هشدار! بیش از نیمی از آبلیموها تقلبی است

دکتر مهرداد ایرانشاهی، معاون پژوهشی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در باره پایان‌نامه «بررسی تقلبهای آبلیمو» اظهار کرد: آبلیمو به عنوان یکی از محصولات پرمصرف در کشور ما شناخته شده است و کارخانه‌های بسیاری اقدام به تولید این محصول غذایی می‌کنند.

وی ادامه داد: همچنین آبلیمو به عنوان یکی از پرمصرف‌ترین مکمل‌های مواد غذایی در کشور ما شناخته می‌شود.

ایرانشاهی در خصوص علت بررسی تقلب در حوزه تولید آبلیمو تصریح کرد: طی مذاکراتی که معاونت غذا و داروی استان با دانشکده داروسازی داشت، از ما خواسته شد تا روشی برای شناسایی این موارد ابداع کنیم.

وی گفت: در این راستا، مهندس ایمان سعیدی از اداره استاندارد استان نیز همکاری و مساعدت لازم را با ما داشت که باید از این اقدام وی تشکر کرد.

معاون پژوهشی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به برخی استانداردها برای بررسی آبلیموهای تقلبی خاطرنشان کرد: در حال حاضر برخی شاخص‌ها مانند میزان سدیم، pH و... در بررسی گونه‌های تقلبی آبلیمو مورد بررسی قرار می‌گیرد، اما باید دانست که این شاخص‌ها دقیق نیست.

وی افزود: کسانی که به دنبال تقلب در تولید آبلیمو هستند، از این شاخص‌ها با خبر بوده و می‌دانند چگونه از موانع عبور کنند.

ایرانشاهی گفت: در این روش بر اساس تعیین مقدار فلاونوئیدهای آبلیمو صحت تولید یا فرایند متقلبانه ساخت آبلیمو مورد بررسی قرار می‌گیرد. این روش بسیار مطمئن‌تر از سایر روش‌هاست.

معاون پژوهشی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد خاطرنشان کرد: در روش بررسی شده در این پایان‌نامه میزان مواد Hesperidin ، Diosmin و Eriocitrin که در آبلیموی طبیعی یافت می‌شوند، مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد. الگوی غلظتی این مواد در آبلیموی طبیعی به شکلی خاص تعریف شده است.

وی تصریح کرد: باید توجه داشت تولید کننده آبلیمو نمی‌تواند این مواد را در بازار یافته و با خریداری آن نسبت به تولید تقلبی آبلیمو اقدام کند، چراکه هزینه خرید این مواد بسیار بالا است.

ایرانشاهی ادامه داد: در روش‌های پیشین که به عنوان مثال pH آبلیمو مورد بررسی قرار می‌گرفت، تولید کننده متقلب به راحتی می‌توانست با خرید اسید، میزان pH آبلیمو را به حد استاندارد برساند.

معاون پژوهشی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد همچنین بر لزوم لحاظ شدن تناسب خاصی بین مواد مورد آزمایش در روش نوین تشخیص گونه تقلبی آبلیمو تاکید کرد و افزود: نسبت مواد مذکور در آبلیموی طبیعی کاملا مشخص بوده و می‌تواند به عنوان شاخص دیگری مطرح باشد.

وی از انتشار یافته های این پایان‌نامه با عنوان «تعیین مقدار فلاونوئیدهای شاخص موجود در نمونه‌های آب لیموترش ایران به منظور تدوین روش کمی برای تعیین تقلبات در آبلیمو» در مجله معتبر Pharmaceutical and Biomedical Analysis خبر داد.

ایرانشاهی افزود: در حال حاضر روش معرفی شده در این پایان‌نامه به راحتی در آزمایشگاه‌های غذا و دارو، ادارات کنترل کیفی معتبر و ادارات استاندارد استان‌ها قابل اجراست.

وی تاکید کرد: باید توجه داشت، تحقیقات مربوط به این پایان‌نامه از چهار سال پیش آغاز شده است و از آن زمان تاکنون نیز همچنان آبلیموهای تقلبی در بازار موجود هستند.

معاون پژوهشی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد تصریح کرد: ما نمی‌توانیم به دنبال مراجع ذی‌صلاح برای توصیه به استفاده از این روش برویم؛ اما مسؤولان باید به این سوال پاسخ دهند که چرا علی‌رغم انتظاری که از دانشگاه‌ها در انجام اقدامات کاربردی دارند، متقابلا از این فعالیت‌ها بهره‌برداری نمی‌کنند.

