جولان در فضای مجازی

زرقاوی در ادامه با القاعده که رهبری آن را اسامه بن لادن بر عهده داشت، ائتلاف کرد و مدتی بعد نماینده القاعده در منطقه شد و ​شبکه القاعده در کشور رافدین​ (عراق) را شکل داد. وی سال 2006 از تشکیل شورای مشورتی مجاهدین خبر داد، اما در کمتر از یک ماه کشته شد تا ابو حمزه مهاجر رهبر القاعده عراق شود. اواخر سال 2006 نیز گروه جدیدی با نام «دولت اسلامی عراق» به رهبری ابو عمر بغدادی تشکیل گرفت و با توجه به روابط گسترده‌ای که ابوبکر بغدادی با ابو عمر داشت، پس از کشته شدن وی جانشینش شد و با ادغام در دولت اسلامی، گروه داعش را تشکیل داد.گروه داعش اندیشه سلفی جهادی (تکفیری) را سرلوحه فعالیت‌های خود قرار داده است و به تعبیر خود سعی در احیای «خلافت اسلامی و اجرای شریعت» در عراق و سوریه دارد. این گروه در کنار عملیات تروریستی میدانی خود، فعالیت‌های گسترده‌ای را هم در فضای مجازی و پایگاه‌های اینترنتی آغاز کرده است و سعی دارد از سویی به ترویج افکار و اندیشه‌های تروریستی خود در پایگاه اینترنتی و شبکه‌های ارتباط جمعی مانند فیسبوک، توئیتر، یوتیوب، اینستاگرام و حتی سرویس‌هایی مانند واتس‌آپ، وایبر، اسکایپ و... بپردازد و از سوی دیگر، از این شبکه‌ها برای جذب عناصر جدید و توسعه تشکیلات خود استفاده کند.

این گروه در گذشته از پایگاه‌های ارتباط جمعی فیسبوک و توئیتر و یوتیوب برای جمع‌آوری نیرو و پول استفاده می‌کرد، اما امروزه دامنه فعالیت‌‌های خود را گسترش داده و با انتشار تصاویر و فایل‌های ویدیوئی مربوط به اقدامات وحشیانه و غیراخلاقی خود علیه مسلمانان شیعه و سنی عراقی در شبکه‌های مذکور، سعی در ایجاد رعب و وحشت در میان افکار عمومی دارد؛ تا جایی که کارشناسان غربی از این رویکرد و رفتارهای گروه مذکور تعجب می کنند و مسئولان توئیتر برخی حساب‌های داعش را مسدود کرده‌اند، هرچند شبکه‌های فیسبوک و یوتیوب همچنان زمینه فعالیت آزادانه این گروه تروریستی و سوءاستفاده آن از فضای مجازی برای تحقق اهداف مورد نظرش را فراهم می‌کنند.

البته نخستین سایتی که از سوی گروه‌های تروریستی مورد استفاده قرار​‌گرفت، «معالم الجهاد» نام داشت که سال 2000 ​ راه‌اندازی شد و به انتشار اخبار و سخنرانی‌های سرکردگان جریان‌های تروریستی می پرداخت. در ادامه پایگاه‌های اینترنتی دیگری نیز راه‌اندازی شدند که ازجمله آنها می‌توان به «المناره البیضاء» و «المدونه» اشاره کرد. این پایگاه‌ها سخنرانی‌های مربوط به عملیات میدانی جبهه النصره را پخش می‌کرد و در عین حال، فایل‌های ویدئویی مربوط به عملیات گروهک‌های تروریستی، تشکیلات و ساختار نظامی، آموزش‌ها و اقدامات تروریستی را روی این پایگاه‌ها قرار می‌داد.

گروهک‌های تروریستی به منظور جلب توجه و جذب عناصر تندرو و خشک مغز اقدام به ساخت فایل‌های تصویری کوتاه (حداکثر یک ساعت) می کنند و در آنها با پخش آیات قرآن کریم درباره جهاد و شهادت و نیز ذکر برخی احادیث در این زمینه، سعی می‌کنند احساسات مخاطبان و بازدید‌کنندگان را تحت تاثیر قرار دهند. آنها برای این منظور حتی هیچ ابایی از دامن زدن به اختلافات مذهبی و توهین به مقدسات و شعائر مذاهب دیگر ازجمله تشیع و فرقه‌های اسلامی میانه‌رو ندارند و بصراحت از برنامه‌های خود برای کشتار پیروان مذاهب دیگر مانند شیعیان و تخریب اماکن مقدسی مانند کربلا و نجف و مشهد سخن می‌گویند.

در برخی از این فایل‌ها نیز سخنرانی‌های سرکردگان گروه‌های تروریستی، زندگینامه و اقدامات برخی از آنها، سرود و مطالب مربوط به تکریم و تجلیل از عناصر کشته شده گروه‌های تروریستی، تمرینات نظامی و نحوه ساخت بمب و استفاده از مواد منفجره گنجانده شده است تا به هر طریقی عناصر تندرو و دارای گرایشات افراطی را به دام بیندازند. آنها برای رسیدن به اهداف شوم خود حتی از آرم‌ها و تصاویر مزین به آیات قرآنی نیز روی فایل‌ها، تولیدات رسانه‌ای، پایگاه‌های اینترنتی، صفحات فیسبوک، توئیتر و یوتیوب و حتی وبلاگ‌ها و... استفاده می‌کنند.

محمد عبدالله یونس، پژوهشگر مرکز مطالعات راهبردی منطقه‌ای در تازه‌ترین گزارش خود نسبت به سوءاستفاده گروه‌های تروریستی از فضای مجازی برای جذب نیرو و ترغیب آنها به اجرای عملیات در نقاط مختلف جهان هشدار داده و گفته است که فعالیت‌های این گروه‌ها باعث نگرانی کشورهای اروپایی و غربی نیز شده است.

روزنامه دیلی‌تلگراف انگلیس ​ اعلام کرد شبکه‌های اجتماعی به سلاحی برای گروه‌های تروریستی وابسته به القاعده ازجمله داعش تبدیل شده است و ​بتازگی این گروه تصاویر و فیلم‌های ویدئویی مربوط به جنایت‌های خود را روی صفحات فیسبوک و توئیتر منتشر می‌کند تا باعث ایجاد رعب و وحشت در میان مردم عراق شود. ازجمله این فیلم‌های ویدئویی می‌توان به صحنه‌های کشتار دسته‌جمعی بیش از 1700 سرباز عراقی در پایگاه هوایی نزدیک شهر تکریت اشاره کرد.دولت عراق در واکنش به این گونه اقدامات تروریست‌های داعش و با اشاره به اوضاع امنیتی ناآرام عراق، دستور مسدود کردن شبکه‌های اجتماعی مانند فیسبوک، توئیتر و یوتیوب را داد و از وزارت ارتباطات نیز خواست سرویس‌های رایگان ارتباطی مانند واتس‌آپ، وایبر، اسکایپ و... را نیز قطع کند.

یوسف رضازاده / جام‌جم