز و کار مشخص و مطمئنی برای رصد کانال‌ها و شبکه‌های مجازی وجود ندارد. این روند البته در شرایط انتخاباتی قابل کنترل نیست بلکه مدت‌ها قبل از انتخابات باید به فکر نظارت جدی بر فضاهای مجازی بود تا در ایام انتخابات با این مشکل مواجه نباشیم. وی با بیان این که فضای نامحدود مجازی امکان ارائه حجم وسیعی از اطلاعات را فراهم می‌کند ،گفت: در کنار مزیت‌هایی که این نوع اطلاع‌رسانی دارد باید این نکته را در نظر داشت که بمباران اطلاعاتی ممکن است قدرت تفکر را از فرد بگیرد.

فتاح غلامی - سیاسی