ایران و قطب جنوب

نقشه دنیا را که جلوی خودتان باز کنید، می‌توانید با یک نگاه و با توجه به اسامی آن را به دو بخش کاملا قابل تفکیک، تقسیم‌بندی کنید.

آسیا، اروپا و آفریقا را دنیای کهن و آمریکا و اقیانوسیه را دنیای جدید نام می‌گذارند. این تفکیک با دیدن اسامی انگلوساکسونی و یونانی فراوانی در نقشه جهان صورت می‌گیرد و دلیلش را هم می‌توان در جهانگشایی‌ها و به قول معروف سفرهای اکتشافی قرون 16 تا 19 میلادی اروپاییان جستجو کرد.

سفرهایی که پای اروپاییان گرسنه و حریص را به سرزمین‌های جدید و ناشناخته‌ای باز کرد تا رونق اقتصادی، غذا و صد البته برده برایشان به ارمغان آورد.

فقط یکصد سال زمان لازم بود تا نوادگان همان به اصطلاح کاشفان دنیا، پا از مرز زمین فراتر بگذارند و نقشه آسمان را نیز با اسامی مانند کویین فلان و جورج چندم و سنت سباستین یا یک الهه یونانی پر کنند تا ردپاهای غربی همچنان به کودکان ما یادآوری کند که شناخت دنیا توسط یک ملت خاص صورت گرفته است. باز هم ما در این سر دنیا مانده بودیم با حسرتی در دل که پس جایگاه ما در کشف دنیا کجاست. اما صدالبته حق با آنهاست.

زحمت کشیده‌اند، کار کرده‌اند، پول خرج کرده‌اند و حالا هم می‌توانند دنیای کشف شده جدید را با هر رمزی که مایلند، نامگذاری کنند. اگر سهم می‌خواهیم باید در اکتشاف دنیا همراه شویم، کار کنیم، پول خرج کنیم و از خودمان مایه بگذاریم.

قطب جنوب در این میان شاید به ظاهر سرزمینی کشف شده به نظر برسد، اما یادمان نرود که این سرزمین در اعماق دل خود رازهای فراوانی را پنهان کرده و مهم‌تر این که آن بخش از سیاره زمین به هیچ کشوری تعلق ندارد و ارث ماندگار بشریت است.

یعنی هر ملتی حق دارد بدون آسیب رساندن و مالک شدن آن سرزمین، در آنجا کار علمی کند و منافع پژوهش‌ها را برای خود و بشریت به خدمت گیرد. از آن مهم‌تر اعتباری است که کشور مشارکت‌کننده در اثر این حرکت نصیب نام خود می‌کند.

به همین دلیل است که مخصوصا این روزها مشارکت و حضور دانشمندان ایرانی در تحقیقات میدانی در قطب جنوب، کشف فضای ماورای جو و تحقیق در اعماق اقیانوس‌ها یک باید بزرگ است؛ زیرا این پژوهش‌ها علاوه بر تثبیت جایگاه ایران در عرصه علمی جهانی، نام کشورمان را با کشف، آینده و دانش پیوند می‌دهد.

شهرام یزدان‌پناه - دبیر گروه دانش