افزایش تردد هیات‌های تجاری و نفتی به ایران

آلمانی‌ها، فرانسوی‌ها، ایتالیایی‌ها، انگلیسی‌ها، ژاپنی‌ها و کره‌ای‌ها از مهم‌ترین هیات‌هایی بودند که طی هفته‌های اخیر عازم ایران شده و به رایزنی و گفت‌وگو با مقامات صنعت نفت ایران پرداخته‌اند. در این میان، شرکت‌های آمریکایی که در حال حاضر به دلیل ملاحظات سیاسی امکان حضور در ایران را نیافته‌اند، در گوشه‌ای ایستاده و رقابت رقبای آسیایی و اروپایی خود برای حضور در ایران را تماشا می‌کنند. البته آنها نیز برای عقب نماندن از قافله، بیکار ننشسته و تلاش می‌کنند از طریق فرستادن واسطه‌هایی که در اروپا و آسیا دارند، به رصد بازار ایران بپردازند. در ادامه نگاهی به مهم‌ترین هیات‌های اعزامی به ایران می‌اندازیم.

آلمان

پس از موفقیت مذاکرات هسته‌ای، آلمان عالی‌رتبه‌ترین هیات سیاسی و اقتصادی اروپایی را به ریاست زیگمار گابریل، قائم‌مقام صدراعظم، عازم ایران کرد. این هیات طی اقامت خود در ایران با وزیر نفت ایران و تعدادی از مقامات عالی‌رتبه صنعت نفت کشورمان دیدار کرد.

شرکت‌های آلمانی سازنده تجهیزات نفتی بخصوص شرکت مشهور زیمنس قبل از اعمال تحریم‌ها علیه ایران تعهدات گسترده‌ای برای ساخت تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت ایران از جمله در صنایع پالایش و پتروشیمی و همچنین پارس جنوبی داشتند.

بر اساس مذاکرات انجام شده، آلمانی‌ها اعلام کرده‌اند تمایل دارند در بخش پالایشی و پتروشیمی ایران حضور داشته باشند.

فرانسه

فرانسوی‌ها که از طریق شرکت توتال در پارس جنوبی حضوری فعال داشته‌اند در سال‌های اخیر از بازار ایران خارج شده بودند، اما در هفته‌های اخیر و با تغییر فضای سیاسی، این کشور مهم اروپای غربی نیز تلاش کرد که با اعزام هیاتی به ریاست فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه، باب مشارکت دوباره با صنعت نفت ایران را بگشاید. علاوه بر بخش بالادستی، فرانسوی‌ها تمایل دارند از طریق تامین منابع مالی و فاینانس در بخش پتروشیمی نیز حضور پیدا کنند. ال. ان. جی و تجهیزات نیز حوزه دیگر فعالیت فرانسوی‌ها در ایران خواهد بود.

انگلیس

انگلیس نیز هفته گذشته هیاتی اقتصادی و سیاسی را به ریاست فیلیپ هاموند وزیر امور خارجه انگلیس روانه تهران کرد. در هیات اعزامی انگلیس برخی مدیران نفتی از جمله معاون مدیرعامل شرکت شل نیز حضور داشت. شرکت شل تا پیش از افزایش تحریم‌های بین‌المللی سابقه مشارکت در توسعه میادین نفتی ایران همچون طرح توسعه میادین نفتی سروش و نوروز را دارا بود. شرکت شل بدهی 3/2 میلیارد یورویی به ایران دارد که به دلیل تحریم‌ها، امکان پرداخت آن وجود ندارد. گفته می‌شود که به محض رفع تحریم‌ها، این بدهی به حساب ایران پرداخت می‌شود.

بر اساس مذاکرات انجام شده، شرکت بریتیش پترولیوم (BP) که پیش از تحریم‌ها از مشتریان نفت ایران بوده و در چند پروژه با ایران همکاری داشته، قرار است با رفع تحریم‌ها، به ایران بازگشته و خرید نفت از ایران را از سر بگیرد. همچنین ایران در یک میدان گازی واقع در دریای شمال با انگلیس شراکت دارد که به دلیل تحریم، امکان برداشت منافع حاصل از آن برای ایران وجود ندارد.

