اصلاح بیمه، پیش‌نیاز تحول در نظام سلامت

با آن‌که تا همین جای کار هم اقدامات خوبی مثل 10درصد شدن هزینه بستری، رایگان شدن زایمان طبیعی و شروع فرآیند توزیع پزشک در مناطق محروم انجام شده، اما هنوز تا برطرف شدن کامل مشکلات نظام سلامت، راه زیادی باقی مانده است.

از همان ابتدای شروع این طرح کلان، بسیاری از کارشناسان نظام سلامت تاکید داشتند که این طرح در شرایطی به نتیجه مطلوب می‌رسد که بیمه‌ها نیز با بیمارستان‌ها و دیگر مراکز درمانی همکاری کنند تا بار هزینه‌های سنگین درمانی از دوش مردم برداشته شود.

در حقیقت، اصلاح ساختار بیمه به نفع طرح تحول سلامت، خواسته‌ای است که از مدت‌ها پیش از سوی بیشتر متخصصان حوزه سلامت مطرح می‌شود. همگام با این خواسته‌ها، روز گذشته وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز ضمن اعلام حمایت کامل از طرح تحول سلامت، از اصلاح ساختار بیمه‌ها خبر داد.

آن‌گونه که ایسنا گزارش داده است، علی ربیعی در مجمع عمومی سازمان نظام پزشکی درباره لزوم حمایت از طرح تحول سلامت تاکید کرده است: در شرایط فعلی فرصتی استثنایی فراهم شده است که یک سمت آن ما، پزشکان، نهادهای پزشکی و اجتماعی و یک سمت دیگر نیز دولت قرار دارد. اگر خدای ناکرده طرح تحول موفق نشود، اولین علت آن است که این مجموعه نتوانسته‌اند به صورتی خوب با یکدیگر کار کنند.

حتی این مقام مسئول، در حمایت از طرح تحول نظام سلامت، تصریح کرده است: در حد کوچک کردن خود و وزارتخانه‌ام حاضرم طوری عمل کنم که این طرح موفق شود. در این مسیر نباید نگاه سازمانی به این طرح داشته باشیم؛ اینجا جایی نیست که بتوانیم وزن‌کشی کنیم.

تا اینجای گفته‌های ربیعی، امیدوارکننده است و در صورتی که او بتواند به وعده‌هایش عمل کند و ساختار بیمه‌ها را طوری اصلاح کند که به نفع اجرای طرح تحول سلامت باشد، کار بزرگی انجام داده است؛ اما اگر نخواهیم بر طبل بدبینی بکوبیم، واقعیت این است که سابقه خدمت‌رسانی بیمه‌های سلامت در ایران، چندان سابقه درخشانی نیست و در ساختار بیشتر این بیمه‌ها، منفعت بیمار چندان در نظر گرفته نمی‌شود.

ناگفته نماند که پیش از این در بحث تجمیع بیمه‌ها سازمان تامین‌اجتماعی به عنوان زیرمجموعه وزارت رفاه از ادغام شدن در سایر بیمه‌ها سرپیچی کرد که این مساله در وزارت رفاه فعلی باید مورد تجدید‌نظر قرار گیرد.

هم اکنون بر اساس آمارهای رسمی، پوشش بیمه‌های درمانی، در بهترین حالت فقط جوابگوی 30 درصد هزینه‌های درمانی بیماران است و در دست بسیاری از مردم، دفترچه بیمه‌هایی قرار دارد که بسیاری از خدمات درمانی را پوشش نمی‌دهد و خیلی اوقات، بود و نبودش فرقی به حال بیمار ندارد. یعنی با توجه به وضع فعلی بیمه‌های درمانی، بسیار سخت است که امیدوار باشیم در یک بازه زمانی کوتاه مدت، ساختار بیمه‌ها به شکلی اصلاح شود که هم بیمه‌ها زیر بار پوشش هزینه‌های درمانی بروند و چتر حمایتی خود را گسترده‌تر کنند و هم بیماران با دلگرمی و پشتوانه بیمه‌ها، از اجرای طرح تحول سلامت بهره ببرند.

بیمه‌های تکمیلی و ناکارآمدی بیمه‌های پایه

به دلیل پوشش محدود بیمه های پایه مثل بیمه تامین اجتماعی، این روزها خیلی از مردم به سمت بیمه‌های تکمیلی کشیده شده‌اند.

بیمه‌های تکمیلی، در حقیقت مرهمی است بر زخم ناسور بیمه‌های پایه که البته همه اقشار جامعه نیز از این مرهم برخوردار نیستند.

