سدسازی‌های غیرکارشناسی در لرستان

این روزها گرچه بحث استفاده از روان‌آب‌ها و جلوگیری از هدررفت آن از طریق احداث سد یا آب‌بند به دلیل خشکسالی و بحران کم‌آبی مطرح است، اما از سویی طرح‌های انبوه در این زمینه که بسیاری از آنها بدون مطالعات علمی و کارشناسی در برخی نقاط به اجرا درآمده نیز به یکی از معضلات کنونی کشور تبدیل شده است، به طوری که برخی از این سدها چون گتوند در خوزستان که به مرحله آبگیری هم رسیده، جز شوری آب و ضرر عایدی برای مردم منطقه نداشته، بعضی سدها مناطق باستانی را به زیر آب برده و تعدادی هم در نقاطی طراحی شده که روان‌آب چندانی وجود نداشته، به طوری که حجم زیادی از سد عملا پس از آبگیری خالی مانده است.

کد خبر: ۸۵۷۳۵۴

یکی از استان‌هایی که ساخت سد در آن با چالش‌های متعددی مواجه بوده، لرستان است. در این استان از حدود یک دهه پیش مطالعات چند سد از جمله لیروک، زالکی، منشوره، حوضیان، سیمره و کاکارضا آغاز اما اجرای این سدها به دلیل کارشناسی نبودن طرح‌های مطالعاتی با چالش‌های متعددی مواجه شد، به طوری که اجرای برخی هنوز پس از گذشت یک دهه آغاز نشده، برخی نزاع‌ها را درپی داشته و بعضی نیز آنچنان غیرکارشناسی شده به اجرا درآمد که جز نابودی برخی مناطق باستانی پیامد دیگری برای این استان نداشت .

سد سیمره در لرستان یکی از معدود سدهای اجرا شده بود که به مرحله آبگیری رسید، اما این سد به دلیل مطالعات کارشناسی نشده تنها دستاوردی که برای استان داشت، به زیر آب بردن یک منطقه باستانی ارزشمند بود.

سدهای دیگر استان از جمله کاکارضا که قرار بود آب شرب و کشاورزی شهر خرم‌آباد، مرکز استان را تامین کند و سد معشوره و چند سد دیگر همچون لیروک نیز به دلیل مشکلات مطالعاتی یا نبود و کمبود اعتبار اجرا نشد یا هنوز در مراحل اولیه اجراست. به طور مثال سد معشوره که دولت دهم وعده اجرای آن را با تبلیغات فراوان به مردم استان داد، عملا در دولت یازدهم از میان طرح‌های قابل اجرا کنار گذاشته شد. مسئولان وقت کارشناسی نبودن طرح‌های مطالعاتی را عامل توقف اجرای آن عنوان کردند.

اما سد لیروک حکایت جالب‌تری دارد. این سد از همان آغاز مطالعاتش درگیر نزاع‌های سیاسی و مالکیتی شد؛ نزاع‌هایی میان دو استان لرستان و چهارمحال و بختیاری که البته گرچه امروز تکلیف آن روشن شده، اما همین نزاع‌ها سبب طولانی شدن مرحله مطالعاتی آن به میزان حدود یک دهه شد.

حیات‌اله سرلک، مسئول تیم بررسی وضعیت سد لیروک درباره روند پیشرفت این سد به جام‌جم می‌گوید: در بحث ساخت سدهای برق آبی با توجه به حجم عظیم اعتباری که برای تکمیل آنها لازم است، آنچه در اولویت قراردارد، ایجاد راه دسترسی مناسب و مقرون به صرفه است، از همین رو برای محور سد لیروک دو مسیر مشخص شده که یکی از آنها محور فارسان در استان چهارمحال و بختیاری و دیگری مسیر الیگودرز است که در نهایت با پیگیری کارشناسان آب نیرو و مشاوران و مجریان طرح، مقرر شد راه دسترسی این سد از شهرستان الیگودرز باشد که احداث این مسیر چندی است آغاز شده و در مراحل پایانی است.