ایتالیا

ایتالیا نیز هیات سیاسی ـ تجاری خود را به ریاست پائولو جنتیلونی، وزیر امورخارجه و فدریکا گوئیدی، وزیر توسعه اقتصادی ایتالیا روانه ایران کرد. در این هیات، کلودیو دسکالزی، رئیس شرکت انی (ENI) ایتالیا نیز حضور داشت. شرکت انی ایتالیا تا پیش از افزایش تحریم‌های بین‌المللی، در فاز اول و دوم طرح توسعه میدان نفتی دارخوین در قالب قراردادهای بیع متقابل مشارکت داشت. این شرکت ایتالیایی که در پروژه‌هایی مانند توسعه فازهای 4 و 5 پارس جنوبی و میادین نفتی دارخوین مشارکت کرده، قصد دارد با رفع تحریم، به بازار ایران بازگردد. این شرکت پیش از توافق ایران و ١+٥ به صورت رسمی با انجام مکاتباتی با شرکت ملی نفت ایران خواستار مشارکت و سرمایه‌گذاری در فاز سوم طرح توسعه میدان نفتی دارخوین در منطقه نفتخیز رودخانه کارون شده بود. در دوران تحریم که فروش نفت ایران به کشورهای اروپایی ممنوع شده بود، ایران چند محموله نفتی را به ازای بدهی به شرکت انی ایتالیا تحویل داد.

ژاپن

ژاپنی‌ها که مراودات طولانی با صنعت نفت ایران داشته‌اند، پس از مذاکرات هسته‌ای تلاش کردند با اعزام هیات عالی‌رتبه‌ای به ریاست دایشیرو یاما گیوا، وزیر اقتصاد، تجارت و صنایع ژاپن به ایران به ارزیابی صنعت نفت ایران و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در آن بپردازند. شرکت‌های میتسوبیشی، تویوتا، سومیتومو، ایتوچو، سوجیتز، کنساماتسو، میتسویی، کانسایی پینت، ساندن هلدینگ، نیپون استیل، سومیتومو متال، تویو، جِی جی سی (JGC)، کوبه استیل، چیودا، بانک UFJ میتسوبیشی توکیو، گروه بانکی سومیتومو و میتسویی، بانک میزوهو، گروه نفت و انرژی نیپون JX، شواشل، اینپکس، فدراسیون تجارت ژاپن (Keidanren)، جترو، بانک همکاری‌های بین الملل ژاپن، بیمه صادرات و سرمایه‌گذاری ژاپن، گروه ملی فلزات و نفت و گاز ژاپن و مرکز همکاری‌های ژاپن و خاورمیانه از جمله شرکت‌هایی بود که نمایندگانشان در سفر به ایران حضور داشتند.

پیش از اعمال تحریم‌های گسترده علیه ایران در سال ٢٠١٢، ژاپن از خریداران اصلی نفت ایران در آسیا بود. دولت ژاپن اعلام کرده است پس از توافق هسته‌ای در بازار ایران فعال می شود.

به گفته زنگنه، وزیر نفت ایران، بخش‌های بالادستی، پالایش، ال.‌ان.جی، پتروشیمی و خرید نفت از جمله حوزه‌های همکاری ایران و ژاپن در پسا تحریم خواهد بود. ژاپن در سال ٢٠١١ و پیش از افزایش تحریم‌ها روزانه بیش از ٣١٥ هزار بشکه از ایران نفت وارد می‌کرد اما با تشدید تحریم‌ها این کشور واردات خود از ایران را محدود کرد؛ به‌طوری‌که در سال ٢٠١٤ به کمتر از ١٥٠ هزار بشکه در روز رسید.

کره جنوبی

کره جنوبی، دیگر کشور آسیایی است که با اعزام یک هیات عالی رتبه اقتصادی تلاش کرد سطح مبادلات نفتی خود را در پساتحریم افزایش دهد. ریاست هیات کره ای را یو ایل هو وزیر زمین، زیرساخت و حمل و نقل این کشور بر عهده داشت. طرفین در مذاکرات خود ازسرگیری فعالیت شرکت‌های کره‌ای در طرح‌های صنایع نفت و گاز و افزایش صادرات نفت و میعانات گازی به این کشور آسیایی را مورد بررسی قرار دادند.