عابد فتاحی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم به همین موضوع بی‌عدالتی در توزیع بیمه‌های تکمیلی اشاره می‌کند و می‌گوید: باید عدالت در ساختار بیمه‌ها تعریف شود و تا وقتی عدالت در نظام سلامت اجرا نشود، نمی‌توانیم از اصلاح ساختار بیمه‌ها صحبت کنیم.

این نماینده مجلس معتقد است اصلاح ساختار بیمه‌های درمانی باید از بیمه‌های تکمیلی شروع شود؛ زیرا به باور او همه مردم باید از امکانات بیمه تکمیلی بهره‌مند شوند.

گفته می‌شود در کشور ما فقط حدود 15 درصد مردم بیمه تکمیلی دارند که اغلب آنها نیز کارمندان اداره‌های مختلف دولتی و غیردولتی هستند، ولی همچنان طیف وسیعی از مردم، برای انجام عمل جراحی، خدمات دندانپزشکی، آزمایش‌های پزشکی و عکسبرداری، مجبورند فقط به قدرت جیب خود تکیه کنند.

تجمیع بیمه‌ها؛ همچنان در محاق

سال‌های سال است که بحث تجمیع بیمه‌های درمانی و یکی شدن این بیمه‌ها از سوی مسئولان و کارشناسان نظام سلامت مطرح می‌شود؛ اجرای این سیاست کلی حتی در برنامه پنجم توسعه کشور نیز تاکید شده، ولی همچنان شاهد هستیم که انواع و اقسام بیمه‌های مختلف در نظام سلامت کشور جولان می‌دهد.

مراد هاشم‌زهی، عضو دیگر کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم، روی همین مساله تاکید دارد و معتقد است گفته‌های برخی مسئولان با سیاست یکپارچه کردن بیمه‌ها تناقض دارد.

یعنی در شرایطی که وزیر رفاه از اصلاح ساختار بیمه‌ها سخن می‌گوید و قانون برنامه پنجم توسعه هم مسیر این اصلاح را نشان داده و بصراحت از تجمیع بیمه‌ها سخن گفته است، اما این نماینده مجلس تاکید می‌کند که اظهار نظر برخی مسئولان ارشد دولت درباره تلاش برای رقابتی شدن بیمه‌ها در تضاد با قانون اساسی است.

رقابت بیمه‌ها در شرایطی اتفاق می‌افتد که انواع و اقسام بیمه‌ها، همچنان در نظام سلامت حضور داشته باشند و با یکدیگر رقابت کنند، در حالی که به گفته هاشم‌زهی، تجمیع بیمه‌ها که در قانون به آن اشاره شده، به معنی یکی شدن بیمه‌های مختلف است و در این شرایط، رقابت بین بیمه‌ها معنا ندارد.

این نماینده مجلس بر این باور است که در این زمینه، سیاست‌های کلی نظام بیمه دچار تناقض است و ما نفهمیدیم مسئولان، تجمیع بیمه‌ها را قبول دارند یا خیر.

اگرچه گفته می‌شود رقابت بین بیمه‌های تکمیلی مفید است و می‌تواند به ارتقای سطح خدمات بیمه منجر شود، اما حرف هاشم‌زهی این است که رئیس‌جمهور باید بصراحت اعلام کند که آیا منظورش از رقابت میان بیمه‌ها، رقابت بین بیمه‌های پایه است یا رقابت بین بیمه‌های تکمیلی.

جدای از تاکید قانون، بسیاری از کارشناسان نظام سلامت نیز اعتقاد دارند که تجمیع بیمه‌ها می‌تواند عدالت در نظام سلامت را توسعه دهد و خدمات‌رسانی به عموم مردم را با عدالت بیشتری همراه کند.

فتاحی، دیگر عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم تاکید دارد که مسئولان باید برای اصلاح ساختار بیمه‌ها، حتما به بحث تجمیع بیمه‌ها که مغفول مانده، توجه کنند و به گفته او، تنها موردی را که در این زمینه می‌شود به عنوان استثنا قلمداد کرد، بحث تجمیع نشدن بیمه‌های کارکنان نهادهای امنیتی است، ولی بجز این افراد، همه مردم باید از خدمات بیمه واحد و یکپارچه بهره‌مند شوند.

واقعی کردن تعرفه خدمات پزشکی و پوشش این تعرفه‌ها از سوی بیمه‌ها، افزایش پوشش بیمه‌های پایه، تاکید بر حضور بیمه‌ها در فرآیند درمان و حذف رابطه مالی پزشک و بیمار، از دیگر اصلاحات ساختاری بیمه است که در صورت محقق شدن آن، می‌توان به اجرای کامل طرح تحول نظام سلامت، خوشبین و امیدوار بود.

امین جلالوند/ گروه جامعه