رد چشم و همچشمی روی پارچه‌نویسی‌ها

اما چند سالی است که حتی پارچه‌نویسی‌های خوشامدگویی به حاجی‌ها هم سر و شکل جدیدی به خود گرفته است. حالا پارچه‌ها و بنرهای چند متری رنگ و وارنگ خیرمقدم و «حجکم مقبول» سر تا ته یک کوچه را اشغال می‌کند تا با نوشته‌های درشت، طرح‌های متنوع و رنگ‌های براق هرکدامشان بیشتر به چشم بیایند تا نه فقط حاجی و خانواده‌اش بلکه یک محله بفهمند که شخص سفارش‌دهنده برای هر کدام از این پارچه‌نویسی‌ها چه زحمت و هزینه‌ای متحمل شده است.

حسین روزبهانی با سابقه بیست و هشت ساله‌ای که در کار پارچه‌نویسی برای مناسبت‌ها و مراسم‌ مختلف تسلیت و تبریک و خوشامدگویی به حجاج در یکی از مناطق شرق تهران دارد، برایمان تعریف می‌کند که در این سال‌ها رسم پارچه‌نویسی که برای خوشامدگویی به حجاج انجام می‌شده چطور تحت تاثیر برخی چشم و همچشمی‌ها قرار گرفته و ابعاد معنوی آن بتدریج در حال رنگ باختن است.

شکل پارچه‌نویسی‌های خوشامدگویی به حاجی‌ها از گذشته تا امروز چه تغییراتی کرده است؟

قطعا پارچه‌نویسی برای خوشامدگویی به حجاج هم مثل خیلی اتفاقات دیگر در طول سال‌ها دستخوش تغییراتی شده که ناشی از تغییر و تحول سبک زندگی مردم در این زمینه بوده است.

تا 15-10 سال پیش همه پارچه‌نویسی‌ها و از جمله پارچه‌نویسی‌های خوشامدگویی به حجاج، روی پارچه‌هایی با جنس تترون یا متقال انجام می‌شد که متن آنها نیز صرفا با قلم‌مو و رنگ و با جملاتی ساده و مختصر نوشته می‌شد.

البته گاهی نیز بسته به ذوق شخصی که کار پارچه‌نویسی به او سپرده می‌شد کنار متن با حاشیه‌ای ساده یا تصویری از کعبه یا یک گل کوچک که کشیده شده بود تزئین می‌شد، اما از 15 سال پیش تا حالا با ورود سیستم چاپ دیجیتال به ایران کم‌کم پارچه‌نویسی‌ها به مناسبت‌های مختلف برای تبریک و تسلیت یا خوشامدگویی حجاج نیز تحت تاثیر این فناوری جدید دچار تغییر و تحولاتی شد.

در اثر این تغییر و تحولات در چند سال اخیر تقریبا پارچه‌نویسی‌ها روی پارچه‌های تترون و متقال از رونق افتاده و جای خودش را به بنرهایی از جنس پلاستیک محکم و بادوام بالا و قابل شستشو داده است و کارهای گرافیکی قوی همراه با چاپ عکس با بالاترین کیفیت روی بنرها انجام می‌شود ضمن این‌که سرعت کار هم بالا رفته و در اکثر چاپخانه‌ها چند متن آماده با طرح‌های گرافیکی متنوع و مختلف وجود دارد که مشتریان به سلیقه خودشان یکی از متن‌ها را انتخاب می‌کنند و آن را سفارش می‌دهند.

پس پارچه‌نویسی‌های دستی از چشم مشتری‌ها افتاده است؟

بله. به جرات می‌توان گفت 95 درصد مشتری‌های ما برای مناسبت‌های مختلف ترجیح می‌دهند از بنرهای چاپی استفاده کنند و به همین دلیل است که امروزه شاید تعداد افرادی که همچنان مشتری پارچه‌نویسی روی تترون و متقال هستند فقط 5 درصد مشتری‌های ما را تشکیل می‌دهند.

