وقتی مسیر نخاع تنگ می‌شود

در برخی موارد علاوه‌بر ضعف عضلات پاها، اختلال در کنترل مثانه نیز بروز می‌کند. این نشانه‌ها خبر از مشکلی می‌دهد که ناشی از تنگی کانال نخاعی است.

نکته مهم در ارتباط با این مشکل، بروز ضعف قابل توجه و پیشرونده در پاهاست که در صورت پیشرفت این عارضه و برخوردار نشدن از درمان مناسب بروز خواهد کرد‌. دکتر ایرج عبداللهی، مدیر گروه فیزیوتراپی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی با اشاره به این که تنگی کانال نخاعی ناشی از باریک شدن کانال نخاع در اثر عواملی چون ضخیم شدن لبه مهره‌ها و رباط‌های متصل به آنها ایجاد می‌شود، به جام‌جم می‌گوید: این تنگی عمدتا در ناحیه ستون فقرات کمری و گاهی در گردن رخ می‌دهد که با توجه به علائم بالینی، MRI و میلوگرافی تشخیص داده می‌شود.

عضو هیأت مدیره انجمن فیزیوتراپی ایران می‌افزاید: این عارضه عمدتا در افراد بالای ۶۰ سال که تغییرات فرسایشی در دیسک بین مهره‌ای و مفاصل ایجاد شده، دیده می‌شود، اگرچه در سنین پایین‌تر نیز گاه دیده شده است. در برخی افراد در سنین رشد، کانال نخاعی تنگ‌تر از حد معمول است. لذا این افراد ممکن است زودتر از افراد دیگر دچار تنگی کانال مهره‌ای شوند. در عین حال وارد شدن فشار زیاد روی مفاصل در طول زندگی و داشتن اضافه وزن می‌تواند از عوامل زمینه‌ساز تنگی کانال نخاعی باشد.

ضعف و بی‌حسی پاها را جدی بگیرید

جالب است بدانید،‌ در تنگی کانال نخاعی بیمار ممکن است احساس کمردرد داشته یا نداشته باشد، اما مهم‌ترین علائم عبارت است از درد، ضعف یا بی‌حسی در پاها به‌خصوص پس از ایستادن یا راه رفتن‌. ‌این متخصص فیزیو‌تراپی با تاکید بر این که علاوه‌بر ضعف عضلات پاها گاهی اختلال در کنترل مثانه نیز در افراد مبتلا به تنگی کانال نخاع بروز می‌کند، می‌گوید: بیمار معمولا با خم شدن به جلو و راه رفتن در سربالایی درد کمتری حس می‌کند، اما در راه رفتن طولانی و به‌ویژه در سرپایینی احساس درد شدید می‌کند به‌طوری که مجبور می‌شود بین راه بنشیند و استراحت کند.

وی تاکید می‌کند: تا زمانی که تنگی کانال موجب فشار روی ریشه‌های عصبی نشده است، ‌معمولا علامتی ندارد، ‌ضمن این که برخی افراد به عللی چون انعطاف‌پذیری بالاتر رباط‌ها ممکن است علائم بالینی کمتری حس کنند. چه بسا ممکن است فرد مدت‌ها دچار تنگی کانال باشد، اما علائم بالینی قابل توجهی نشان نداده باشد. همچنین ممکن است منشأ درد بیمار با وجود تنگی کانال، عوامل دیگری چون درگیری عضلات ستون فقرات و اختلال عملکرد کمر و لگن باشد که باید از سوی پزشک متخصص و فیزیوتراپیست مجرب مورد بررسی قرار گیرد.

تنگی کانال نخاع خطرناک می‌شود

عوارض جدی و خطرناک تنگی کانال نخاعی درصورت پیشرفت عارضه و برخوردار نشدن از درمان مناسب شامل ضعف قابل توجه و پیشرونده پاها و در برخی موارد بروز بی‌اختیاری ادرار و مدفوع می‌شود که مشکلات زیادی برای بیمار ایجاد می‌کند.‌ دکتر عبداللهی با بیان این مطالب می‌گوید: بیمار مبتلا به تنگی کانال نخاعی باید از ایستادن و راه رفتن طولانی‌مدت و نیز بلندکردن اجسام سنگین اجتناب کند. همچنین نباید روی شکم بخوابد و برای تغییر جهت خوابیدن از وضعیت خوابیده به پهلو یا طاق باز از یک بالش زیر زانوها استفاده کند.

آیا درمانی وجود دارد ؟

فیزیوتراپی و تمرینات ثبات‌دهنده ستون فقرات و تقویت عضلات شکمی و آب‌درمانی تحت نظر فیزیوتراپیست در بسیاری موارد می‌تواند موجب کنترل علائم و بهبود عملکرد بیمار مبتلا به تنگی کانال نخاع شود.

به گفته این متخصص در صورت بهره‌گیری از درمان‌های دارویی و حرکتی انجام روش‌های درمانی تهاجمی از جمله جراحی منتفی می‌شود، اما اگر روش‌های درمانی دارویی و فیزیوتراپی موثر نباشد و بیمار دچار علائم پیش‌رونده حرکتی و از دست دادن کنترل مثانه شده باشد یا خطر بروز آن جدی باشد می‌تواند واجد شرایط جراحی باشد.

وی تاکید می‌کند: در بسیاری موارد با تغییر سبک زندگی و احتراز از ایستادن ممتد، انجام فیزیوتراپی و آب درمانی، بیمار می‌تواند زندگی طبیعی خود را با حداقل مشکل ادامه دهد.

اگر نمی‌خواهی تنگی کانال نخاع بگیری

برخی زمینه‌های بروز تنگی کانال نخاعی به صورت ژنتیک است و برخی افراد در روند رشد خود دارای کانال مهره‌ای باریک‌تری هستند و لذا این افراد بیشتر از دیگران با خطر تنگی کانال نخاعی مواجه‌اند.

دکتر عبد‌اللهی با اشاره به این مطالب می‌افزاید: کنترل مواردی چون بلند کردن اجسام سنگین و وضعیت‌های نامناسب کاری و ورزشی می‌تواند در پیشگیری از تنگی کانال موثر باشد. در کنار اینها داشتن تغذیه مناسب، ورزش سبک منظم و پیشگیری از چاقی و اضافه وزن می‌تواند از دیگر عوامل پیشگیری از عارضه تنگی کانال نخاعی باشد.

پونه شیرازی