مشاهده مضرات آبلیموهای تقلبی زمان بر است

دکتر ابوالقاسم محمددوست، محقق این پژوهش که آن را در قالب رساله دکتری خود ارائه کرده است، نیز با اشاره به خواص آبلیمو خاطرنشان کرد: آبلیمو پرمصرف‌ترین محصول گیاهی در ایران به شمار می‌آید و در جهان نیز پس از آب پرتقال، رتبه دوم مصرف را به خود اختصاص داده است.

وی افزود: کشور ایران دهمین تولید کننده آبلیمو در جهان است.

محمد دوست خاطرنشان کرد: این ماده غذایی به تولید آنزیم‌های گوارش معده و هضم غذا کمک کرده و خواص آنتی‌اکسیدان و ضد میکروب دارد؛ همچنین آبلیمو در افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن موثر بوده و در درمان سوختگی‌ها، فشار خون بالا، سرماخوردگی، اختلالات تنفسی، زخم‌های دهانی و آب مروارید موثر است.

وی با بیان اینکه این روش در نقاط مختلف دنیا برای شناسایی آبلیموی تقلبی مورد استفاده قرار می‌گیرد، گفت: در کشورهایی مانند آلمان و انگلستان ارزیابی فلاونوئیدها جزو شاخص‌های استاندارد آبلیمو است.

این دکتر داروساز افزود: به طور کلی از فلاونوئیدها برای شناسایی انواع خانواده‌های مرکبات استفاده می‌شود، اما متاسفانه این روش در ایران کمتر مورد توجه بوده است.

محمددوست با بیان اینکه استفاده از این روش برای اولین بار در ایران صورت گرفته است، تاکید کرد: این روش بسیار ساده و کم هزینه است و در هر کارخانه و آزمایشگاه غذا و دارویی می‌توان از آن استفاده کرد.

وی اظهار کرد: روش‌ و متد ارزیابی آبلیموهای تقلبی از طریق دستگاه HPLC صورت می‌گیرد و بر اساس آن نمونه‌های آبلیمو و سه ترکیب مورد نظر مورد بررسی قرار می‌گیرد.

وی با اشاره به برخی روش‌های تقلب در تولید آبلیمو گفت: رقیق کردن، خیساندن در تفاله آبلیمو، خیساندن در کاه و اضافه کردن برخی ترکیبات کنسانتره از روش‌های تقلب در تولید این محصول غذایی است.

محمددوست با اشاره به روش خیساندن در تولید آبلیموی تقلبی اظهار کرد: در این روش در حقیقت تفاله آبلیمو را با آب مخلوط می‌کنند و پس از چند روز رنگ و طعم آن مانند آبلیمو می‌شود، همچنین روش خیساندن در کاه برای رنگ دادن به آبلیموی تولیدی مورد بهره قرار می‌گیرد.

وی با اشاره به میزان قیمت آبلیموها یادآور شد: حتی قیمت محصول نیز می‌تواند خریدار را در تقلبی بودن آبلیمو راهنمایی کند؛ در حقیقت به ازای هر 2.5 کیلوگرم لیمو، می‌توان یک لیتر لیموترش تولید کرد.

این دکتر داروساز با اشاره به مضرات آبلیموهای تقلبی گفت: استفاده از آبلیموی تقلبی باعث می‌شود مصرف کننده از خواص مفید این ماده غذایی محروم بماند، در حقیقت آبلیموی تقلبی اصلا آبلیمو نیست و این مساله از مصادیق اعمال مجرمانه است، چرا که مردم به دنبال خرید محصولات طبیعی هستند.

وی با اشاره به عوارض مصرف آبلیموی تقلبی تاکید کرد: باید دانست، استفاده از این مواد به صورت روزانه در سبد غذایی مردم وجود دارد و نمی‌توان عوارض آن را در کوتاه مدت دنبال کرد؛ بررسی مضرات آبلیمو‌های تقلبی زمان‌بر است.

محمددوست تاکید کرد: این روش باید در آئین‌نامه‌های استاندارد درج شود و گره اصلی ما این است که استفاده از این روش در ارزیابی آبلیمو‌های تقلبی هنوز در سرفصل‌های بررسی صحت مواد غذایی وارد نشده است.

وی گفت: همچنین استفاده از این روش جلوی ضرر بسیاری از تولید کنندگان آبلیموی طبیعی را می‌گیرد، چرا که بسیاری از خریداران به دنبال تهیه اجناس ارزان هستند و وجود آبلیموهای تقلبی و ارزان قیمت در بازار می‌تواند عوارض مصرف این مواد را گسترش دهد. (ایسنا)