مشتری‌های شما هنگام سفارش پارچه‌نویسی‌های خوشامدگویی به حجاج بیشتر روی چه نکاتی تاکید دارند؟

موضوعی که بوضوح می‌توان آن را حس کرد این است که در گذشته پارچه‌نویسی‌هایی که به مناسبت‌های مختلف برای مراسم تسلیت و تبریک و خوشامدگویی به حجاج انجام می‌شد، حال و هوای معنوی قوی‌تری نسبت به امروز داشت و انگار حالا این موضوع بیشتر جنبه تشریفاتی به خود گرفته است. متاسفانه امروز ابعاد بنرهای سفارشی برای خیلی از مشتری‌ها مهم‌تر از هر چیز دیگری است. البته روی متن هم تاکید دارند که متن‌های با ادبیاتی سنگین باشد که نشان از فرهیختگی سفارش‌دهندگان آن داشته باشد.

یا این‌که می‌خواهند اسمشان درشت نوشته شود و امضاهایی که پای بنرهاست کاملا توی چشم باشد به طور مثال تاکید می‌کنند عنوان «از طرف فلانی» را درشت‌تر برایشان بنویسیم. بعضی‌ها هم که خیلی حساس هستند ترجیح می‌دهند متن پیشنهادی‌شان را خودشان به ما سفارش دهند تا برایشان روی بنر چاپ شود.

پس پارچه‌نویسی‌های خوشامدگویی به حجاج هم از قاعده چشم و همچشمی مشتری‌ها در امان نمانده است؟

متاسفانه بله. خیلی وقت‌ها می‌بینیم برای خوشامدگویی به یک حاجی از یک خانواده 50 بنر در اندازه‌ها و ابعاد مختلف سفارش داده می‌شود؛ از عمو، خاله، برادر، بگیرید تا خواهرزاده‌ها و برادرزاده‌ها. باجناق‌ها هم که هر کدام ممکن است جداگانه بنر خوشامدگویی‌شان را سفارش دهند. در واقع شاید در ظاهر روی خودشان نیاورند، اما وقتی می‌خواهند اندازه بنر خودشان را انتخاب کنند درباره اندازه و ابعاد بنری که دیگر بستگان سفارش داده‌اند پرس‌و‌جو می‌کنند و تصمیمی که در نهایت می‌گیرند بی‌تاثیر از این موضوع نیست.

مشتری‌هایتان ترجیح می‌دهند بیشتر چه ابعاد و اندازه‌ای را برای بنرهای خوشامدگویی سفارش دهند؟

بیشتر مشتری‌های ما ترجیح می‌دهند بنرهایی که سفارش می‌دهند از نظر ابعاد طولانی‌تر باشد تا چند متر این طرف و آن طرف سر در خانه و فضای محله را پر کند و به قول معروف حسابی توی چشم باشد.

بیشتر مشتری‌های طبقه متوسط ترجیح می‌دهند ابعاد بنر و پارچه‌نویسی‌شان یک متر در سه متر باشد که قیمت آن حدود 27 تا 30 هزارتومان می‌شود، اما مشتری‌هایی هم داریم که ابعاد بنرهای سفارشی شان بزرگتر است به طور مثال ابعاد 4 × 3 متر را انتخاب می‌کنند که اگر متری 7000تومان هم محاسبه شود با هزینه‌های جانبی حدود 90 هزارتومان تمام می‌شود. البته ممکن است بعضی جاها از جنس پلاستیک نامرغوب‌تری برای بنرها استفاده کنند که قیمت هر متر آن تا 5000 تومان هم می‌تواند حساب شود.

مشتری‌های بیش از اندازه حساس هم داشته‌اید که هنگام سفارش حسابی مو را از ماست بیرون بکشند و کار را برایتان سخت کنند؟

بله. خانمی بود که جایی یک نمونه بنر خوشامدگویی برای یک حاجی دیده بود و از ما می‌خواست دقیقا مشابه آن بنر را برایشان طراحی کنیم که هر بار بعد از سفارش هم متاسفانه فکر می‌کرد باز کار آن طور که می‌خواسته از آب درنیامده است. خلاصه بعد از پنج بار رفت و آمد وقتی دیدیم همچنان ناراضی است، پیشنهاد دادیم که از روی بنر مورد نظرش عکسی بیندازد و برایمان بیاورد تا بتوانیم از روی عکس سفارش را دقیقا اجرا کنیم که در نهایت هم این کار بعد از چند بار رفت و آمد طبق چیزی که در ذهنش بود، انجام شد. البته با کلی وقت و انرژی که هم از ما و هم از خود مشتری صرف شد.

پوران محمدی / گروه جامعه