معتادان در حال ترک امسال بیمه می‌شوند

همزمان با رشد قارچ گونه فعالیت مراکز کمپهای ترک اعتیاد، گلایه های معتادان از عدم پوشش بیمه ای خدمات ترک و لزوم گسترش چتر خدمات درمانی اعتیاد گفتگویی را با فرید براتی سده مدیر کل درمان و حمایتهای اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر به منظور بررسی فعالیت مراکز اقامتی درمانی و مشکلات بیمه درمان معتادان انجام دادیم که در زیر می خوانید.

*نقطه آغاز درمان اعتیاد کجا است؟

- براتی سده: درمان گستره ای از خدمات است که نقطه آغازین آن مراکز سرپایی است. انواع مراکز درمان در سراسر کشور وجود دارند که درمان های روانشناختی مانند روان درمانی و روانشناسی را انجام می دهند. پس از آن نیز خدمات مددکاری اجتماعی و خدمات روانپزشکی اجتماعی وجود دارد. این در حالی است که در پروسه درمان اعتیاد هر فرد نیاز خاص خودش را دارد و نمی توان برای هر معتاد روش یکسانی را به کار برد. سن، جنس و طبقه اجتماعی در درمان باید مشخص شود.

*ظرفیت مراکز درمانی دولتی و خصوصی چه میزان است؟

- مراکز درمان سرپایی دولتی که مستقیم با اعتیاد درگیر هستند 154 مرکز است که 27 مرکز متعلق به بهزیستی است. این در حالی است که در بخش های روانپزشکی نیز مصرف کنندگان مواد صنعتی و محرکها بستری هستند. در آمار موجود بیمارستان های تامین اجتماعی را جزو آمار حساب نکرده ایم اما تعدادی از این بیمارستان ها به امر درمان می پردازند. این در حالی است که مراکز اقامتی و بستری طولانی مدت دولتی در سال های اخیر به کمتر از 18 مرکز رسیده است چرا که عمده ظرفیت ما در بخش مراکز اقامتی و بستری در بخش غیردولتی است.

* ظرفیت پذیرش مراکز خصوصی و دولتی چقدر است؟

- سقف پذیرش مراکز سرپایی دولتی 200 تا 350 نفر در ماه است که این آمار در مراکز غیردولتی 100 تا 200 نفر است. مراکز خصوصی موظفند نیروی کافی از جمله روانشناس را تامین کنند. در حال حاضر 807 مرکز اقامتی که به غلط به آنها کمپ می گویند در کشور فعال است که حداکثر ظرفیت آنها 60 نفر است.

* آیا این میزان مرکز برای کشور مورد نیاز است؟

- این که بگوییم این تعداد مرکز اقامتی مورد نیاز است یا نه در واقع ممکن است واقعاً نیاز نباشد اما بخشی از بار مردم را کم می کند. مراکز اقامتی (کمپها) باری را از روی دوش خانواده ها بر می دارند و این در حالی است که سطح کمپها و نیروهای آنها باید ارتقاء یابد. در سال گذشته 140 هزار نفر از مراکز درمانی اقامتی خدمات دریافت کردند.

* آیا ساماندهی کمپهای غیرمجاز به امر درمان کمک می کند؟

- در سال 91،؛ 200 کمپ مجاز در کشور فعال بود که با روش آسانگیری در پایان سال 92 تعداد کمپهای مجاز به 800 مرکز رسید. این در حالی است که بخش زیادی از کمپهایی که اضافه شد مراکز غیرمجاز بودند. از زمانی که ستاد مبارزه با مواد مخدر و شورای هماهنگی استانها برخورد قانونی را شروع کرد تعداد زیادی از دریافت مجوز استقبال کردند اما متاسفانه هنوز هم عده ای هستند که نمی خواهند مجوز بگیرند. این مراکز اگر مجوز دریافت کردند که به فعالیتشان ادامه می دهند و اگر نتوانند مجوز را کسب کنند با آنها برخورد می شود. این که هر فرد معتادی اعتیادش را ترک کند و بعد بخواهد مجوز بگیرد این موضوع امکان ندارد. راه اندازی کمپها نیازمند رعایت حداقل‏ها است.

* آیا هر فرد معتادی که پاک شد می تواندمرکز ان ای راه اندازی کند؟

- هر کسی که می خواهد مرکز ترک اعتیاد راه اندازی کند باید حداقل استانداردها را رعایت کند تا مجوز بگیرد. فردی که می خواهد مرکز درمانی راه اندازی کند باید حداقل دو سال از زمان پاکی اش گذشته باشد، نمی شود فردی که تا روز گذشته در کمپ بوده است امروز به بهزیستی مراجعه کند و بگوید مجوز راه اندازی مرکز اقامتی می خواهم. این افراد علاوه بر مدتی که از پاکی شان می گذرد باید از نیروی انتظامی تاییدیه بگیرند.

* آیا فعالیت مراکز ان ای را تایید می کنید؟

- روش مراکز اقامتی در همه جای دنیا اجر می شود ضمن این که جلسات سرپایی نیز برگزار می شود. برخی کشورهای غربی همانند مراکز ما را دارند اگرچه ممکن است کارکردها متفاوت باشد اما فعالیت این مراکز باعث می شود خانواده مدتی از دست فرد معتاد نفس بکشند. این در حالی است که نیاز است گروهی که این موضوع را تجربه کرده اند راهکارها را نیز ارایه دهند. امروز فعالترین بخش درمان، خیریه هایی هستند که شبکه های وسیع و مراکز اقامتی دارند.