ارتباط نفتی ایران و کره جنوبی حتی در دوران تحریم قطع نشد به طوری که هم اکنون به طور متوسط روزانه حدود ۱۲۵ تا ۱۳۰ هزار بشکه نفت خام توسط ایران به پالایشگاه‌های کره جنوبی صادر می‌شود که امکان افزایش صد هزار بشکه‌ای صادرات نفت خام به پالایشگاه‌های این کشور آسیایی در دوران پسا تحریم وجود دارد.

تا پیش از اعمال تحریم‌ها علیه صنایع نفت، گاز و پتروشیمی ایران شرکت‌هایی همچون جی‌اس، هیوندایی و سامسونگ با ایران همکاری می‌کردند. چهار پالایشگاه بزرگ کره‌ای نظیر اس‌کی نیز همواره به خرید نفت از ایران اقدام کرده‌اند. در این میان، پالایشگاه اس‌کی انرژی کره جنوبی که به عنوان یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های پالایش نفت آسیا به شمار می‌رود، اخیرا برای افزایش واردات نفت خام و میعانات گازی از ایران اعلام آمادگی کرده است.

تلاش آفریقایی‌ها برای عقب نماندن از قافله

حتی کشورهای آفریقایی نیز که طی سال‌های تحریم، ناچار به ترک صنعت نفت ایران شده بودند در هفته‌های اخیر به تکاپو افتاده‌اند تا مراودات نفتی با ایران را از سر بگیرند. پیش از تحریم‌ها، کشورهای واقع در شمال آفریقا و آفریقای جنوبی با صنعت نفت ایران تعامل داشتند. مراکش از ایران نفت خام خریداری می‌کرد و دیگر کشورهای شمال آفریقا، مشتری فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی ایران بودند.

اما در این میان، بزرگ‌ترین شریک صنعت نفت ایران در قاره سیاه، کشور آفریقای جنوبی بود. تا پیش از تشدید تحریم‌ها، آفریقای جنوبی، بزرگ‌ترین مشتری نفت ایران در قاره آفریقا بوده است. آفریقای جنوبی پیش از تحریم‌های سال ٢٠١٢ یکی از مشتریان سنتی نفت خام ایران بوده است، به طوری که این کشور در ماه پیش از توقف واردات نفت از ایران، روزانه ٦٨ هزار بشکه نفت خام از ایران خریداری می‌کرد.

با موفقیت مذاکرات هسته‌ای، آفریقای جنوبی تلاش کرده است همانند بسیاری از کشورهای غربی پیش از لغو تحریم‌های ایران، زمینه‌های همکاری با این کشور را بررسی کند و سطح همکاری‌ها در حوزه انرژی را توسعه دهد. بر این اساس در بهار سال جاری تینا جومت ـ پترسون، وزیر انرژی آفریقای جنوبی به ایران سفر کرده و به گفت‌وگو با بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران پرداخت و راهکارهای افزایش تعاملات نفتی میان دو کشور را مورد بررسی قرار داد. وی در آن دیدار از آمادگی این کشور برای ازسرگیری نفت خام از ایران خبر داد و اعلام کرد: آفریقای جنوبی به دنبال یک چارچوب همکاری مشترک با ایران در زمینه نفت خام، ال‌ان‌جی، ال‌پی‌جی، گاز و پتروشیمی است.

آفریقای جنوبی برای این‌که نشان دهد در عزم خود برای ازسرگیری مراودات نفتی، جدی است در روزهای اخیر تمبیسیله ماژولا، معاون وزیر انرژی خود را نیز روانه تهران کرد تا با مقامات ایران درباره جزئیات همکاری‌ها گفت‌وگو داشته باشد.

وی نیز در سفر خود با اشاره به تمایل دولت خود برای واردات نفت از ایران اظهار کرد: پرتوریا برای تامین نفت خام مورد نیاز پالایشگاه‌های جدید خود می‌تواند از تهران نفت خام وارد کند.

ماژولا برای اولین بار از برنامه این کشور برای واردات گاز از ایران خبر داد و گفت: آفریقای جنوبی علاقه‌مند به همکاری در بخش‌های پالایشی با ایران و واردات گاز از این کشور به صورت محموله‌های ال‌ان‌جی است، زیرا این موضوع برای سبد تامین انرژی آفریقای جنوبی اهمیتی بسزا دارد.

آرش فراهانی

جام‌جم