* آیا کشور از وجود مراکز ترک اعتیاد اشباع شده است؟

- بخشنامه ای را به استانها ارسال کرده ایم که طی آن استانها نیازشان را اعلام کنند. اگر در جایی نیازی به مراکز اقامتی و سرپایی درمان نبود دیگر مجوز جدیدی در آن استان صادر نمی شود.

* آیا روشهای ترک اعتیاد در کلینیک ها و ان ای ها علمی است؟

- جلسات ان ای تابع 12 سنت و قدم است که برخی می گویند با مبانی شرعی و دینی در تعارض است چرا که در یکی از قدم ها گفته می شود مشکلی که دارم را پیش خدا، خودم و دیگران مطرح می کنم که صاحبنظران معتقدند این امر اعتراف گیری است. برخی از قدمها مساله دارد اما خودشان مدعی هستند که از مراجع استفتاء و اجازه گرفته اند.

ما به عنوان درمانگر اثربخشی این روش را دیده ایم و این اثربخشی بیشتر از دارو است. اگر این مراکز مشکلاتی نیز داشته باشند با مراکز و مراجع مختلف هماهنگی های لازم انجام شده است. غیر از ان ای ها کمپها نیز از این قدمها استفاده می کنند اگرچه ممکن است روش به کارگیری استاندارد نباشد. هر کسی در کمپش تجربه شخصی را استفاده می کند و ما در حالی که می گوییم این تجربه ها خوب است بد نیز می شود چرا که فقط در مورد عده ای خاص جواب می دهد. سازمان بهزیستی مکلف شده است پروتکل درمان اعتیاد را تدوین کند.

* گفته می شود در برخی از کمپها اقدامات غیرقانونی انجام می شود آیا این موضوع صحت دارد؟

- برخی روشها مانند سگ درمانی، زنجیردرمانی، کتک درمانی و آویزان کردن افراد از درخت مطرح می شود که نمی توان آنها را تایید کرد. بیشتر این موارد در مراکز غیرمجاز و غیرقانونی انجام می شود و در صورتی که با این موارد روبرو شویم با آنها برخورد می کنیم. سازمان بهزیستی و شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استانها روی مراکز درمانی نظارت دارند و با متخلفان برخورد می کنند.

* آیا استفاده از متادون برای درمان مناسب است؟

- متادون درمانی یکی از راهکارهای کاهش آسیب است. متادون یک داروی ایمن است که اثرات مشابه هروئین دارد اما فرد دیگر به سمت اعتیاد بر نمی گردد و زندگی عادی اش را ادامه می دهد.

* آیا مراکز ترک شیشه توانسته اند موفق عمل کنند؟

- مرکز ترک شیشه بهزیستی یا همان تی سی در برخی استانها دارای مراکز اقامتی زنانه و مردانه است .در بیمارستانهاو مراکز روانپزشکی نیز مراکز ترک شیشه فعال هستند این در حالی است که نمی توانیم به قطعیت بگوییم فعالیت این مراکز موثر بوده یا نه،چرا که افرادی توانسته اند در این مراکز شیشه را ترک کنند و عده دیگر نیز پس از ترک دوباره به سمت مواد گرایش پیدا کردند. عود دوباره عوامل مختلفی دارد که این موضوع ناشی از مراکز درمانی نیست و علل های دیگر در ناکامی ترک موثر است که مهمترنی آنها عدم حمایت خانواده و نداشتن شغل مناسب است.

* یکی از مواردی که باعث می شود معتادان برای ترک اقدام نکنند نداشتن بیمه خدمات درمان اعتیاد است، در این حوزه چه اقداماتی انجام شده است؟

- قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام ،وظیفه بیمه معتادان را بر عهده وزارت تعاون قرار داده است تا خدمات درمان اعتیاد مشمول خدمات بیمه ای پایه و بستری شود. از سال 89 تا کنون علیرغم انجام مذاکرات این موضوع اجرایی نشده و سال گذشته 22 میلیارد تومان از معاونت راهبردی به منظور اختصاص به سازمان های بیمه گر دریافت شد. امیدواریم از سال جاری معتادان اولویت دار پس از تعیین تعرفه ها در شورای عالی بیمه، تحت پوشش بیمه قرار گیرند. تغییر مدیریت باعث شد اجرای این طرح به تاخیر افتد ولی امسال با پیگیری های وزیر کشور و وزیر رفاه مقرر شد شورای عالی بیمه با تشکیل جلسه تعرفه ها را مصوب کند

*بودجه مورد نیاز این طرح چقدر است؟

- براساس اولویتها این طرح به 30 میلیارد تومان دیگر بودجه نیاز دارد و تاکنون چندین نامه پیرو زده ام تا شاید مدیران وزارت رفاه اقداماتی را در این باره انجام دهند.اگر شاهد همین کندی باشیم موضوع را به نهادهای قضایی و نظارتی گزارش می دهیم چرا که اگر قانون معطل بماند دستگاه ها باید پاسخگو باشند. نکته نهایی این است که مدتی قبل سازمان بازرسی پیگیری موضوع بود تا اگر کسی قانون را اجرا نمی کند آن فرد را معرفی کنیم که ما مدعی شدیم این افراد تازه استقرار پیدا کرده اند.در صورتی که این موضوع محقق نشود اسناد را به سازمان بازرسی و نهادهایی قضایی می دهیم تا از طریق قانون با این افراد برخورد شود. (مهر)